Στη γραφειοκρατία φαίνεται πως «χάθηκαν» τα χρήματα από την είσπραξη του περιβαλλοντικού τέλους της πλαστικής σακούλας.
Τα ταμεία του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης έχουν παραλάβει μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2018 ποσό που αντιστοιχεί σε 7,8 εκατ. ευρώ, και αυτό διότι η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος δεν… προχώρησε στη διοικητική πράξη με την οποία θα ξεκλείδωναν τα υπόλοιπα 6 εκατ. ευρώ για να εισπραχθεί ολόκληρο το έτος. Ποια είναι όμως η διαδικασία; Οι πολίτες από 1ης Ιανουαρίου πληρώνουν 0,09 λεπτά την πλαστική σακούλα (σ.σ. από 1ης Ιανουαρίου 2018 όπου και θεσπίστηκε το μέτρο πλήρωναν 0,04 λεπτά). Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται ανά 3 μήνες να αποδίδουν στην ΑΑΔΕ τα χρήματα που εισέπραξαν. Τα ποσά αυτά με τη σειρά τους φτάνουν στο ΥΠΕΝ και καταλήγουν στον Οργανισμό για δράσεις ανταποδοτικότητας. Αντίστοιχο σκηνικό συνέβη φυσικά και για το 1ο τρίμηνο του 2019, αφού και αυτά τα χρήματα παραμένουν «μπλοκαρισμένα» στο υπουργείο – αφήνοντας μια ακόμα καυτή πατάτα να διαχειριστεί η σημερινή κυβέρνηση. Μέχρι στιγμής, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων έχει εισπράξει 15.506.584 ευρώ.
Τα παράδοξα φυσικά δεν τελειώνουν εδώ. Τα μεγάλα καταστήματα και σούπερ μάρκετ διαθέτουν για τους πελάτες τους σακούλες άνω των 50 μm – οι οποίες δεν υπόκεινται σε περιβαλλοντικό τέλος. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι πολίτες ναι μεν πληρώνουν 0,09 λεπτά ανά σακούλα αλλά αυτά δεν είναι χρήματα που αναμένεται να πάρουν πίσω μέσω ανταποδοτικότητας. Η… πατέντα, δηλαδή, λειτουργεί προς όφελος των επιχειρήσεων! Πρόκειται βέβαια για κάτι νόμιμο, καθώς η Ευρωπαϊκή Οδηγία προβλέπει για το συγκεκριμένο μέγεθος να μην αποδίδεται περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ωστόσο είναι κάτι το οποίο γνωρίζουν ελάχιστοι καταναλωτές. Πηγές της αγοράς πάντως σημειώνουν στον «Ε.Τ.» πως το κόστος για να προμηθευτούν τις συγκεκριμένες σακούλες είναι μεγάλο, οπότε αναλογικά δεν έχουν το κέρδος που φαίνεται.
Αυτός είναι και ένας από τους λόγους άλλωστε που ανά τρίμηνο τα χρήματα είναι όλο και πιο λίγα. Η μείωση των ποσών όμως οφείλεται κυρίως στο ότι σιγά σιγά οι καταναλωτές εξοικειώνονται με το μέτρο και απορρίπτουν τη χρήση της.
Ο Οργανισμός Ανακύκλωσης έχει δεσμευμένα στην τράπεζα 7,8 εκατ. ευρώ και τα οποία θα ενεργοποιήσει όταν τρέξει ο διαγωνισμός ύψους 14 εκατ. ευρώ – κάτι που θα συμβεί μέσα στο 2019. Κατά τις εκτιμήσεις θα χρειαστούν 2 χρόνια από την εκκίνησή του για να γίνουν οι δράσεις ανταποδοτικότητας – προκαλώντας όπως είναι αναμενόμενο ποικίλες αντιδράσεις, καθώς 18 μήνες μετά δεν έχουν πραγματοποιηθεί απτά μέτρα. «Πληρώνουμε 1μιση χρόνο το τέλος, για να αποδοθεί τελικά μετά από τέσσερα χρόνια». Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, πάντως, ο ΕΟΑΝ, μετά τον διεθνή διαγωνισμό, θα αποδώσει σε συνεργασία με τους δήμους και τις ανάγκες της κάθε περιοχής, πάνινες και πλαστικές σακούλες, καροτσάκια κ.τ.λ. Ο,τι ποσά επιπλέον μαζευτούν, θα δοθούν για τις ανάγκες εκπαίδευσης, ενημέρωσης και διαφήμισης.
Υπενθυμίζεται ότι με έξοδα του ΕΟΑΝ έγινε η πιλοτική διανομή πάνινων και πλαστικών σακουλών πολλαπλών χρήσεων, καθώς και τροχήλατων καροτσιών λαϊκής (για τους ηλικιωμένους) σε τέσσερις δήμους και συγκεκριμένα σε: Χαλάνδρι, Αλόννησο, Βόλβη και Ναύπακτο.
Επιχειρήσεις και πελάτες
Πέρα όμως από την πατέντα των μεγάλων καταστημάτων, φαίνεται πως υπάρχουν και μικρότερες επιχειρήσεις που δεν συμβαδίζουν με το μέτρο. Μάλιστα, πολλές αδιαφορούν για τις κυρώσεις που επιβάλλονται και συνεχίζουν να μη χρεώνουν τους πελάτες τους με 0,09 λεπτά, όπως προβλέπεται από τις αρχές του έτους. Προχωρούν, δε, σε μια τέτοια ενέργεια για να μη δυσαρεστήσουν τους καταναλωτές τους. Τα πρόστιμα που έχουν καταβληθεί προς το παρόν είναι περιορισμένα, καθώς υπάρχει υποστελέχωση προσωπικού, ενώ μέχρι σήμερα η… καμπάνα κυμαίνεται από τα 200 έως τις 5.000 ευρώ.
Το μέτρο συνολικά έχει δεχτεί θετική ανταπόκριση από τους πολίτες, υπάρχουν όμως και εκείνοι που δεν θέλουν να συμβιβαστούν με τη νέα πραγματικότητα. Οπως εξηγούν καταστηματάρχες, «έχουμε πελάτες οι οποίοι δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν τα 9 λεπτά, καθώς τους φαίνεται ως χαράτσι και προτιμούν να μην αγοράζουν σακούλες». Αλλοι, βέβαια, έχουν προμηθευτεί πολλαπλές, μοντέρνες τσάντες ή χρησιμοποιούν το καρότσι της λαϊκής για τα ψώνια της ημέρας.
Στοιχεία
Οπως προκύπτει από τα τελευταία στοιχεία, σε 57.170.676 ανέρχονται οι πλαστικές σακούλες που διατέθηκαν στην αγορά κατά το 1ο τρίμηνο του 2019 και καταβλήθηκε περιβαλλοντικό τέλος. Για το 2018, ο συνολικός αριθμός που διατέθηκε είναι 598.242.740,66 και συγκεκριμένα κατά το α’ τρίμηνο διατέθηκαν 206.492.277, το β’ 87.869.143,33, το γ’ 158.611.149 και το δ’ 154.942.004 σακούλες.
Παράλληλα, παρατηρείται μεγάλη αύξηση στη χρήση της πολύ λεπτής πλαστικής σακούλας με πάχος μικρότερο από 15 μm (για συσκευασία νωπών φρούτων και λαχανικών) και η οποία δεν υπόκειται σε ανταποδοτικό περιβαλλοντικό τέλος, με αποτέλεσμα να έχει καταλήξει να λειτουργεί ως σακούλα μεταφοράς. Αντίστοιχα, μεγάλη μερίδα πολιτών ζητά από περίπτερα σακούλα ακόμα και αν αγόρασαν μόνο ένα πακέτο τσιγάρα – με απώτερο σκοπό να τη χρησιμοποιήσουν αλλού.
Υπενθυμίζεται ότι από την υποχρέωση υποβολής δηλώσεων απόδοσης περιβαλλοντικού τέλους εξαιρούνται οι επιχειρήσεις που έχουν πάψει να διαθέτουν πλαστικές σακούλες στους πελάτες τους, καθώς και ορισμένες κατηγορίες, όπως οι περιπτερούχοι και οι ασχολούμενοι με το υπαίθριο εμπόριο.
Πηγή: Εφημερίδα "Ελέυθερος Τύπος"