Εκατοντάδες παιδιά που εγκαταλείπουν δύσκολες καταστάσεις στις χώρες τους, φτάνουν χωρίς τη συνοδεία κάποιου ενήλικα στην Ελλάδα. Συχνά εγκλωβίζονται στον πρώτο ευρωπαϊκό σταθμό τους, την Ελλάδα ενώ σε πολλές περιπτώσεις θέλουν να παραμείνουν εδώ.
Άγνωστος ο αριθμός των εξαφανισμένων παιδιών
σε κοινή έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετανάστευσης (ΙΟΜ) με την UNICEF
Ο αριθμός των ανηλίκων που εισήλθαν ασυνόδευτα στην Ευρώπη, είναι δύσκολο να καταγραφεί, λόγω της προβληματικής ταυτοποίησής τους, όπως αναφέρεται . Επιπλέον, η έλλειψη στοιχείων αποτυπώνει τη σαφή αδυναμία των υπηρεσιών των χωρών της ΕΕ για μεταξύ τους συνεργασία.
Χαρακτηριστικό είναι ότι, τα αιτήματα στέγασης που δέχτηκε το ΕΚΚΑ το 2015 ήταν 2.248, ενώ, όπως αναφέρεται στην παραπάνω έκθεση, που επικαλείται στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών της ΠΓΔΜ, τα ασυνόδευτα ανήλικα που πέρασαν από την Ελλάδα στα Σκόπια από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου, του ίδιου έτους, ήταν 15.000.
εκτιμά ότι το 2015 εισήλθαν στην Ευρώπη 26.000 ασυνόδευτα παιδιά
με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου (
), συνολικά 85.482 ασυνόδευτοι ανήλικοι
σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, που αφορούν στο 2015.
Η οργάνωση Save the Children, που διαδραματίζει σημαίνων ρόλο στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, . Την ίδια ώρα, σύμφωνα αιτήθηκαν άσυλο στα κράτη – μέλη. Σε , βάσει στοιχείων 17 χωρών της ΕΕ, περισσότερα από 95.000 ασυνόδευτα παιδιά κατέθεσαν αίτημα ασύλου στην Ευρώπη, τον περασμένο χρόνο, ενώ σχεδόν 90.000 ασυνόδευτα ανήλικα υπέβαλαν αίτημα ασύλου στην Ευρώπη,
, ότι 10.000 ασυνόδευτα παιδιά χάθηκαν σε ευρωπαϊκό έδαφος
Εξίσου προβληματική είναι και η εξαγωγή συμπεράσματος για το πόσα είναι τα εξαφανισμένα παιδιά, αλλά και για το τι αυτά μπορεί να έχουν απογίνει. Η παραδοχή , απασχόλησε το σύνολο σχεδόν του Τύπου, προκαλώντας παράλληλα ερωτήματα ως προς το κατά πόσο μπορούν να είναι ασφαλή τα παιδιά μετά την είσοδό τους στην ΕΕ.
με στοιχεία που δημοσίευσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (
Σύμφωνα τον περασμένο Φεβρουάριο, το ποσοστό εξαφανίσεων ασυνόδευτων ανηλίκων από την Ουγγαρία εκτιμάται στο 90-95%, στη Σλοβενία εξαφανίστηκε το 80%, οι αναφερθείσες εξαφανίσεις από τη Σουηδία ανέρχονται σε επτά με δέκα εβδομαδιαίως, στην Αυστρία υπολογίζεται ότι χάθηκαν εκατό παιδιά μόνο από έναν ξενώνα, ενώ από τη Γερμανία εξαφανίστηκαν 4.700 ασυνόδευτα ανήλικα.
Την εκτίμηση τού επικεφαλής της Εuropol έρχεται να αμφισβητήσει ο αναπληρωτής Εθνικός Αντιπρόσωπος της Ρουμανίας στον Οργανισμό, Alexandru Niculae. Σε μεταξύ μας επικοινωνία, “έδιωξε” τα στοιχεία από την Europol, διευκρινίζοντας ότι, επρόκειτο για αναφορά που βασίζεται σε εκτιμήσεις “από τις δυνάμεις Ασφαλείας των κρατών –μελών και ΜΚΟ”, σπεύδοντας παράλληλα να ξεκαθαρίσει ότι, “οι εξειδικευμένες δυνατότητές μας για τα ασυνόδευτα παιδιά είναι πολύ περιορισμένες”.
Θύματα εκμετάλλευσης τα εξαφανισμένα παιδιά
Σημειώνοντας ότι, οι εξαφανίσεις των παιδιών δεν οδηγούν απαραιτήτως στο συμπέρασμα ότι “όλα αυτά τα παιδιά έχουν πέσει θύματα εγκληματιών” καθώς, “πολλά από αυτά μπορεί απλώς να συνέχισαν το ταξίδι προς τον προορισμό τους, ενώ κάποια μπορεί και να ενώθηκαν ή να παραλήφθηκαν από μέλη των οικογενειών τους ή φίλους τους”, ο Niculae, αναφέρει ότι η Europol είναι ενήμερη “για υποθέσεις παιδιών που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, αλλά σε αυτήν την κατηγορία δεν εντάσσονται παιδιά που ταξίδευαν μεταξύ των προσφύγων”. Ωστόσο, “ύποπτοι που εμπλέκονταν σε εμπόριο ανθρώπων (trafficking) φαίνονται τώρα σε φακέλους που σχετίζονται με τη διακίνηση μεταναστών”.
δέχτηκε 5.297 αιτήματα ασύλου από ασυνόδευτα ανήλικα το 2015
Σουηδία, η οποία δέχτηκε 35.369 αιτήματα
Το παράδειγμα της Νορβηγίας είναι χαρακτηριστικό. Η χώρα , αριθμός που την κατατάσσει πέμπτη στον ευρωπαϊκό πίνακα και πολύ πίσω από την πρώτη , τον ίδιο χρόνο.
Εκπρόσωπος της μονάδας κατά της Εγκληματικότητας της χώρας (
, αποκάλυψε ότι, έξω από τα Κέντρα όπου φιλοξενούνται ασυνόδευτοι ανήλικοι έχουν εντοπιστεί άτομα που έχουν διαπράξει σεξουαλικά εγκλήματα, ενώ έχουν υπάρξει και αναφορές για κακοποίηση παιδιών. Λίγους μήνες νωρίτερα, αξιωματούχος της ίδιας υπηρεσίας εξέφραζε το φόβο ότι, πολλά από τα εξαφανισμένα ασυνόδευτα ανήλικα “μπορεί να πέσουν θύματα ενηλίκων που σχετίζονται με εμπόριο ναρκωτικών, trafficking και παιδικής εργασίας”. Επιπλέον, η Υπηρεσία Ασύλου της Νορβηγίας επιβεβαίωσε το θάνατο δέκα ασυνόδευτων ανηλίκων στη χώρα, τέσσερα από δολοφονία και έξι από πνιγμό.
Τα παιδιά που χάνονται στην Ελλάδα
Η Ελλάδα μέχρι πρόσφατα χαρακτηριζόταν ως “χώρα transit”. Τα ασυνόδευτα ανήλικα έφευγαν στην πλειονότητά τους από τους ξενώνες. Οι εργαζόμενοι σε αυτούς, ωστόσο, όπως και τα παιδιά που έμεναν πίσω, συχνά κρατούσαν επαφή μαζί τους. “Ένα ποσοστό 80-90%, έχει feedback κι έχει επικοινωνήσει μαζί μας από άλλες χώρες” αναφέρει ο Α. Δήμου, ενώ και η Β. Γιαμαλή σημειώνει ότι, επιχειρείται να κρατηθεί επαφή με τα παιδιά, “ακόμα και μέσω facebook, για να ξέρουμε τι γίνονται αφότου φύγουν”. Η Δήμητρα Αδαμαντίδη, παράλληλα, αναφέρει ότι απ’όλα τα παιδιά που έφυγαν από τον ξενώνα του Συλλόγου Μερίμνης Ανηλίκων, μόνο σε μία περίπτωση υπήρξε αναζήτηση από την οικογένειά του.
Κι αν τα περισσότερα παιδιά έφευγαν για να συνεχίσουν το ταξίδι, κάποια άλλα παρέμεναν σε ελληνικό έδαφος, εκτελώντας περιστασιακές αγροτικές εργασίες. Ο 18χρονος Αρμάν, που τα τελευταία χρόνια ζει σε ξενώνα της Αθήνας, έφυγε από το Αφγανιστάν στα 12 του χρόνια, με προορισμό μια ευρωπαϊκή χώρα. Έμεινε και δούλεψε για τρία χρόνια στο Ιράν, πριν φτάσει στην Τουρκία, όπου παρέμεινε για τρεις μήνες στο σπίτι του διακινητή, στον οποίο πλήρωσε 3.000 δολάρια για να τον περάσει στην Ελλάδα. Ακολούθησαν πολλές αποτυχημένες προσπάθειες για να περάσει τα σύνορα, πάντα με το αζημίωτο, πριν αποφασίσει να καταθέσει αίτημα ασύλου και στέγασης. Μπροστά στο φόβο να πέσει για ακόμα μια φορά στα χέρια της αστυνομίας, καθώς ήταν άστεγος, αποδέχτηκε την πρόταση ενός φίλου του. Πήγε στη Θήβα κι έμενε “στα χωράφια μαζί με πολλά παιδιά από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, την Αλβανία, τη Βουλγαρία. Προσπάθησα να πάω εκεί, για να είμαι μακριά από την Αθήνα. Όταν έμενες στο δρόμο ερχόταν και σε έπαιρνε η αστυνομία αναγκαστικά, για να ελέγξουν τα χαρτιά σου. Για να γίνει αυτό, περνάγαμε δύσκολα, βρισιές, ξύλο. Ενώ εκεί, μου είχε πει ο φίλος μου ‘και να μη δουλεύεις δεν έχει τέτοια’”.
Τα ασυνόδευτα παιδιά που παραμένουν
δήλωσε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, στην ΕΡΤ
“Θα έπρεπε να είναι μέλημά μας να θελήσει η Ελλάδα να ενσωματώσει κάποιους πρόσφυγες. Πρώτα απ’ όλα τα ασυνόδευτα παιδιά, τους εφήβους, τις οικογένειες. Αν ήταν επιθυμία τους να μείνουν εδώ, θα είχαμε φροντίσει γι’ αυτό” .
Λίγες μέρες νωρίτερα, ο 17χρονος Αλί μάς έδειχνε με καμάρι την εμφάνιση και το μπαστούνι του κρίκετ. Στο Πακιστάν ήταν επαγγελματικής μεγάλης ομάδας. Έφυγε όμως, γιατί «δεν μπορούσε να επιβιώσει εκεί όπως ήθελε». Σκοπός του είναι «να φτιάξει τα χαρτιά του στην Ελλάδα και να προχωρήσει μπροστά», όμως στους έντεκα μήνες που βρίσκεται εδώ, «δεν έχει πάρει καμία απάντηση». Όνειρό του είναι να τον δει κάποιος από την ελληνική ομάδα κρίκετ, που έχει έδρα στην Κέρκυρα. «Αν ήξερα ότι υπήρχε ξενώνας στην Κέρκυρα, θα πήγαινα, θα με έβλεπαν και θα με έπαιρναν» λέει ο Αλί. Παρόλα αυτά, όταν τον ρωτάω τι του λείπει από την πατρίδα του, απαντά, «πάρα πολύ η οικογένειά μου και μετά το κρίκετ».
Ο Αρμάν σε λίγες μέρες θα πάρει το πτυχίο του από το ΙΕΚ Μαγειρικής όπου σπουδάζει, ενώ ταυτόχρονα εργάζεται ως διερμηνέας. Χωρίς το διαβατήριό του, όμως, φοβάται ότι δεν θα μπορέσει να παραλάβει το πτυχίο του.
συνολικά 426 αιτήματα που είχαν γίνει καθ’όλη τη διάρκεια του 2015
τους δύο πρώτους μήνες του 2016, υποβλήθηκαν 70 αιτήματα.
Οι ξενώνες που λειτουργούν σήμερα έχουν ήδη μπει στη διαδικασία να ετοιμάσουν προστατευόμενα κέντρα που θα λειτουργούν ως φοιτητικές εστίες (Σύλλογος Μερίμνης Ανηλίκων) ή υποστηρικτικά προγράμματα (Praksis), για τα παιδιά που μετά τα 18 τους, αναγκαστικά αποχωρούν από τους ξενώνες, ως ενήλικες. Δεκάδες παιδιά που εκφράζουν την επιθυμία να παραμείνουν στην Ελλάδα, θα το πράξουν. Ήδη, τα αιτήματα ασύλου από ασυνόδευτα παιδιά παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις. Από , μόνο
στη Νορβηγία δεν υπάρχει αρκετός χώρος για τη στέγασή τους
Στο σύστημα ένταξης αυτών των παιδιών καταγράφονται ανεπάρκειες, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. , ενώ και παρότι προσφέρονται πολλοί πολίτες για να τα φιλοξενήσουν στα σπίτια τους, η ζήτηση ξεπερνά την προσφορά.
Στην Ελλάδα, εκτός από την καταγεγραμμένη έλλειψη στέγασης και τις συνέπειές της, ανυπολόγιστος είναι ο αριθμός εκείνων που βρίσκονται στον Πειραιά και την Ειδομένη. Η Υπηρεσία Ασύλου υπολειτουργεί, ενώ τα προβλήματα που θα τους δημιουργήσει η γραφειοκρατία, ελλείψει επίσημων εγγράφων, ήδη διαφαίνονται.
Η έλλειψη θέλησης και δυνατοτήτων, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα, για τη διαχείριση και προστασία των εκατοντάδων και δεκάδων, αντίστοιχα, χιλιάδων ανθρώπων που φτάνουν στα εδάφη τους, δε συνιστά το καλύτερο προμήνυμα για την ένταξή τους. Πόσω δε μάλλον για τα παιδιά, ασυνόδευτα ή μη. Το ότι οι πολιτικές εστιάζουν στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης και όχι στα αίτια που την γεννούν, αποτελεί ακόμα μία απόδειξη ότι το πρόβλημα εκατομμυρίων ανθρώπων δεν λύνεται, αλλά παραμερίζεται, με αποτέλεσμα τη δημιουργία δυσκολιών τόσο των εκτοπισμένων, όσο και των κοινωνιών που τους δέχονται.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ:
Τα ασυνόδευτα ανήλικα που εγκλωβίστηκαν στην Ελλάδα (Μέρος Α')