Συμφωνία «εξορθολογισμού» των σχέσεων κράτους και εκκλησίας ανακοίνωσαν χτες βράδυ ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας και ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, μετά τη συνάντησή τους στο Μέγαρο Μαξίμου. Κάποιοι μιλούν για χρυσό deal, άλλοι για ιερό πόλεμο και ετοιμάζουν κοινητοποιήσεις.
Τα βασικά σημεία της συμφωνίας αφορούν στη μισθοδοσία των κληρικών - προκαλεί και τις περισσότερες αντιδράσεις - και την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας με τη δημιουργία Ταμείου Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας, για το οποίο πολλά ζητήματα μένει να αποσαφηνιστούν.
Οι κληρικοί δεν θα θεωρούνται πλέον δημόσιοι υπάλληλοι και δεν θα πληρώνονται από το κράτος. Στην πραγματικότητα όμως θα πληρώνονται από το κράτος, το οποίο αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλει το ισόποσο της μισθοδοσίας τους στην ηγεσία της εκκλησίας, η οποία θα καταβάλει στη συνέχεια τους μισθούς τους κληρικούς!
Μία «χρυσή τομή» που για τη μεν Εκκλησία διασφαλίζει τη χρηματική ενίσχυση, που έχει ανάγκη η εκκλησία για να πληρώνει τους κληρικούς της, ενώ δίνει τη δυνατότητα στον πρωθυπουργό να παρουσιάζει τη συμφωνία ως προοδευτική τομή, ενισχύσει και το αριστερό προφίλ . Χαρακτηριστικά είναι τα πρωτοσέλιδα του κυβερνητικού Τύπου: «Σύγχρονη λύση σε ιστορικές εκκρεμότητες» (Αυγή), «Ιστορικός συμβιβασμός - Έγινε το πρώτοβήμα για διακριτούς ρόλους» (Εφημερίδα των Συντακτών).
Βέβαια, προκύπτει το ερώτημα τι θα γίνει σε περίπτωση που κάποια χρονιά δεν πιαστούν οι δημοσονομικοί στόχοι, Τι θα γίνει σε αυτή την περίπτωση; Θα καταβληθεί η επιδότηση ή θα περικοπεί;
Δεύτερον, δημιουργία Ταμείου Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας. Στο νέο Ταμείο, πέραν όσων περιλάμβανε ο προηγούμενος νόμος, μπαίνουν και οι αμφισβητούμενες ανάμεσα στο ελληνικό δημόσιο και την Εκκλησία περιουσίες. Ουσιαστικά, οι δύο πλευρές παραιτούνται των αξιώσεων στις αμφισβητούμενες περιοχές και πάνε στη συνεκμετάλλευσή τους.Η ρύθμιση αυτή αποτελούσε και πάγια διεκδίκηση της Εκκλησίας, την ίδια ώρα που θα μπορεί και το δημόσιο να λέει ότι κάτι κερδίζει από την όλη ρύθμιση.
Μία κίνηση, που θα βοηθήσει και τις δύο πλευρές. Τα κέρδη θα διανέμονται στη μέση για το κράτος και την εκκλησία, με την κυβέρνηση να εκτιμά ότι από τα έσοδα που προκύψουν για λογαριασμό της Πολιτείας, θα μπορεί αυτή να καλύπτει την επιδότηση που θα καταβάλλει ετησίως για την κάλυψη της μισθοδοσίας των κληρικών. Στην περίπτωση αυτή, κράτος και εκκλησία, όχι απλώς δεν χωρίζουν, αλλά συνεταιρίζονται υπό το δόγμα «ακολούθα το χρήμα», ώστε από τις μεγάλες επιχειρηματικές κινήσεις που μπορεί να υπάρξουν πλέον γύρω από την εκκλησιαστική περιουσία, η οποία λιμνάζει, να κερδίσουν και οι δύο.
Ιερός πόλεμος και αντιδράσεις από τους ιερείς
Ο ΙΕΡΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ με ανακοίνωσή του υποστήριξε ότι θα δώσει αγώνες για να παραμείνει ως συμβατική υποχρέωση του κράτους η μισθοδοσία του Ιερού Κλήρου, ως έχει, ως αντάλλαγμα για τα όσα έχει προσφέρει η Εκκλησία προς την πολιτεία.
Οι αντιδράσεις μας πρόκειται να είναι μαζικές και πρωτόγνωρες στην ελληνική ιστορία.
Ο απλός παπάς από την Κρήτη μέχρι τον Έβρο, από τα Επτάνησα μέχρι και τα Δωδεκάνησα θα ξεσηκωθεί και θα ταυτισθεί μαζί μας σε αγώνες όχι μόνο για τα εφημεριακά δίκαια αλλά και για την διατήρηση της Ελληνορθοδόξου παραδόσεως μας. Άλλωστε, αυτός είναι που βάσταξε και βαστά μαζί με τους λαϊκούς αδελφούς μας, το βάρος της κρίσης και συνεχίζει την ολοπρόθυμη προσφορά του και τον συντονισμό πλήθους εθελοντικών δράσεων.
Ο καιρός του σιγάν έληξε για τους Κληρικούς. Είμαστε πλέον στον καιρό του λαλείν και του πράττειν.
Αισθανόμεθα προδομένοι από όσους συμμετείχαν στις διαβουλεύσεις για την λήψη των αποφάσεων, ερήμην των άμεσα ενδιαφερομένων που είναι οι Εφημέριοι της Ελλάδος και το χριστεπώνυμο πλήρωμα.
Σε μια χώρα που ξεπουλώνται τα πάντα δεν θα περιμένουμε το επόμενο χτύπημα που πλήττει την πίστη.
Καλούμε και τον λαό ο οποίος ζει μαύρες μέρες με ανέχεια και αγωνιά για το μέλλον να στηρίξει τους Κληρικούς και την Εκκλησία της Πατρίδας μας .
Έχουν καταφέρει μερικοί από καιρό να στρέψουν μέρος του λαού εναντίον του Κλήρου, εξυπηρετώντας άνομα συμφέροντα, επιζητώντας να εξασθενήσουν τον ρόλο του παπά στην Ελληνική κοινωνία.
Ο ΙΕΡΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ θα πράξει τα δέοντα να ακυρωθεί η επαίσχυντη για αυτούς συμφωνία προβαίνοντας σε όλες τις νόμιμες διαδικασίες.
Σε κάθε δύσκολη εποχή της Ελληνικής ιστορίας όποιος τα έβαλε με την Εκκλησία ηττήθηκε κατά κράτος.
Αυτοί που δεν μας ήθελαν συνομιλητές στις δόλιες διαπραγματεύσεις τους τώρα θα μας βρουν μπροστά τους.
Τι προβλέπει η Συμφωνία
Η συμφωνία -που εφόσον εγκριθεί από την ιεραρχία θα πάρει τη μορφή νομοθετικής ρύθμισης- έχει ως εξής:
1. Το ελληνικό δημόσιο αναγνωρίζει ότι μέχρι το 1939, οπότε εκδόθηκε ο αναγκαστικός νόμος 1731/1939, απέκτησε εκκλησιαστική περιουσία έναντι ανταλλάγματος που υπολείπεται της αξίας της.
2. Το ελληνικό δημόσιο αναγνωρίζει ότι ανέλαβε τη μισθοδοσία του κλήρου, ως με ευρεία έννοια, αντάλλαγμα για την εκκλησιαστική περιουσία που απέκτησε.
3. Το ελληνικό δημόσιο και η εκκλησία αναγνωρίζουν ότι οι κληρικοί δεν θα νοούνται στο εξής ως δημόσιοι υπάλληλοι και ως εκ τούτου διαγράφονται από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών.
4. Το ελληνικό δημόσιο δεσμεύεται ότι θα καταβάλλει ετησίως στην εκκλησία με μορφή επιδότησης ποσό αντίστοιχο με το σημερινό κόστος μισθοδοσίας των εν ενεργεία ιερέων, το οποίο θα αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις μισθολογικές μεταβολές του ελληνικού δημοσίου.
5. Η εκκλησία αναγνωρίζει ότι μετά τη συμφωνία αυτή παραιτείται έναντι κάθε άλλης αξίωσης για την εν λόγω εκκλησιαστική περιουσία.
6. Η ετήσια επιδότηση θα καταβάλλεται σε ειδικό ταμείο της εκκλησίας και προορίζεται αποκλειστικά για τη μισθοδοσία των κληρικών, με αποκλειστική ευθύνη της εκκλησίας της Ελλάδος και σχετική εποπτεία των αρμόδιων ελεγκτικών κρατικών αρχών.
7. Με τη συμφωνία διασφαλίζεται ο σημερινός αριθμός των οργανικών θέσεων κληρικών της εκκλησίας της Ελλάδος, καθώς και ο σημερινός αριθμός των λαϊκών υπαλλήλων της εκκλησίας της Ελλάδος.
7. Πιθανή επιλογή της εκκλησίας της Ελλάδος για αύξηση του αριθμού των κληρικών δεν δημιουργεί απαίτηση αύξησης του ποσού της ετήσιας επιδότησης.
8. Το ελληνικό δημόσιο και η εκκλησία της Ελλάδος αποφασίζουν τη δημιουργία ταμείου Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας.
9. Το ταμείο αυτό θα διοικείται από πενταμελές διοικητικό συμβούλιο. Δύο μέλη του ταμείου θα διορίζονται από την εκκλησία της Ελλάδος, δύο μέλη θα διορίζονται από την ελληνική κυβέρνηση, ενώ ένα μέλος θα διορίζεται από κοινού.
10. Το ταμείο Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας θα αναλάβει τη διαχείριση και αξιοποίηση των από το 1952 και μέχρι σήμερα ήδη αμφισβητούμενων μεταξύ ελληνικού δημοσίου και εκκλησίας της Ελλάδος περιουσιών, αλλά και κάθε περιουσιακού στοιχείου της εκκλησίας που εθελοντικά η ίδια θα θελήσει να παραχωρήσει στο εν λόγω ταμείο προς αξιοποίηση.
11. Τα έσοδα και οι υποχρεώσεις του ΤΑΕΠ επιμερίζονται κατά ίσο μέρος στο ελληνικό δημόσιο και την εκκλησία της Ελλάδος.
12. Τα ανάλογα ισχύουν και για τις περιουσίες των επιμέρους μητροπόλεων, ήτοι των αμφισβητούμενων περιουσιών, αλλά και όσων οι μητροπόλεις εθελοντικά παραχωρήσουν στο ΤΑΕΠ.
13. Η ήδη συσταθείσα με τον Ν.4182/2013 εταιρεία Αξιοποίησης Ακίνητης Εκκλησιαστικής Περιουσίας μεταξύ ελληνικού δημοσίου και ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών εντάσσεται επίσης στο ΤΑΕΠ και διοικείται με το σημερινό κατά νόμο καθεστώς.
14. Οι παραπάνω δεσμεύσεις των δύο μερών θα ισχύουν υπό την προϋπόθεση τήρησης της συμφωνίας στο σύνολό της.
Αναθεώρηση και ουδετερότητα
Παράλληλα με το Σύμφωνο χωρισμού Εκκλησίας-Κράτους θα κινηθούν και οι διαδικασίες Αναθεώρησης του Συντάγματος και του άρθρου 3 που αφορά τις σχέσεις Εκκλησίας-Κράτους.
Η Εκκλησία της Ελλάδος θεωρεί δεδομένο ως βάση συζήτησης για την Αναθεώρηση του Συντάγματος το γερμανικό μοντέλο θρησκευτικής ουδετερότητας. Αυτό άφησε να εννοηθεί χθες ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος, μετά την ολοκλήρωση της πρώτης ημέρας της τριήμερης τακτικής συνεδρίασης της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (ΔΙΣ).
Με τις δηλώσεις του ο κ. Ιερώνυμος ουσιαστικά «φωτογράφισε» το Σύμφωνο στο οποίο η Εκκλησία κατέληξε με τον πρωθυπουργό και προβλέπει ένα ειδικό καθεστώς μη δημοσίου υπαλλήλου για τους ιερείς.
Μάλιστα, ο κ. Ιερώνυμος δήλωσε ότι η Εκκλησία είναι ανοιχτή σε διάλογο. «Το ιδανικό για εμάς είναι να είναι ο καθένας στο σπίτι του, αλλά να δουλεύουμε μαζί για να περνάμε καλά όλοι. Πολιτεία και Εκκλησία δεν είναι αντίπαλοι, πρέπει να μάθουμε να συνεργαζόμαστε», τόνισε.
Ειδικότερα, ο κ. Ιερώνυμος ανέφερε ότι η συζήτηση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, και εύλογα επί του άρθρου 3 που αφορά κυρίως την Εκκλησία, «είναι μια ευκαιρία να εξετάσουμε πολλά πράγματα από την αρχή και να αλλάξουμε και μερικές ιδέες. Και εμείς την πολλή αυστηρότητα και η Πολιτεία την πολλή προχειρότητα».
«Το θέμα είναι να καταλήξουμε τι εννοούμε “θρησκευτικά ουδέτερος”», δήλωσε ο κ. Ιερώνυμος, λέγοντας ότι «δεν ξέρω τι εννοεί ο πρωθυπουργός, θα μας πει». «Εχουμε συνηθίσει εδώ στην Ελλάδα την πρόχειρη σκέψη με πρόχειρα πράγματα», ανέφερε σε άλλο σημείο των δηλώσεών του.
Πάντως, ο κ. Ιερώνυμος και η Εκκλησία της Ελλάδος είναι υπέρ του γερμανικού μοντέλου. «Θρησκευτικά ουδέτερο είναι το γερμανικό κράτος. Θα ήθελα να ζήσω στη Γερμανία και να είμαι θρησκευτικά ουδέτερος. Είναι θρησκευτικά ουδέτερο κράτος, συνεργάζονται, βοηθάει την Εκκλησία άριστα», είπε ο Αρχιεπίσκοπος.
Τι προβλέπει η κυβερνητική πρόταση για την Αναθεώρηση
Η πρόταση της κυβέρνησης για την αναθεώρηση του άρθρου 3 προβλέπει ότι «έχει έρθει ο καιρός ώστε να κατοχυρωθεί ρητά στο Σύνταγμα η θρησκευτική ουδετερότητα του ελληνικού κράτους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται κανονιστικά και πρακτικά. Και αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα για τον εκσυγχρονισμό και τη φιλελευθεροποίηση του Συντάγματός μας».
Ικανοποίηση από ΝΔ
Με ανακοίνωσή της η ΝΔ εξέφρασε την ικανοποίησή της «για την καθυστερημένη υιοθέτηση της πάγιας θέσης της από τον ΣΥΡΙΖΑ σε ό,τι αφορά τις σχέσεις Πολιτείας - Εκκλησίας». Αναφέρει ότι η κυβέρνησή της από το 2013 είχε σύστήσει κοινή εταιρεία Κράτους-Εκκλησίας για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, την υλοποίηση της οποίας «είχε ματαιώσει για ιδεοληπτικούς λόγους ο ΣΥΡΙΖΑ». Τέλος, «εύχεται η συμφωνία που ανακοινώθηκε να αποβεί ουσιαστικά επωφελής για την Πολιτεία και την Εκκλησία και να μην εξαντληθεί σε μια κατ’ επίφαση αποσύνδεση της μισθοδοσίας των κληρικών από το Κράτος».