Η πώληση τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar TB2 στην Αιθιοπία, που θέλει πιθανότατα να τα χρησιμοποιήσει εναντίον των ανταρτών στο Τιγκράι, αναμένεται να δημιουργήσει νέα ζητήματα στις σχέσεις της Αιγύπτου με την Άγκυρα και πολύ πιθανόν να εκτροχιάσει τις συζητήσεις που έχουν οι δυο πλευρές για την εξομάλυνση των σχέσεων τους, αναφέρει σε άρθρο του το Al-Monitor.
Παράλληλα όμως εκτός από την Αίγυπτο η Τουρκία θα βρει απέναντι της και άλλες χώρες αν εξοπλίσει με drone την Αιθιοπία αφού πρόσφατα η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ζήτησαν να σταματήσουν οι εχθροπραξίες στο Τιγκράι.
Αναλυτικά το σχετικό άρθρο του Al-Monitor:
Τα τουρκικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB2, τα οποία θεωρούνται ότι άλλαξαν τις ισορροπίες για τους συμμάχους της Άγκυρας στις συγκρούσεις στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, θα κάνουν την εμφάνιση τους και στον αφρικανικό ουρανό, αλλά με κίνδυνο να περιπλέξουν τις σχέσεις της Τουρκίας με άλλες χώρες και κυρίως με την Αίγυπτο, με την οποία προσπαθεί να τα ξαναβρεί.
Η Αιθιοπία, που είναι με μεγάλη διαμάχη με την Αίγυπτο για ένα τεράστιο φράγμα στον Νείλο, φέρεται να είναι μαζί με την Αλγερία, το Μαρόκο, τη Νιγηρία και τη Ρουάντα πιθανοί αγοραστές των μη επανδρωμένων αεροσκαφών TB2, που κατασκευάζονται από μια εταιρεία που ανήκει στον γαμπρό του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και που ως εκ τούτου θεωρείται ευρέως ως οικογενειακή επιχείρηση. Το Reuters ανέφερε την περασμένη εβδομάδα ότι η Τουρκία είχε διαπραγματεύεται μια συμφωνία με την Αιθιοπία που θα περιλαμβάνει εγγυήσεις ανταλλακτικών για τα TB2 και εκπαίδευση. Οι λεπτομέρειες παραμένουν άγνωστες καθώς και οι δύο πλευρές τηρούν σιγή ιχθύος για το θέμα.
Το Μαρόκο, εν τω μεταξύ, που τον περασμένο Μάιο είχε παραγγείλει 12 Bayraktar TB2 και το καλοκαίρι έστειλε προσωπικό στην Τουρκία για εκπαίδευση, παρέλαβε τα πρώτα τουρκικά drone στα μέσα Σεπτεμβρίου.
Η πρόθεση της Τουρκίας να προμηθεύσει οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη την Αιθιοπία εν μέσω της προσπάθειάς της να εξομαλύνει τις σχέσεις με την Αίγυπτο εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη στρατηγική σοφία πίσω από την πώληση. Η Άγκυρα κάνει μια απερίσκεπτη κίνηση που θα υπονόμευε τον διάλογο της με το Κάιρο; ή θεωρεί τη στρατιωτική συνεργασία με την Αιθιοπία ως μια τακτική για να πιέσει την Αίγυπτο να δεχθεί παραχωρήσεις; ή πιστεύει ότι η πώληση των drone δεν θα προκαλέσει τριβές με την Αίγυπτο, δεδομένου ότι το Κάιρο βλέπει τη σύγκρουση στο Τιγκράι, όπου πιθανά θα χρησιμοποιηθούν τα drone, ως εσωτερικό ζήτημα της Αιθιοπίας;
Δύο μέλη των αιγυπτιακών υπηρεσιών ασφαλείας δήλωσαν στο Reuters ότι το Κάιρο είχε ζητήσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ορισμένους Ευρωπαίους να βοηθήσουν στο «πάγωμα» οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Αιθιοπίας για την αγορά drone, ενώ ένας τρίτος Αιγύπτιος αξιωματούχος είπε ότι το ζήτημα θα πρέπει να διευκρινιστεί στις διμερείς συνομιλίες. Πηγή κοντά στην τουρκική κυβέρνηση, είπε στο Al-Monitor ότι η συμφωνία προχωράει ταχύτερα από το αναμενόμενο, τονίζοντας ότι η Άγκυρα δεν αναμένει ότι το Κάιρο θα αντιδράσει με τέτοιο τρόπο που θα εκτροχιάσει τον μεταξύ τους διάλογο.
Η προσέγγιση της Αντίς Αμπέμπα με την Άγκυρα προχώρησε ενώ στο προσκήνιο υπήρχαν δύο μεγάλες προκλήσεις. Πρώτον, είχε αποφασίσει να προχωρήσει στην ολοκλήρωση του Μεγάλου Αιθιοπικού Αναγεννησιακού Φράγματος (GERD), ένα θέμα που εδώ και μια δεκαετία έχει δημιουργήσει μια μεγάλη διαμάχη με την Αίγυπτο και το Σουδάν για την κατανομή του νερού.
Με τις διπλωματικές προσπάθειες για την επίλυση της κρίσης να έχουν αποδειχθεί μάταιες μέχρι στιγμής.
Δεύτερον, η Αντίς Αμπέμπα προσπάθησε να ενισχύσει τις στρατιωτικές της δυνατότητες για να καταστείλει τους αυτονομιστές αντάρτες στην περιοχή Τιγκράι. Σε μια κίνηση που θεωρήθηκε ως μια προσπάθεια για να ανοίξει ο δρόμος για στρατιωτική συνεργασία με την Τουρκία, η Αντίς Αμπέμπα έλαβε υπόψη τις τουρκικές εκκλήσεις να μεταφερθούν σχολεία του κινήματος Γκιουλέν, το οποίο η Άγκυρα κατηγορεί για την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, σε ίδρυμα που συνδέεται με την τουρκική κυβέρνηση. Για τον Ερντογάν, με τη σειρά του, η προσέγγιση με την Αιθιοπία προσέφερε την ευκαιρία να προωθήσει την πολιτική του να ανοίξει προς την Αφρική.
Από την σκοπιά του Καΐρου, μια στρατιωτική διάσταση στους δεσμούς Τουρκίας-Αιθιοπίας θα ήταν μια ανεπιθύμητη εξέλιξη που θα μπορούσε να αποδυναμώσει τη στρατιωτική αποτροπή της Αιγύπτου στην περιοχή. Ο κυριότερος παράγοντας που ανάγκασε το Κάιρο να αποδεχθεί την προσφορά της Άγκυρας για εξομάλυνση νωρίτερα φέτος ήταν η αποφασιστική θέση που είχε κερδίσει η Τουρκία στη Λιβύη υποστηρίζοντας την κυβέρνηση της Τρίπολης. Για το Κάιρο, η τουρκική παρουσία στη Λιβύη έγινε ζήτημα εθνικής ασφάλειας.
Μια τουρκική στάση που θα ενθάρρυνε την Αιθιοπία στην κρίση του φράγματος θα εκλαμβανόταν ως προκλητική απο το Κάιρο. Παραμένει άγνωστο εάν το σχέδιο της Τουρκίας να πουλήσει οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Αιθιοπία προέκυψε κατά τη διάρκεια του δεύτερου γύρου συνομιλιών μεταξύ Τούρκων και Αιγυπτίων αξιωματούχων τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Για την Αίγυπτο, η εμπλοκή της Τουρκίας σε συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική έχει καταστεί θεμελιώδες ζήτημα ανησυχίας. Η Άγκυρα, από την πλευρά της, δεν έχει κανένα ενδοιασμό για την πώληση όπλων σε περιοχές όπου υπάρχουν συγκρούσεις. Νωρίτερα φέτος, για παράδειγμα, ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου αντέκρουσε τις ρωσικές προειδοποιήσεις σχετικά με τις πωλήσεις τουρκικών αεροσκαφών στην Ουκρανία λέγοντας ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να πουλήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη και στη Ρωσία.
Η Άγκυρα θα μπορούσε να τηρήσει μια παρόμοια στάση εάν το ζήτημα εμφανιστεί στις διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο. Και παρά την αισιοδοξία που υπάρχει στην Άγκυρα, η διαδικασία εξομάλυνσης με την Αίγυπτο ενδέχεται να κινδυνεύσει εάν προχωρήσει σε πώληση μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Αιθιοπία. Άτομα κοντά στην κυβέρνηση έχουν διαμαρτυρηθεί επανειλημμένα εναντίον οποιασδήποτε τουρκικής εμπλοκής στην κρίση της φράγματος του Νείλου.
Σύμφωνα με τον Αϊντίν Σεζέρ, πρώην εμπορικό ακόλουθο στην τουρκική πρεσβεία στο Κάιρο, η Άγκυρα δύσκολα θα μπορούσε να αποκτήσει οποιοδήποτε πλεονέκτημα εναντίον του Καΐρου, εάν θεωρήσει τις συνομιλίες με την Αντίς Αμπέμπα για τα drone ως μοχλό πίεσης. Η Άγκυρα, υποστήριξε, δεν έχει την ικανότητα να πιέσει το Κάιρο.
«Η τουρκική πλευρά βρίσκεται σε αδύναμη θέση», δήλωσε ο Σεζέρ στο Al-Monitor, αναφερόμενος στις συνομιλίες που γίνονται μεταξύ των δύο πλευρών για την εξομάλυνση των σχέσεων τους. «Οι Αιγύπτιοι δεν προσπαθούν να αποσπάσουν κάποια παραχώρηση. Ακούνε κυρίως την τουρκική πλευρά και θέλουν να δουν τα βήματα που θα κάνει η Άγκυρα. Η διαδικασία παραμένει μακριά ακόμα από τον αμοιβαίο διορισμό πρεσβευτών», πρόσθεσε.
Επιπλέον, η προσέγγιση της Άγκυρας στο Κάιρο είναι λανθασμένη, είπε ο Σεζέρ, σχολιάζοντας το τουρκικό επιχείρημα ότι η Αίγυπτος θα είχε αποκτήσει μια μεγαλύτερη οικονομική ζώνη στην Ανατολική Μεσόγειο εάν είχε κάνει μια συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με την Τουρκία και όχι με τους Ελληνοκύπριους. «Αυτό εκνεύρισε πολύ τους Αιγύπτιους. θεώρησαν ότι με αυτό που τους είπαν τους λένε ηλίθιους ή χώρα τρίτης κατηγορίας και απάντησαν ότι το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου δεν δέχεται μαθήματα από το αντίστοιχο τουρκικό», είπε.
Οι αμφιβολίες της Αιγύπτου έχουν να κάνουν και με το χρόνο προσέγγισης της Τουρκίας με την Αιθιοπία, η οποία ξεκίνησε μετά την ολέθρια σύγκρουση της Άγκυρας με το Κάιρο λόγω της ανατροπής της Μουσουλμανικής Αδελφότητας το 2013. Μετά από αυτό ακολούθησε η κίνηση της Τουρκιας να προσφέρει τις τεχνολογικές της γνώσεις της πάνω στην κατασκευής του φράγματος και στην άρδευση, ενώ από την άλλη πλευρά η Αίγυπτος κατηγόρησε την Τουρκία και το Ισραήλ ότι βρίσκονται πίσω από την κατασκευή του φράγματος.
Όσο για το ότι η Αιθιοπία θέλει να χρησιμοποιήσει τα drones μόνο για να πολεμήσει τους αυτονομιστές, κάθε προσδοκία ότι αυτό το επιχείρημα θα άρει τις ανησυχίες της Αιγύπτου φαίνεται υπερβολικά αισιόδοξη.
Τον Ιούλιο, εν μέσω κλιμάκωσης των συγκρούσεων στο Τιγκράι, κυκλοφόρησαν αναφορές ότι η Αντίς Αμπέμπα είχε λάβει 10 μη επανδρωμένα αεροσκάφη από την Άγκυρα, ισχυρισμό που η τουρκική πρεσβεία αρνήθηκε.
Οι αντάρτικες δυνάμεις στο Τιγκράι είχαν καταλάβει την πρωτεύουσα της περιοχής, το Μεκέλε, τον Ιούνιο, γεγονός που έκανε την κυβέρνηση της Αιθιοπίας να πλησιάσει περισσότερο την Τουρκία και να υποβάλει αίτημα για τα TB2 ως ένα αποτελεσματικό και χαμηλού κόστους όπλο για την ανατροπή της στρατιωτικής ισορροπίας στο έδαφος. Ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας Αμπί Αχμέντ υπέγραψε τρεις συμφωνίες για στρατιωτική συνεργασία κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Άγκυρα τον περασμένο Αύγουστο.
Σύμφωνα με το Reuters, οι τουρκικές εξαγωγές άμυνας και αεροπορίας στην Αιθιοπία αυξήθηκαν στα 51 εκατομμύρια δολάρια τους πρώτους τρεις μήνες του 2021 από 203.000 δολάρια την ίδια περίοδο πέρυσι. Το πρακτορείο ειδήσεων ανέφερε ότι υπήρχε άλμα πωλήσεων τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, χωρίς όμως να διευκρινίσει τα στοιχεία.
Η χρήση τουρκικών ένοπλων μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο Τιγκράι από την Αιθιοπία θα μπορούσε να προκαλέσει νέα προβλήματα στις εξωτερικές υποθέσεις της Τουρκίας, πέρα απο τις πιθανές εντάσεις με το Κάιρο. Μετά από μια συνάντηση του ΟΗΕ για την Αιθιοπία τον Σεπτέμβριο, η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ζήτησαν να σταματήσουν οι εχθροπραξίες στο Τιγκράι, την επανέναρξη των συνομιλιών και την απρόσκοπτη πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας στην περιοχή. Η Ουάσινγκτον μάλιστα απείλησε με κυρώσεις. Σε μια κίνηση που τροφοδότησε περαιτέρω τις εντάσεις, η Αντίς Αμπέμπα απέλασε επτά αξιωματούχους του ΟΗΕ σε αντίποινα για κριτική ότι εμποδίζει την ανθρωπιστική βοήθεια στην Τιγκράι.
Παράλληλα, ο πατριάρχης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αιθιοπίας έχει κατακρίνει τις ενέργειες της κυβέρνησης στην Τιγκράι ως «γενοκτονία».
Όλες αυτές οι εξελίξεις δείχνουν ότι η Άγκυρα θα έχει δύσκολες ερωτήσεις να απαντήσει στη διεθνή κοινότητα εάν προχωρήσει στην πώληση οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Αντίς Αμπέμπα.
Ομοίως, η στρατιωτική συνεργασία της Τουρκίας με το Μαρόκο θα μπορούσε να επιδεινώσει τους δεσμούς της με την Αλγερία καθώς οι δύο χώρες της Βόρειας Αφρικής εξακολουθούν να διαφωνούν για εδάφη στη Δυτική Σαχάρα.
Στις 17 Οκτωβρίου, ο Ερντογάν ξεκίνησε μια περιοδεία στην Αγκόλα, το Τόγκο και τη Νιγηρία, με τα Βayraktar να είναι αναμενόμενο ότι είναι μέσα στην ατζέντα του. Μιλώντας πριν από την επίσκεψη Ερντογάν, ο κυβερνήτης της πολιτείας Ζαμφάρα της Νιγηρίας ανακοίνωσε σχέδια απόκτησης οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Τουρκία. Η Νιγηρία έχει συζητήσει επίσης με την τουρκική εταιρεία Roketsan για την αγορά πυρομαχικών.