Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο αποφαίνονται την Κυριακή σχετικά με την τύχη, που θα έχουν οι ακανθώδεις διαπραγματεύσεις τους για την εποχή μετά το Brexit, και αναμένεται είτε να διαπιστώσουν μια αποτυχία, με βαριές συνέπειες, είτε να κρίνουν πως μια συμφωνία εξακολουθεί να είναι δυνατή, είκοσι μόλις ημέρες πριν από την οριστική ρήξη.
Η ιστορική απόφαση για τη συνέχιση ή όχι των συνομιλιών θα ληφθεί από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον έπειτα από τηλεφωνική συνομιλία τους την Κυριακή, υπό το φως των τελευταίων διαπραγματεύσεων.
Κανένα σενάριο δεν μπορεί να αποκλεισθεί, περιλαμβανομένης της απροσδόκητης ανακοίνωσης ενός συμβιβασμού, καθώς αυτές οι τεταμένες συνομιλίες, οι οποίες περιλάμβαναν μπλόφες και καταληκτικές προθεσμίες που δεν τηρήθηκαν, ήταν πλούσιες σε διακυμάνσεις αφότου άρχισαν τον Μάρτιο.
Όμως το κλίμα το Σάββατο το βράδυ έμοιαζε αρνητικό. «Στη σημερινή κατάσταση, η προσφορά της ΕΕ παραμένει μη αποδεκτή», δήλωσε βρετανική κυβερνητική πηγή, ενώ οι συνομιλίες συνεχίζονται στις Βρυξέλλες.
«Οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να είναι δίκαιη και να σέβεται τη θεμελιώδη θέση, σύμφωνα με την οποία το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι μέσα σε τρεις εβδομάδες ένα κυρίαρχο έθνος», πρόσθεσε η πηγή.
Σε μια ένδειξη ενίσχυσης της έντασης, ο βρετανός υπουργός Άμυνας ανακοίνωσε πως σκάφη του Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού είναι έτοιμα να προστατεύσουν τις εθνικές ζώνες αλιείας, στις οποίες θα μπορούσαν να υπάρξουν εντάσεις σε περίπτωση που δεν συναφθεί συμφωνία.
Παρά τις όλο και πιο εντατικές συνομιλίες, ο συμβιβασμός μοιάζει αδύνατος ανάμεσα στους Βρετανούς, οι οποίοι θέλουν να ανακτήσουν πλήρη εμπορική ελευθερία, και τους Ευρωπαίους, που θέλουν να προστατεύσουν την τεράστια αγορά τους.
Το μόνο βέβαιο είναι πως το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο αποχώρησε επισήμως από την ΕΕ στις 31 Ιανουαρίου, θα εγκαταλείψει οριστικά την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση στις 31 Δεκεμβρίου.
Χωρίς εμπορική συμφωνία, οι ανταλλαγές του με την ΕΕ θα γίνονται βάσει μόνο των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), που είναι συνώνυμοι με τελωνειακούς δασμούς και ποσοστώσεις, με κίνδυνο ένα νέο σοκ για οικονομίες οι οποίες έχουν ήδη γίνει ευάλωτες εξαιτίας του κορωνοϊού.
Οι συζητήσεις σκοντάφτουν σε τρία θέματα: την πρόσβαση των ευρωπαίων αλιέων στα βρετανικά ύδατα, τον τρόπο διευθέτησης των διαφορών στο πλαίσιο της μελλοντικής συμφωνίας, και κυρίως τις προϋποθέσεις που οι Ευρωπαίοι απαιτούν ώστε να αποφευχθεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός.
Η ΕΕ είναι έτοιμη να προσφέρει στο Λονδίνο πρόσβαση χωρίς τελωνειακούς δασμούς ούτε ποσοστώσεις στην τεράστια αγορά της. Όμως θέλει στην περίπτωση αυτή να εξασφαλίσει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα επιδοθεί σε ντάμπινγκ, παραμερίζοντας περιβαλλοντικές, κοινωνικές ή δημοσιονομικές προδιαγραφές ή τους κανόνες για τις κρατικές αρωγές.
Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θέλει να μπορεί να προχωρήσει γρήγορα σε αντίμετρα, όπως τελωνειακούς δασμούς, χωρίς να περιμένει να κριθεί η διένεξη στο πλαίσιο μιας κλασικής διαδικασίας διαιτησίας, ώστε να προστατεύσει τις επιχειρήσεις της. Το Λονδίνο είναι σταθερά αντίθετο σε κάτι τέτοιο.
«Η υπεράσπιση της ενιαίας αγοράς είναι κόκκινη γραμμή για την ΕΕ», υπογράμμισε ευρωπαϊκή πηγή. «Αυτό που προτείναμε στο Ηνωμένο Βασίλειο σέβεται τη βρετανική κυριαρχία. Μπορεί να είναι η βάση μιας συμφωνίας».
Τι κοστίζει διαζύγιο ΕΕ-Βρετανίας χωρίς εμπορική συμφωνία;
Εάν έως στις 31.12 δεν υπάρχει έγκυρη συμφωνία για τις εμπορικές σχέσεις των δύο πλευρών, τότε θα ισχύσει το ρυθμιστικό πλαίσιο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εμπορίου. Αυτό σημαίνει έλεγχοι στα σύνορα και ένα σωρό εισφορές. Ήδη γίνεται λόγος για ουρές και ελέγχους στα σύνορα από 1ης Ιανουαρίου, από 00:01, σε περίπτωση που Λονδίνο και Βρυξέλλες δεν καταλήξουν σε μια συμφωνία. Πρόγευση του τι ενδέχεται να συμβεί δόθηκε μια βροχερή ημέρα του Νοεμβρίου.
Μποτιλιαρίσματα κι αύξηση των τιμών
Στο Καλέ, από τη γαλλική πλευρά ξεκίνησε πιλοτική δοκιμή των ελέγχων που θα ισχύσουν από 1ης Ιανουαρίου, εάν Βρετανοί και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι τα “σπάσουν” οριστικά. Στο Ντόβερ, από τη βρεταννική πλευρά, σχηματίστηκαν ουρές πέντε χιλιομέτρων από φορτηγά. Αλλά και η κυβέρνηση στο Λονδίνο θεωρεί ρεαλιστικό ότι από 1ης Ιανουαρίου 7.000 φορτηγά θα πρέπει να περιμένουν ώρες για να περάσουν απέναντι. Το μποτιλιάρισμα αποτελεί απεικόνιση των νέων δασμών που θα κάνουν τα προϊόντα πιο ακριβά, εάν τηρηθούν τα προβλεπόμενα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εμπορίου. Κατά μέσον όρο, οι εξαγωγές της ΕΕ προς τη Βρετανία θα ακριβύνουν κατά 3,1% λόγω δασμών και κατά 1,4% λόγω “μη δασμολογικών εμποδίων”, όπως υπολόγισε το Economics της Οξφόρδης. Πίσω από αυτά κρύβονται μεγάλες διαφορές ανά προϊόν. Γιατί εάν πρόκειται για αυτοκίνητα ή αγροτικά προϊόντα, οι αυξήσεις μπορεί να φτάσουν μέχρι και 10%, για γαλακτοκομικά μέχρι και 36%. Ο χρηματοπιστωτικός κλάδος συμφωνήθηκε μεταξύ Λονδίνου και ΕΕ να μείνει εκτός των διαπραγματεύσεων για το ελεύθερο εμπόριο. Χωρίς το City του Λονδίνου – αντίληψη που φαίνεται να έχει παγιωθεί και στις δύο πλευρές – η κατάσταση σε αυτόν τον κλάδο προδιαγράφεται με μελανά χρώματα.
Αλλά ανεξαρτήτως αυτού, το οικονομικό διακύβευμα από το εμπόριο ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι τεράστιο. Το 2019 ο όγκος εμπορικών συναλλαγών άγγιξε τα 500 δις ευρώ. Οι γερμανικές εξαγωγές προς τη Βρετανία ανήλθαν στα 79 δις ευρώ. ΄Ήταν ο 5ος σε μέγεθος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας. Μόλις πριν από τέσσερα χρόνια βρίσκονταν στην 3η θέση. Κι αυτό απότοκο του Brexit, πριν καν ολοκληρωθεί. Και κάπως έτσι θα συνεχιστεί η κατάσταση. Σε αυτό συμφωνούν οι περισσότεροι παρατηρητές. Γι αυτό η σκληρή στάση της κυβέρνησης Τζόνσον προκαλεί κατάπληξη και εξελίσσεται σε παρτίδα πόκερ.
Κάπως έτσι θα είναι η εικόνα μπτιλιαρίσματος στο λιμάνι του Ντόβερ από 1ης Ιανουαρίου
Βαρύ το οικονομικό τίμημα για τη Βρετανία
Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου IFO του Μονάχου οι βρετανικές βιομηχανίες εισάγουν πολλά ημικατεργασμένα προϊόντα από την ΕΕ, για τα οποία δεν διαθέτουν πολλές εναλλακτικές. Είναι ακόμη ένας λόγος για τις επαπειλούμενες αυξήσεις τιμών στη Βρετανία. Ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Euler-Hermes προβλέπει αύξηση τιμών στα εισαγόμενα κατά 15%. Ο πληθωρισμός ενδέχεται να φτάσει γύρω στο 5% και η λίρα να υποτιμηθεί κατά 10%. Αυτό θα είχε ως συνέπεια, όπως παρατηρεί η εφημερίδα Bild, να γίνει ακριβότερος για τους Βρετανούς ο δανεισμός από πακέτα διάσωσης. Το ό,τι οι επιπτώσεις για τη Βρετανία θα είναι βαρύτερες από ό,τι για την ΕΕ σε αυτό συμφωνούν οι περισσότεροι εκ των παρατηρητών, που δεν ανήκουν στο περιβάλλον του Μπόρις Τζόνσον. Μετά το πρώτο σοκ από την ψηφοφορία για το Brexitπριν από 4 χρόνια "η κατάσταση έχει σχετικά χαλαρώσει” υποστηρίζει ο Μαρκ Τένμπιγκ από τον Σύνδεσμο Γερμανικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων στην εφημερίδα die Welt. “Εκκινούμε από ένα σκληρό Brexit και οι Γερμανοί επιχειρηματίες είναι προετοιμασμένοι”. Μια τέτοια σχετική χαλαρότητα δεν ανταποκρίνεται στο κλίμα από την άλλη πλευρά της Μάγχης και οφείλεται κυρίως στην επιδημιολογική κρίση που χτύπησε με ιδιαίτερη σφοδρότητα τη Βρετανία.
Σύμφωνα με την ανεξάρτητη υπηρεσία για θέματα προϋπολογισμού QBR, στο Λονδίνο η συρρίκνωση της οικονομίας αναμένεται να φτάσει το 11.3%. Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί η εμπορική συμφωνία με την ΕΕ, θα φτάσει το 13,3%. Ακόμη πιο απαισιόδοξος είναι ο ΟΟΣΑ, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Μεσοπρόθεσμα η βρετανική οικονομία θα αναπτύσσεται με βραδύτερο ρυθμό γύρω στο 3,5% ακόμη και σε περίπτωση συμφωνίας με την ΕΕ. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία από 1ης Ιανουαρίου, ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι μέσα σε δύο χρόνια η ύφεση θα φτάσει ένα μείον της τάξης του 5%. Δεν είναι ρόδινες οι προοπτικές για τη Βρετανία.