Σε αντίθεση με τους Αμερικανούς, οι Ευρωπαίοι δεν ρισκάρουν. Αν το έκαναν, τα 10 τρισεκατομμύρια ευρώ που είναι «παρκαρισμένα» σε τραπεζικούς λογαριασμούς -που αντιστοιχεί σε πάνω από το ένα τρίτο του μεγέθους της αμερικανικής οικονομίας- θα μπορούσαν να επενδυθούν στο χρηματιστήριο. Αυτό θα έδινε ρευστότητα στις εταιρείες και θα τους επέτρεπε να δαπανούν σε έργα δημοσίου συμφέροντος.
Και όλα τα παραπάνω θα τόνωναν την ευρωπαϊκή οικονομία που πνίγεται, σχολιάζει το Politico.
Η κατάρριψη των φραγμών για να μπορέσουν να συμβούν όλα αυτά μπορεί να είναι η τελευταία ευκαιρία που έχουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να γλιτώσει η γηραιά ήπειρος από το να ολισθήσει σε μια οικονομική άβυσσο. Αποτελούν μέρος αυτού που η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκαλεί ένωση των κεφαλαιαγορών -ένα βαρετό όνομα για ένα περίπλοκο σχέδιο που περιλαμβάνει μερικές αρκετά ακατανόητες ιδέες- αλλά που θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα.
Η ΕΕ διαπραγματεύεται εδώ και καιρό την ενιαία αγορά, την αντίληψη δηλαδή ότι οι πολίτες, τα αγαθά και τα χρήματα θα πρέπει να μπορούν να κυκλοφορούν ανεμπόδιστα σε όλο το μπλοκ όπως συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στην πραγματικότητα, όμως, απέτυχε να ανταποκριθεί σε αυτή την προσδοκία, ειδικά σε ό,τι αφορά τη διακίνηση του χρήματος, και οι οικονομικές συνέπειες αυτού είναι πλέον φανερές.
Η ένωση κεφαλαιαγορών είναι μια προσπάθεια για να διορθωθεί αυτό.
Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που το σχέδιο έχει ισχυρούς υποστηρικτές. «Δεν μπορούμε να αναβάλουμε αυτές τις επενδύσεις» δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν νωρίτερα φέτος. Και σύμφωνα με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η νέα 5ετής θητεία της θα γίνει «η ώρα των επενδύσεων», η οποία θα ξεκινήσει με την «ολοκλήρωση της ένωσης των κεφαλαιαγορών μας».
Και δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί χρειάζεται ένα τόσο τολμηρό όραμα. Η ευρωπαϊκή οικονομία υστερεί όλο και περισσότερο σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η βιομηχανία βρίσκεται σε ύφεση. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις της είναι μικρότερες και λιγότερο επιτυχημένες από τους ανταγωνιστές τους στο εξωτερικό.
Ένας κουμπαράς για τις συντάξεις
Έτσι, τα 10 τρισεκατομμύρια ευρώ της αποταμίευσης των Ευρωπαίων φαίνονται πολύ ελκυστικά. Και ενώ είναι μόνο μέρος της ιδέας της ένωσης κεφαλαιαγορών, ωστόσο είναι ένα μεγάλο μέρος.
Ως πρώτο βήμα, η Γαλλία ζήτησε τη δημιουργία ενός κοινού αποταμιευτικού προϊόντος σε ολόκληρη την ΕΕ. Ο στόχος θα ήταν να φύγουν οι Ευρωπαίοι καταθέτες από τα χαμηλότοκα τραπεζικά προϊόντα και να αγοράσουν μετοχές βοηθώντας εταιρείες να αναπτυχθούν.
Οι συντάξεις είναι επίσης προφανής στόχος.
Υπάρχουν λίγες εξαιρέσεις όπως η Ολλανδία και η Σουηδία, αλλά σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης οι συντάξεις καταβάλλονται από την κυβέρνηση και χρηματοδοτούνται μέσω της φορολογίας. Αντίθετα, οι ΗΠΑ έχουν το 401(k), έναν ιδιωτικό λογαριασμό με φορολογικά κίνητρα για επένδυση χρημάτων που πληρώνει μόλις οι άνθρωποι συνταξιοδοτηθούν.
«Εάν θέλετε πραγματικά να τονώσετε την ευρωπαϊκή οικονομία και να παρέχετε σταθερή και μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, η αναζήτηση συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων είναι μια πολύ προφανής επιλογή» δήλωσε ο Michiel Horck, ανώτερος σύμβουλος στην PGGM Investments, ολλανδική εταιρεία διαχείρισης συντάξεων που διαχειρίζεται χαρτοφυλάκιο ύψους 243 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Οι διαφορές φαίνονται στα στατιστικά. Στις ΗΠΑ, σχεδόν το 60% των νοικοκυριών έχει μετοχές, άμεσα ή έμμεσα μέσω των συντάξεών τους. Στη Γαλλία ο αριθμός αυτός είναι περίπου 18%. Παρόμοια με της Γαλλίας είναι τα στοιχεία και στη Γερμανία.
Η αξία όλων των εταιρειών στα χρηματιστήρια της Ευρώπης, ως ποσοστό του ΑΕΠ, είναι η μισή από αυτήν στις ΗΠΑ, σύμφωνα με έκθεση της Επιτροπής.
Και το επιχειρηματικό κεφάλαιο στην Ευρώπη είναι το 1/20 του μεγέθους αυτού των ΗΠΑ.
Τι είναι η κεφαλαιαγορά; Ένα εργοστάσιο πυρομαχικών, ένα αιολικό πάρκο και μια startup τεχνητής νοημοσύνης είναι πολύ διαφορετικά. Αλλά έχουν ένα κοινό: Χρειάζονται χρήματα για να ξεκινήσουν και να λειτουργήσουν.
Εκεί μπαίνουν οι κεφαλαιαγορές.
Ιδανικά, η ένωση κεφαλαιαγορών θα συνέδεε τις 27 διαφορετικές αγορές σε ολόκληρη την ΕΕ, επιτρέποντας στις επενδύσεις να διαχυθούν πέρα από τα σύνορα και να βρεθούν μεγαλύτερα κεφάλαια, που θα βοηθήσουν στη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας για να γίνει πιο ανταγωνιστική.
Καθώς η οικονομική ύφεση της Ευρώπης αρχίζει να μοιάζει περισσότερο με μόνιμη κατάσταση, ορισμένα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν.
Οι αρχηγοί κυβερνήσεων της ΕΕ συμφώνησαν τον Απρίλιο να «ξαναξεκινήσουν» τις τιτλοποιήσεις χρέους, οι οποίες για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν πολιτικά τοξικές στην Ευρώπη λόγω του ρόλου της στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008. Οι υπουργοί Οικονομικών συμφώνησαν επίσης τον Μάιο να εργαστούν για την «εμβάθυνση» των εθνικών κεφαλαιαγορών αυξάνοντας τις ελκυστικές επενδυτικές ευκαιρίες, κάτι που δεν θα απαιτούσε νομοθεσία σε επίπεδο ΕΕ.
Υπάρχει η αίσθηση ότι ήρθε η ώρα. Στο περιθώριο μιας συνάντησης των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ τον Ιούλιο, ο Γερμανός Κρίστιαν Λίντνερ τα άκουσε, όταν έθεσε ερωτήσεις για το τεράστιο χρέος της Γαλλίας, αλλά πραγματικά έλαμψε το πρόσωπό του όταν το POLITICO τον ρώτησε για την ενωποίηση των κεφαλαιαγορών.
Είναι «μία από τις κορυφαίες προτεραιότητές μας», είπε. «Αυτό είναι πολύ πιο σημαντικό από το να εξετάζουμε το δημόσιο χρέος».
Και εν μέσω μιας κατά καιρούς δύσκολης σχέσης μεταξύ των πιο ισχυρών κυβερνήσεων της ΕΕ, είναι ένα θέμα που Παρίσι και Βερολίνο φαίνεται πως συμφωνούν.