«Χωρίς σεβασμό στους κανόνες του διεθνούς δικαίου και στις αρχές της καλής γειτονίας, δεν μπορεί να οικοδομηθεί σχέση εμπιστοσύνης ως προϋπόθεση ασφάλειας και ευημερίας των λαών μας», ανέφερε ο προεδρεύων της σημερινής συνεδρίασης της Ολομέλειας της Βουλής, Χαράλαμπος Αθανασίου, με αφορμή την επετειακή αναφορά του στην Ημέρα Εθνικής Μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το τουρκικό κράτος, η οποία ολοκληρώθηκε με την τήρηση ενός λεπτού σιγής.
«Μετά από έναν χρόνο και συγκεκριμένα στις 22 Σεπτεμβρίου του 2022, συμπληρώνεται ένας αιώνας από τη μεγαλύτερη συμφορά που υπέστη το έθνος μας στην ιστορία του», ανέφερε ο Χ. Αθανασίου και επισήμανε ότι της καταστροφής αυτής, είχε προηγηθεί η μικρασιατική εκστρατεία, που είχε ως αποτέλεσμα πάνω από είκοσι πέντε χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες στρατιώτες από ελληνικής πλευράς.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με το υπόμνημά του στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης του Παρισιού, στη Μικρά Ασία ζούσαν ένα εκατομμύριο εξακόσιες ενενήντα τέσσερις χιλιάδες (1.694.000) Έλληνες, στη Θράκη και στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης επτακόσιες τριάντα μία χιλιάδες (731.000), στην περιοχή της Τραπεζούντας τριακόσιες πενήντα χιλιάδες (350.000) και στα 'Αδανα εβδομήντα χιλιάδες (70.000). «Μιλάμε για δύο εκατομμύρια οκτακόσιες σαράντα πέντε χιλιάδες (2.845.000) Έλληνες που αποτελούσαν περίπου το 20% του πληθυσμού της περιοχής που κυριαρχούσε οικονομικά. Είχε δε καταφέρει, να διατηρήσει την πολιτιστική του κληρονομιά, παρ' ότι αποτελούσε μειονότητα σε εχθρικό περιβάλλον. Και αυτός ο ελληνισμός υπέστη την τουρκική θηριωδία!», είπε ο αντιπρόεδρος της Βουλής, που ανέγνωσε δημοσίευμα από την εφημερίδα της εποχής «Ελεύθερον Βήμα» στο οποίο αποτυπώνεται η τραγωδία της εξόντωσης του ελληνισμού της Μικράς Ασίας: «Κάθε παρερχομένη ημέρα γεμίζει την ατμόσφαιραν της Σμύρνης και των άλλων Μικρασιατικών πόλεων, όπου ενέσκηψεν η Κεμαλική λαίλαψ, με την αποπνικτικήν οσμήν της πτωμαΐνης των κατακρεουργουμένων Ελλήνων και Αρμενίων και τους καπνούς των πυρπολουμένων οικιών και καταστημάτων και ολόκληρων ακόμη συνοικιών.
Το Σάββατον πρωί 27 Αυγούστου ηκούσθη το απαίσιον άγγελμα "Έρχεται ο Κεμάλ!". Περιδεείς οι κάτοικοι έσπευσαν να κρυφτούν κι εντός ολίγου ηκούσθη ο καλπασμός των πρώτων ιππέων, οι οποίοι ξιφήρεις έφτασαν εις την παραλίαν.
Οι ιππείς αυτοί ηρκέσθησαν εις το να φονεύσουν έναν χάριν γούστου! Μέχρι της Κυριακής πρωΐας ουδέν άλλον έκτροπον εσημειώθη. Αλλά την Κυριακήν πρωΐαν εξαπελύθη από την πόλιν ο συρφετός, ενσπείρων τον όλεθρον και τον πανικόν. Ήσαν τα πρώτα άτακτα στίφη Τσετών και εντοπίων Τούρκων της Σμύρνης επανερχομένων εις την πατρίδα των μετά πολύμηνον απουσίαν. Ο όχλος ούτος ήρχισε το καταστρεπτικόν του έργον από των απομεμακρυσμένων συνοικιών, έργον δηώσεως (πλιάτσικο), διαρπαγής και ατιμώσεως των παρθένων. Αι ορδαί των ατάκτων επετέθησαν πρώτον κατά των καταστημάτων, τα οποία διήρπασαν και ελεηλάτησαν. Οι Τσέται μανιώδεις, λυσσώντες, έκαιαν ό,τι δεν ηδύναντο να αρπάσουν. Και αφού εκορέσθησαν από το θέαμα της καταστροφής των αψύχων, οι άτακτοι ετράπησαν προς τους Χριστιανούς, οι οποίοι, κλεισμένοι εις τας οικίας των, επερίμεναν με αγωνίαν την ατίμωσιν και τον θάνατον».
Τον Σεπτέμβριο του 1922, η Σμύρνη γίνεται ένας σωρός καμένων ερειπίων και πτωμάτων. «Τα παράλια της Μικράς Ασίας είναι ο τόπος μαρτυρίου και εξόντωσης εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων. Μαζικές πυρπολήσεις κτιρίων και ανθρώπων, βιασμοί, εκτελέσεις, βασανιστήρια. Ο ελληνισμός της έχει πλέον αφανιστεί», ανέφερε ο κ. Αθανασίου και υπογράμμισε ότι με τη Συνθήκη της Λοζάνης και την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών, ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης ξεριζώθηκε από την προαιώνια πατρίδα του. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες και Αρμένιοι χριστιανοί εξοντώθηκαν και οι υπόλοιποι ήρθαν ως πρόσφυγες, χωρίς τις περιουσίες τους, στην Ελλάδα.
«Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κατά καιρούς τίθεται το ερώτημα: "Μπορεί να υπάρξει ένα νέο ξεκίνημα, μια νέα αρχή μεταξύ των δύο γειτονικών λαών;". Είναι γεγονός ότι οι λαοί θέλουν τη συμφιλίωση και τη συνύπαρξη. Όμως, οι πολιτικές ηγεσίες της γείτονος χώρας, με ελάχιστες εξαιρέσεις, βρίσκουν τρόπους να τορπιλίζουν τη συμφιλίωση. Την προσπάθησαν οχτώ χρόνια μετά το 1922, το 1930, οι Βενιζέλος και Κεμάλ με την ονομασθείσα "Ελληνοτουρκική φιλία", η οποία όμως ήταν θνησιγενής», ανέφερε ο Χαράλαμπος Αθανασίου και πρόσθεσε: «Χωρίς σεβασμό στους κανόνες του διεθνούς δικαίου και στις αρχές της καλής γειτονίας δεν μπορεί να οικοδομηθεί σχέση εμπιστοσύνης ως προϋπόθεση ασφάλειας και ευημερίας των λαών μας. Και η γειτονική μας χώρα πρέπει να αντιληφθεί ότι χωρίς σεβασμό των διεθνών συμβάσεων και των αρχών που διέπουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν μπορεί να εμπνέει σεβασμό και εμπιστοσύνη, κυρίως στην ευρωπαϊκή Κοινότητα. Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η Βουλή των Ελλήνων με ομόφωνη απόφασή της την 24η Σεπτεμβρίου 1998, καθιέρωσε την 14η Σεπτεμβρίου ως ημέρα εθνικής μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το τουρκικό κράτος. Έτσι σήμερα τιμούμε την ημέρα αυτή, κάνοντας αναφορά στα θλιβερά γεγονότα του Σεπτεμβρίου του 1922, που τερμάτισαν τη μακρόχρονη ιστορική παρουσία των Ελλήνων στην Ιωνική Γη. Επιβάλλεται να αναλογιζόμαστε, χωρίς διάθεση αντιπαλότητας, τα γεγονότα, γιατί μνήμη σημαίνει σεβασμός στην ιστορική αλήθεια και στις παραδόσεις μας, σημαίνει πρόσταγμα, ώστε να απαξιώνονται στο μέλλον τέτοιες συμπεριφορές. Διότι, όπως λέει και ο Σεφέρης, "αν σβήσουμε ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνουμε ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον"».