Σάββατο 30 προς Κυριακή 31 Μαρτίου 1946 και ενώ οι κάλπες των εκλογών έχουν ανοίξει εκδηλώνεται επίθεση 33 ένοπλων καταδιωκόμενων αριστερών στον σταθμό χωροφυλακής στο Λιτόχωρο. Σκοπός η απελευθέρωση ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών κρατουμένων.
Αν και αρχικά στο γεγονός δε δόθηκε ιδιαίτερη σημασία και προβολή, η μετέπειτα εξέλιξη των γεγονότων κατέστησε το χτύπημα ως την τυπική έναρξη του εμφύλιου πολέμου στην Ελλάδα.
Με δοδομένο ότι ο εμφύλιος αποτελεί την κορύφωση μια κατάστασης πόλωσης και συγκρούσεων αρκετούς μήνες πριν το Μάρτιο του 1946 η κατάσταση μέχρι και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους είναι κάπως συγκεχυμένη. Τον Οκτώβριο του 1946 ενοποιούνται οι διάσπαρτες αντάρτικες ομάδες και συγκροτείται ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας και ιδρύεται το γενικό Αρχηγείο του.
Οι αντιΕΑΜικές δυνάμεις της εποχής τοποθετούν την έναρξη του εμφυλίου στο Λιτόχωρο. «...κάτω από τας σφαίρας των επαναστατών, σύμφωνα με το στρατηγό Θ. Τσακαλώτο, εις το Λιτόχωρον ήρχισεν η μάχη του Εθνους». Ο αντιστράτηγος Θ. Πετζόπουλος είναι κι αυτός κατηγορηματικός θεωρώντας το Λιτόχωρο «ως την πανηγυρικοτέραν διακήρυξιν του ΚΚΕ, ότι αρχίζει την ένοπλον εξέγερσιν». Στην επίσημη στρατιωτική ιστορία για τον «συμμοριτοπόλεμο» την πρώτη θέση στις συγκρούσεις κατέχει η επίθεση στο Λιτόχωρο.
Από την πλευρά του ΚΚΕ η ουσιαστική έναρξη του Εμφυλίου τοποθετείται μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945), όταν εξαπολύεται η «λευκή τρομοκρατία» από τους νικητές στα Δεκεμβριανά. Το Λιτόχωρο είναι μια «πρώτη σαφής προειδοποίηση» των αγωνιστών της ΕΑΜικής αντίστασης που «σπρώχνονταν στον δρόμο της ένοπλης πάλης για να υπερασπιστούν τη ζωή τους, την τιμή και την αξιοπρέπειά τους...».
Η Συμφωνία της Βάριζας ήταν το προανάκρουσμα του Εμφυλίου Πολέμου (1946 - 1949), αν και για ορισμένους ιστορικούς η εμφύλια διαμάχη είχε ξεκινήσει πριν από την Απελευθέρωση.
Ο Εμφύλιος Πόλεμος αποτελεί την κορυφαία και τραγικότερη αντιπαράθεση στην ελληνική κοινωνία μέσα στον εικοστό αιώνα, ίσως και από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους.
Προκάλεσε το μεγαλύτερο φόρο αίματος στην ελληνική κοινωνία από την ίδρυση του ελληνικού κράτους στα 1830. Στον κυβερνητικό στρατό οι συνολικές απώλειες έφτασαν τους 44.000 (εξ ων 14.000 νεκροί), ενώ στον ΔΣΕ ο ένας στους τέσσερις σκοτώθηκε στη μάχη (νεκροί 25.000, θύματα στους παραστρατιωτικούς μηχανισμούς και τους αμάχους: ανυπολόγιστα). Όταν στους Βαλκανικούς Πολέμους είχαμε σύνολο 8.000 νεκρούς, στη Μικρασιατική Εκστρατεία συολικά 37.000 νεκροί και εξαφανισθέντες και στον πόλεμο του 1940-41 συνολικά15.000 νεκροί και αγνοούμενοι.
Επίσης, η χώρα θα ρημάξει κυριολεκτικά στα χρόνια της εμφύλιας σύρραξης. Θα αλλάξει η ανθρωπογεωγραφία της. Σε έναν πληθυσμό μόλις 7.000.000 κατοίκων, περισσότεροι από 1.000.000 άμαχοι μετακινήθηκαν από τις εστίες τους και προσφυγοποιήθηκαν διά της βίας.
Αν και τυπικά ο Εμφύλιος έληξε τον Αύγουστο του 1949 με τη νίκη των κυβερνητικών δυνάμεων, το τραύμα ήταν τόσο βαθύ και επώδυνο για τη χώρα που δενμ επουλώθηκε παρά τριάντα χρόνια μετά, στη Μεταπολίτευση.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΑΙΡΟΣ 30/3/2017: Τοπικές βροχές στα κεντρικά, τα νότια και στα βορειοανατολικά
Σήμερα η κηδεία των δύο νέων παιδιών – θύματα του τροχαίου στον Εύοσμο