Υπογράφτηκε χτες το μεσημέρι στην Τρίπολη το προαναγγελθέν Μνημόνιο Κατανόηση μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης ‑με την πλευρά του προσωρινού πρωθυπουργού Αμπντουλχαμίντ Ντμπέιμπα- σύμφωνα με το οποίο τουρκικές εταιρείες θα μπορούν να πραγματοποιήσουν έρευνες στην ΑΟΖ της Λιβύης, η οποία καθορίστηκε με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019.
Αν και προς το παρόν δεν έχει διευκρινιστεί τι ακριβώς περιλαμβάνει αυτό το νέο «μνημόνιο για τους υδρογονάνθρακες». Ουσιαστικά η Τουρκία ανακοινώνει για πρώτη φορά έρευνες δυτικά του 28ου μεσημβρινού στην Ανατολική Μεσόγειο στη βάση ενός παράνομου μνημονίου.
Η νέα αυτή κίνηση της Άγκυρας προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Αθήνας, η οποία διαμήνυσε σε αυστηρούς τόνους, ότι «η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, τα οποία προτίθεται να υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα». Η Αθήνα θυμίζει τη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου - η οποία έχει συναφθεί με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας- και διαμηνύει πως κανείς δεν μπορεί να επικαλείται το παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο του 2019.
Τη νομιμότητα της λιβυκής κυβέρνησης να υπογράψει το εν λόγω παράνομο μνημόνιο αμφισβήτησαν σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν τη Δευτέρα (3/10) και οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Αιγύπτου, ενώ ο κ. Δένδιας αναμένεται να μεταβεί την Κυριακή στο Κάιρο για διαβουλεύσεις. O κ. Δένδιας ενημέρωσε και τον Αμερικανό πρέσβη Τζορτζ Τσούνη σε συνάντηση που είχαν χθες το βράδυ.
Γρήγορα ήταν τα αντανακλαστικά και των Βρυξελλών που έσπευσαν να καταδικάσουν την συμφωνία. «Το Μνημόνιο Συνεννόησης Τουρκίας-Λιβύης του 2019 παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει έννομα αποτελέσματα (legal consequences) για τρίτα κράτη» αναφέρει σε γραπτή ανακοίνωσή του, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν για θέματα εξωτερικών υποθέσεων Πίτερ Στάνο και τονίζει ότι «πρέπει να αποφεύγονται ενέργειες που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την περιφερειακή σταθερότητα».
Απορρίπτει τη συμφωνία το κοινοβούλιο της Λιβύης
Την ίδια ώρα ωστόσο, ο λιβυκός ιστότοπος «The Libya Update», ανέφερε με ανάρτησή του στο Twitter ότι «το Λιβυκό κοινοβούλιο απορρίπτει τη συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες που υπογράφηκε σήμερα ανάμεσα στην Τουρκία και την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας».
Με δεύτερη ανάρτηση, υποστηρίζει ότι η συμφωνία αυτή απορρίπτεται από το κοινοβούλιο ως «παράνομη», καθώς δεν διαθέτει την έγκριση του λιβυκού νομοθετικού σώματος, δηλαδή του Κοινοβουλίου.
Σύμφωνα με νεότερη ενημέρωση, ο πρόεδρος του κοινοβουλίου της Λιβύης, Αγκίλα Σάλεχ, χαρακτηρίζει την συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες με την Τουρκία «παράνομη», καθώς λέει ότι η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά, «της οποίας η θητεία έχει λήξει, δεν είναι εξουσιοδοτημένη να κλείνει διεθνείς συμφωνίες».
Να σημειωθεί, μάλιστα, ότι το Λιβυκό Κοινοβούλιο αναφέρει πως η συμφωνία που υπεγράφη με την Τουρκία αποστερεί την ανατολική περιοχή της Κυρηναϊκής από τα δικαιώματά της στους υδρογονάνθρακες.
Υπενθυμίζεται ότι η Λιβύη εξακολουθεί να σπαράσσεται από την εμφύλια σύγκρουση που προκλήθηκε από την ανατροπή Καντάφι μετά το 2011. Τον περασμένο Φλεβάρη, το κοινοβούλιο, που έχει έδρα στο Τομπρούκ, ήρε την εμπιστοσύνη του στην Κυβέρνηση Εθνική Ενότητας υπό τον πρωθυπουργό Ντμπεϊμπά και διόρισε πρωθυπουργό τον Φ. Μπασάγα. Ωστόσο ο Ντμπεϊμπά αρνείται να παραδώσει την εξουσία στον Μπασάγα, ισχυριζόμενος ότι θα το κάνει μόνο μετά τη διεξαγωγή εκλογών.
Ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης εθνικής ενότητας είχε τοποθετηθεί στη θέση αυτή με σκοπό τη διεξαγωγή εκλογών ήδη από τις 24 Δεκεμβρίου 2021, οι οποίες ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν. Ακολούθησαν και άλλες προθεσμίες που τέθηκαν, ιδιαίτερα από τον ΟΗΕ, ωστόσο ουδέποτε τηρήθηκαν. Ο Ντμπεϊμπά αποτελεί επί της ουσίας παράγοντα απολύτως ελεγχόμενο από την Αγκυρα, γεγονός το οποίο προκύπτει σε σημαντικό βαθμό και από τη χθεσινή σπουδή του να παραχωρήσει το δικαίωμα θαλασσίων ερευνών στην Τουρκία.
Ο υπουργός Πετρελαίου χαρακτήρισε «ύποπτη» τη συμφωνία με την Τουρκία
Η υπογραφή δύο μνημονίων συνεργασίας στον τομέα των υδρογονανθράκων μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης του Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά στη Λιβύη φαίνεται ότι πυροδότησε αντιδράσεις πριν ακόμη αφιχθεί στην Τρίπολη ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Σύμφωνα με τον λιβυκό ειδησεογραφικό ιστότοπο libyaupdate.com, ο υπουργός Πετρελαίου της Λιβύης Μοχάμεντ Αούν αποκάλυψε ότι οι αρμοδιότητές του μεταβιβάστηκαν στον υπουργό Οικονομίας Μουχάμαντ Αλ Χουουάιτζ.
Ο Αούν υποστηρίζει ότι ο Ντμπεϊμπά προχώρησε σε αυτήν την κίνηση «ώστε να περάσει μια ύποπτη πετρελαϊκή συμφωνία με την Τουρκία για την εκμετάλλευση (κοιτασμάτων) πετρελαίου και φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή του Τομπρούκ, στην ανατολική Λιβύη», ανέφερε η πηγή αυτή.
Οι φωτογραφίες της τελετής, που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον ίδιο τον Τσαβούσοβλου, δείχνουν τον Αλ Χουουάιτζ να υπογράφει τη συμφωνία εκ μέρους της λιβυκής κυβέρνησης, αντί για τον Αούν.
Τι περιλαμβάνει το μνημόνιο
Το μνημόνιο περιλαμβάνει τα ακόλουθα σημεία, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στον ιστοχώρο The Libyan News Observatory:
--Συνεργασία σε έργα ανάπτυξης και χρήσης πόρων υδρογονανθράκων (φυσικού αερίου και πετρελαίου).
--Τα έργα αυτά θα μπορούν να αφορούν σε εξερεύνηση, παραγωγή, μεταφορά, διύλιση, διανομή και εμπορία υδρογονανθράκων.
--Παραγωγή και εμπόριο πετρελαίου, φυσικού αερίου, πετροχημικών και προϊόντων διύλισης πετρελαίου.
--Διασφάλιση της εξερεύνησης, ανάπτυξης και αύξησης της παραγωγής υδρογονανθράκων και από τις δύο πλευρές.
--Τα δύο μέρη συμφωνούν να διασφαλίσουν την υλοποίηση ολοκληρωμένων έργων για την ενίσχυση της εξερεύνησης χερσαίων και θαλάσσιων πόρων.
--Τα έργα περιλαμβάνουν ανάπτυξη και παραγωγή.
--Το Libyan Foundation προσκαλεί την Turkish Petroleum Corporation και τους εταίρους της να συμμετάσχουν σε χερσαία και θαλάσσια έργα στη Λιβύη.
--Η Λιβύη εγγυάται τη σύναψη συμφωνιών και συμβάσεων με την Turkish Petroleum Corporation για την εκτέλεση εργασιών πετρελαίου.
--Τα δύο μέρη ενθαρρύνουν την Libyan Oil Corporation και την Turkish Petroleum Pipeline Corporation να δημιουργήσουν κοινές συνεργασίες στον τομέα των υδρογονανθράκων.
--Τα δύο μέρη συνάπτουν συνεργασίες και υποστηρίζουν τη χρήση σκαφών έρευνας και γεώτρησης που χρησιμοποιούνται από την Turkish Pipeline Corporation και τους εταίρους της για την εξερεύνηση, ανάπτυξη και παραγωγή σημερινών και μελλοντικών χερσαίων και υπεράκτιων πόρων υδρογονανθράκων στη Λιβύη.
--Τα δύο μέρη συμφωνούν να συνεργαστούν για την ανάπτυξη και λειτουργία υφιστάμενων ή πρόσθετων συστημάτων αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Λιβύη.
--Τα μέρη πρέπει να υποστηρίξουν την υλοποίηση έργων από την Turkish Pipeline Corporation και τους εταίρους της.
--Αυτό το Μνημόνιο Συνεννόησης μπορεί να τερματιστεί από οποιοδήποτε μέρος ανά πάσα στιγμή, με περίοδο γραπτής προειδοποίησης 3 μηνών.
--Η λήξη του παρόντος Μνημονίου Συνεννόησης δεν επηρεάζει τις δραστηριότητες και τα έργα που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη ή υλοποιούνται.
--Το υπόμνημα είναι γραμμένο στα τουρκικά, αραβικά και αγγλικά και όλα τα κείμενα θεωρούνται εξίσου αυθεντικά.
--Σε περίπτωση οποιασδήποτε διαφοράς στην ερμηνεία, υπερισχύει το αγγλικό κείμενο.