Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε σήμερα εντάλματα σύλληψης σε βάρος του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, του πρώην υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ και του επικεφαλής του ένοπλου τμήματος της Χαμάς Μοχάμεντ Ντέιφ.
Ακολουθούν τα βασικά σημεία των ενταλμάτων, τα οποία ο Νετανιάχου χαρακτήρισε αμέσως «αντισημιτικά» και «γελοία».
- Τα εντάλματα καλύπτουν την περίοδο από τις 8 Οκτωβρίου 2023 (την επομένη των επιθέσεων της Χαμάς στο Ισραήλ) μέχρι τουλάχιστον την 20ή Μαΐου 2024, όταν ο εισαγγελέας του ΔΠΔ Καρίμ Χαν υπέβαλε το αίτημα έκδοσής τους.
- Το ΔΠΔ λέει ότι πιστεύει πως οι Νετανιάχου και Γκάλαντ ήταν «ποινικά υπεύθυνοι» για το έγκλημα πολέμου του λιμού ως πολεμικής μεθόδου, καθώς επίσης για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας της δολοφονίας, της δίωξης και άλλων «απάνθρωπων ενεργειών».
- Το ΔΠΔ λέει ότι οι δύο άνδρες «φέρουν επίσης ποινική ευθύνη, ως πολιτικοί ηγέτες, για το έγκλημα πολέμου που συνίσταται στη σκόπιμη επίθεση εναντίον άμαχου πληθυσμού.
- Το Δικαστήριο θεωρεί ότι τα φερόμενα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας αποτελούν μέρος μιας «γενικευμένης και συστηματικής επίθεσης εναντίον του άμαχου πληθυσμού στη Γάζα».
- Το Δικαστήριο εκτιμά επίσης εύλογο ότι οι δύο άνδρες προκάλεσαν σκοπίμως «την έλλειψη τροφίμων, νερού, ηλεκτρικού ρεύματος και καυσίμων, καθώς και συγκεκριμένων ιατρικών προμηθειών» στη Λωρίδα της Γάζας.
- Το ΔΠΔ λέει ότι πιστεύει πως «δεν υπήρχε καμία προφανής στρατιωτική ανάγκη, ούτε καμία άλλη δικαιολογία, με βάση το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο», για τους περιορισμούς στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.
- Κατά συνέπεια, το ΔΠΔ εκτιμά ότι οι Νετανιάχου και Γκάλαντ είναι υπόλογοι για το έγκλημα πολέμου που συνίσταται στην επιβολή λιμού.
- «Η έλλειψη τροφίμων, νερού, ηλεκτρικού και καυσίμων καθώς και συγκεκριμένων ιατρικών προμηθειών, δημιούργησε συνθήκες διαβίωσης υπολογισμένες για να προκληθεί η καταστροφή ενός μέρους του άμαχου πληθυσμού στη Γάζα», πρόσθεσε το ΔΠΔ.
- Η κατάσταση αυτή προκάλεσε τον θάνατο αμάχων, κυρίως παιδιών, λόγω υποσιτισμού και αφυδάτωσης.
- Το ΔΠΔ λέει επίσης ότι πιστεύει πως διαπράχθηκε το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που συνίσταται στη δολοφονία των θυμάτων. Οι δικαστές ωστόσο «δεν κατάφεραν να προσδιορίσουν ότι πληρούνται όλα τα κριτήρια για το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που συνίσταται στην εξόντωση», όπως ζητούσε ο Χαν στο αίτημά του.
- Εμποδίζοντας την είσοδο ιατρικού υλικού, συμπεριλαμβανομένων και αναισθητικών, στη Γάζα, οι δύο άνδρες πιστεύεται ότι διέπραξαν «άλλες απάνθρωπες πράξεις».
- «Οι γιατροί αναγκάστηκαν να χειρουργούν τραυματίες και να προχωρούν σε ακρωτηριασμούς, ακόμη και σε παιδιά, χωρίς αναισθητικό», αναφέρει το ΔΠΔ.
- Το Δικαστήριο δήλωσε ότι οι φερόμενες ενέργειες των δύο Ισραηλινών ηγετών «στέρησαν από ένα σημαντικό μέρος του άμαχου πληθυσμού της Γάζας τα θεμελιώδη δικαιώματά του, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων στη ζωή και την υγεία».
- Ο πληθυσμός της Γάζας μπήκε στο στόχαστρο για πολιτικούς λόγους και/ή λόγω της εθνικής ταυτότητάς του, εκτιμά το Δικαστήριο, συμπεραίνοντας ότι διαπράχθηκε το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας του διωγμού.
- Το Δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψης και σε βάρος του ηγετικού στελέχους της Χαμάς Μοχάμεντ Ντέιφ, διευκρινίζοντας ότι ο εισαγγελέας δεν ήταν σε θέση να αποφανθεί εάν είναι εν ζωή. Το Ισραήλ λέει ότι ο Ντέιφ σκοτώθηκε, αλλά η Χαμάς δεν το επιβεβαιώνει.
- Το ΔΠΔ λέει ότι έχει λόγους να υποψιάζεται ότι ο Ντέιφ ευθύνεται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας όπως φόνους, εξόντωση, βασανιστήρια, βιασμούς και άλλες μορφές σεξουαλικής βίας.
- Το Δικαστήριο λέει επίσης ότι ο Ντέιφ διέπραξε εγκλήματα πολέμου όπως δολοφονίες, βάναυση μεταχείριση, βασανιστήρια, σύλληψη ομήρων, προσβολή της αξιοπρέπειας του ατόμου, βιασμό και άλλες μορφές σεξουαλικής βίας.
- Οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 «εντάσσονται στο πλαίσιο μιας σφαγής μελών του άμαχου πληθυσμού» αναφέρει το ΔΠΔ συμπεραίνοντας ότι υπάρχουν «εύλογοι λόγοι να θεωρούμε ότι διαπράχθηκε το έγκλημα πολέμου της εξόντωσης».
- Η σύλληψη πολλών ομήρων συνιστά επίσης έγκλημα πολέμου, σύμφωνα με το ΔΠΔ.
- Το Δικαστήριο ανέφερε ότι «ορισμένοι όμηροι, κυρίως γυναίκες, υπέστησαν σεξουαλική και σεξιστική βία, όπως βίαιη διείσδυση, εξαναγκαστική γύμνια και μειωτική και εξευτελιστική μεταχείριση».
- Λόγω της συμπεριφοράς που επιφυλάχθηκε στους ομήρους, ο Ντέιφ είναι ύποπτος για βασανιστήρια, βιασμό και άλλη σεξουαλική βία, βάναυσης μεταχείρισης και προσβολής της αξιοπρέπειας του ατόμου.
- Το Δικαστήριο συμπεραίνει ότι ο Ντέιφ και άλλα υψηλόβαθμα στελέχη της Χαμάς είχαν προσχεδιάσει τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Ως ηγετικό στέλεχος της Χαμάς την εποχή εκείνη, ο Μοχάμεντ Ντέιφ «είναι υπεύθυνος για τη διάπραξη αυτών των εγκλημάτων».
Τα εντάλματα σύλληψης που εκδόθηκαν σήμερα σε βάρος του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, του πρώην υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ και του επικεφαλής του ένοπλου τμήματος της Χαμάς Μοχάμεντ Ντέιφ συνιστούν μια ιστορική εξέλιξη για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, το οποίο εδώ και 22 χρόνια αγωνίζεται να αναγνωριστούν οι αρμοδιότητές του και να αποκτήσει εξουσίες επιβολής των αποφάσεών του.
Το Δικαστήριο, μέλη του οποίου είναι 124 χώρες (σύντομα θα γίνουν 125 αφού η Ουκρανία υπέγραψε το Καταστατικό της Ρώμης, την ιδρυτική συνθήκη του), εδρεύει στη Χάγη της Ολλανδίας και αποστολή του είναι να διώκει τους δράστες των σοβαρότερων εγκλημάτων που διαπράττονται σε όλον τον κόσμο, όταν οι χώρες δεν έχουν τη βούληση ή τη δυνατότητα να το κάνουν οι ίδιες.
Αν και οι καταδίκες είναι σπάνιες, και μόνο το γεγονός της άσκησης δίωξης σε βάρος προσώπων που φέρονται ότι διέπραξαν ωμότητες, στέλνει ένα μήνυμα: ότι η διεθνής κοινότητα είναι αποφασισμένη να αγωνιστεί κατά της ατιμωρησίας των δραστών.
Μετά την ίδρυσή του, το 2002, το ΔΠΔ έχει αναλάβει 32 υποθέσεις για εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, γενοκτονία και μη απόδοση δικαιοσύνης. Δεκατέσσερις από αυτές τις υποθέσεις (περίπου το 40%) εκκρεμούν ακόμη, ουσιαστικά επειδή οι ύποπτοι παραμένουν ελεύθεροι. Αλλά, χωρίς να διαθέτει δικές του αστυνομικές δυνάμεις, το Δικαστήριο έχει ελάχιστες πιθανότητες να τους συλλάβει γρήγορα.
Από τα 56 εντάλματα σύλληψης που έχουν εκδοθεί από το 2002, μόνο 21 εκτελέστηκαν. Το ΔΠΔ επαφίεται στις χώρες μέλη του για να συλλάβουν τους υπόπτους. Όμως οι χώρες συχνά δεν συνεργάζονται επειδή το Δικαστήριο «δεν τους προσφέρει τίποτα σε αντάλλαγμα, παρά μόνο την απόδοση δικαιοσύνης», σχολίασε ο Πασκάλ Τουρλάν, πρώην σύμβουλος του Δικαστηρίου.
Στον κατάλογο των προσώπων που καταζητούνται περιλαμβάνονται από τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν –για τα εγκλήματα πολέμου που συνδέονται με την εισβολή στην Ουκρανία– μέχρι τον Ουγκαντέζο πολέμαρχο Τζόζεφ Κόνι.
Η Ρωσία καθώς και δεκάδες ακόμη χώρες, όπως οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και η Κίνα, δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ, κάτι που δυσκολεύει τις έρευνες του Δικαστηρίου για τους πολίτες αυτών των χωρών. Άλλες χώρες αψηφούν επίσης το ΔΠΔ, αρνούμενες να του παραδώσουν υπόπτους. Για παράδειγμα, στις αρχές Σεπτεμβρίου ο Πούτιν έγινε δεκτός με τιμές στη Μογγολία, η οποία ωστόσο είναι μέλος του ΔΠΔ.
«Όταν στις χώρες δεν αρέσει αυτό που κάνει το ΔΠΔ, συχνά δεν συνεργάζονται», υπογράμμισε η Νάνσι Κομπς, καθηγήτρια Νομικής στη Νομική Σχολή Ουίλιαμ & Μαίρη, στη Βιρτζίνια.
Όμως ο ρόλος του Δικαστηρίου δεν είναι να δικάσει όλους τους φερόμενους εγκληματίες πολέμου αλλά «να ενθαρρύνει τις χώρες να ασχοληθούν με τις δικές τους υποθέσεις», επέμεινε ο εκπρόσωπός του, ο Φάντι Ελ Αμπντάλα.
Κάθε υπόθεση συνοδεύεται από μια βεντάλια μοναδικών προκλήσεων, από τις παρεμβάσεις των εθνικών κυβερνήσεων μέχρι τον εκφοβισμό των μαρτύρων. Έτσι ανατράπηκε η διαδικασία σε βάρος του νυν προέδρου της Κένυας, του Ουίλιαμ Ρούτο, όταν ήταν ακόμη αντιπρόεδρος της χώρας του, το 2016.
Οι δυσκολίες αυτές εξηγούν εν μέρει και το χαμηλό ποσοστό καταδικαστικών αποφάσεων. Το Δικαστήριο απάλλαξε τέσσερις κατηγορούμενους και έκρινε ενόχους 12. Ο τελευταίος ήταν ένας τζιχαντιστής, πρώην αρχηγός της ισλαμιστικής αστυνομίας στο Τομπουκτού του Μαλί, ο οποίος καταδικάστηκε την Τετάρτη για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Οι άλλες καταδίκες αφορούσαν κυρίως κρατικούς λειτουργούς της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, που σπαράσσεται από τον πόλεμο.
Τα πρώτα χρόνια, ορισμένες αφρικανικές χώρες όπως η Ουγκάντα, η Ακτή Ελεφαντοστού και η ΛΔ του Κονγκό προσέφυγαν οι ίδιες στο ΔΠΔ ζητώντας του να ερευνήσει τις εσωτερικές συγκρούσεις τους. Άλλες υποθέσεις παραπέμφθηκαν στο ΔΠΔ από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. «Οι μη αφρικανικές χώρες αντιστάθηκαν σφοδρά στη δικαιοδοσία του ΔΠΔ», σχολίασε η Νάνσι Κομπς.
Με το ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Νετανιάχου το Δικαστήριο στρέφεται για πρώτη φορά εναντίον ενός ηγέτη χώρας η οποία κατά παράδοση στηρίζεται από τη Δύση και το γεγονός αυτό προκάλεσε οργή στο Ισραήλ.
Είναι ελάχιστα πιθανό ο Νετανιάχου ή οι ηγέτες της Χαμάς να οδηγηθούν σύντομα ενώπιον της δικαιοσύνης στη Χάγη. Θα μπορούσαν να συλληφθούν εάν ταξιδέψουν για παράδειγμα στη Βρετανία, τη Γαλλία ή σε κάποια άλλη χώρα που αναγνωρίζει το ΔΠΔ. Όμως ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση οι πιθανότητες καταδίκης είναι μηδαμινές.
Η Κομπς ωστόσο θεωρεί ότι οι έρευνες του ΔΠΔ θα μπορούσαν να έχουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα και ηθική σπουδαιότητα. «Το θέμα είναι να κάνουμε πάνω απ’ όλα ό,τι θεωρούμε δίκαιο, ακόμη και αν γνωρίζουμε ότι βραχυπρόθεσμα δεν θα αλλάξουν τα πράγματα», εξήγησε.