Οι απότομες αλλαγές του καιρού από την έντονη ξηρασία στις εκτεταμένες βροχοπτώσεις γίνονται όλο και πιο συχνές εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής σε πολλά μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης και της Ευρώπης. Αυτό διαπιστώνει επιστημονική έρευνα του Πανεπιστημίου του Τέξας που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό «Nature Communications Earth & Environment».
Οι ερευνητές από το Τμήμα Γεωεπιστημών και Πλανητικών Επιστημών της Σχολής Τζάκσον του Πανεπιστημίου του Τέξας, το Ερευνητικό Ινστιτούτο Γης και Διαστήματος του Πολυτεχνείου του Χονγκ Κονγκ και το Τμήμα Μηχανικών Γης και Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Κολούμπια, έθεσαν στο επίκεντρο την ανάγκη να μελετηθεί η δυναμική εξέλιξη και οι μηχανισμοί πίσω από το φαινόμενο της απότομης μετάβασης από την ξηρασία στις πλημμύρες, με τελικό στόχο την αύξηση της ανθεκτικότητας της κοινωνίας στις μεταβολές αυτές.
Στο πλαίσιο της έρευνας εξέτασαν μετεωρολογικά και υδρολογικά δεδομένα τεσσάρων δεκαετιών (1980-2020) σε παγκόσμιο επίπεδο. Εντόπισαν ότι στην Ευρώπη και σε άλλες έξι περιφερειακές εστίες σε όλο τον κόσμο, η τάση επιδεινώνεται: στην ανατολική πλευρά της Βόρειας Αμερικής, στην ανατολική Ασία, στη νοτιοανατολική Ασία, στη νότια Αυστραλία, στη νότια Αφρική και στα νότια της Νότιας Αμερικής. Ανάλογα με την περιοχή διαπίστωσαν ότι η πιθανότητα ξαφνικής μετάβασης από την ξηρασία σε επικίνδυνες βροχοπτώσεις αυξήθηκε περίπου κατά 0.24-1% κατ’ έτος κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου που μελετήθηκε.
Ο καθηγητής στη Σχολή Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Όστιν, Ζονγκ-Λιανγκ Γιανγκ, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, εκφράζει την ανησυχία του «για την ξαφνική μεταστροφή από την ξηρασία στις πλημμύρες». «Η κοινωνία συνήθως δυσκολεύεται να ανταποκριθεί σε ένα είδος φυσικής καταστροφής, όπως η ξηρασία, αλλά τώρα ξαφνικά έχουμε και πλημμύρες. Και αυτό έχει συμβεί σε πολλά μέρη», παρατηρεί.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν σε ξαφνικές αλλαγές στο κλίμα και τον καιρό, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής, αλλά και των επαναλαμβανόμενων φαινομένων Ελ Νίνιο και Λα Νίνια. Μελετώντας τους μηχανισμούς πίσω από τις μεταβολές αυτές, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι κατά τη διάρκεια της έντονης ξηρασίας σε υγρές περιοχές η εξάτμιση του νερού από το έδαφος και τα φυτά επιταχύνεται, ωθώντας το προς τον αέρα και παρέχοντας μια πηγή υγρασίας για την ανάπτυξη ισχυρών βροχοπτώσεων. Κατά τη διάρκεια της έντονης ξηρασίας σε ξηρές περιοχές, επιπλέον, ο ζεστός καιρός και η χαμηλή πίεση δημιουργούν μια κλίση πίεσης που αντλεί υγρασία από άλλες περιοχές, όπως ο ωκεανός.
Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, οι ξηρασίες καθιστούν τις περιοχές πιο ευάλωτες στις επόμενες πλημμύρες και η μετάβαση από την ξηρασία στις πλημμύρες μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες επιπτώσεις λόγω της πιθανής αύξησης της τρωτότητας των πληθυσμών και των οικοσυστημάτων. Τονίζουν πάντως ότι η ανακάλυψη αυτών των χερσαίων μηχανισμών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στην αύξηση της ακρίβειας των προγνωστικών κλιματικών μοντέλων και στην ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.