Επικίνδυνη χαρακτηρίζει το Πανεπιστήμιο Κύπρου την ενέργεια των κατοχικών αρχών να προχωρήσουν στην ίδρυση ενός μουσουλμανικού ευκτήριου οίκου σε αίθουσες της Μονής του Αποστόλου Ανδρέα στην κατεχόμενη Καρπασία .Σύμφωνα με ανακοίνωσή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου «η προκλητική ενέργεια των κατοχικών αρχών να προχωρήσουν στην ίδρυση ενός μουσουλμανικού ευκτήριου οίκου σε αίθουσες της Μονής είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη γιατί, όχι μόνο αλλοιώνει τον χαρακτήρα και την ιστορία του σεβαστού αυτού προσκυνήματος, αλλά και τορπιλίζει τις κοινές, επίπονες προσπάθειες που γίνονται τα τελευταία χρόνια για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου»..
Επίσης, όπως αναφέρεται, η απόφαση «εισάγει απαράδεκτες εντάσεις σε έναν ιερό χώρο, στον οποίον, ιστορικά, τέτοιου είδους θρησκευτικές αντιπαραθέσεις δεν είχαν και δεν θα έπρεπε να έχουν καμία θέση».
Τα Μέλη του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου αναφέρουν ότι παρακολουθούν με μεγάλη ανησυχία τις εξελίξεις αυτές και καταδικάζουν απερίφραστα αυθαίρετες και μονομερείς παρεμβάσεις που θέτουν σε κίνδυνο την πολιτιστική μας κληρονομιά, μετατρέποντάς την σε εργαλείο πολιτικής αντιπαράθεσης.
Απευθύνουν έκκληση στους αρμόδιους φορείς να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα και να συνεργαστούν για την αποτροπή αυτής της ιδιαίτερα επίφοβης ενέργειας.
‘Οπως τονίζεται « η εμβληματική ελληνορθόδοξη Μονή του Αποστόλου Ανδρέα στην Καρπασία αποτελεί ένα σεβαστό και αγαπημένο προσκύνημα όχι μόνο για τους Ελληνοκυπρίους, αλλά για όλους τους κατοίκους της Κύπρου, ανεξαρτήτως θρησκείας και εθνότητας. Πρόκειται, παράλληλα, προστίθεται, για ένα πολύ σημαντικό μνημείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, με διαδοχικές οικοδομικές φάσεις από τη μεσαιωνική μέχρι τη σύγχρονη εποχή, αν και η λειτουργία του μνημείου ως Μονής, με βάση γραπτές μαρτυρίες, πάει ακόμη πιο πίσω στον χρόνο, στη βυζαντινή περίοδο».
Τέλος σημειώνεται ότι « η σημασία της Μονής ως χώρου πνευματικής ανάτασης, ειρηνικής συνεύρεσης και συνδιαλλαγής για τους Κυπρίους, που ταξιδεύουν εκεί για να τιμήσουν τον αγαπημένο προστάτη του νησιού, Απόστολο Ανδρέα, αποκαλύπτεται και από το γεγονός ότι οι πρόσφατες εργασίες αναστήλωσής της, που έγιναν υπό την εποπτεία της Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά σε συνεργασία με τη UNDP, χρηματοδοτήθηκαν εξολοκλήρου από την Εκκλησία της Κύπρου και το ΕΒΚΑΦ, σε μια ιστορική και συνάμα ελπιδοφόρα συνεργασία για το μέλλον, και ειδικά για την προστασία και την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς».
Στο μεταξύ τα τελευταία χρόνια στα Κατεχόμενα ,ναοί και μονές μετατράπηκαν σε νεκροτομεία, ορνιθώνες, σιταποθήκες, τζαμιά αλλά και στρατόπεδα. Σύμφωνα με έρευνα του κ. Χαράλαμπου Χοτζάκογλου, αρχαιολόγου την οποία χρηματοδότησε η Μονή Κύκκου σε 550 ναούς που επισκέφτηκε ο ίδιος διαπιστώθηκε ότι η καταστροφή είναι ολοκληρωτική και δεν περιλαμβάνει μόνο τους ορθόδοξους χριστιανικούς ναούς αλλά και αυτούς των Μαρωνιτών, Αρμενίων και Λατίνων. Από τους 550 ναούς οι περίπου 50 εξ αυτών έχουν μετατραπεί σε στρατόπεδα.
Την ευθύνη για την καταστροφή έχει το μουσουλμανικό θρησκευτικό ίδρυμα ΕΒΚΑΦ στο οποίο έχουν υπαχθεί όλα τα μνημεία το οποίο αντιδρά σε κάθε προσπάθεια αναστήλωσης και προστασίας των ναών.
Για τα μάτια του κόσμου οι Τούρκοι προβάλουν άλλοθι κάποιους ναούς οι οποίοι είναι καλοδιατηρημένοι, όπως ς του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στην Κερύνεια, του Αγιου Μάμαντος στη Μόρφου, της Παναγίας στο Τρίκωμο και του Αποστόλου Βαρνάβα στην Αμμόχωστο, οι οποίοι ωστόσο έχουν μετατραπεί σε μουσεία για να εξυπηρετούν, κυρίως, την τουριστική βιομηχανία.
Η έρευνα κατέδειξε ότι από το σύνολο των ναών στα Κατεχόμενα αγνοούνται 15 με 20 χιλιάδες εικόνες .Ξεχωριστή περίπτωση είναι ο ναός και το Μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας στη Λάπηθο της Κερύνειας που έχουν μετατραπεί σε πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα με τα κελιά της Μονής να έχουν διαμορφωθεί σε διαμερίσματα, ο περίβολος σε πισίνα και στη μέση αυτών η εκκλησία που, από χώρος προσευχής, έγινε αξιοθέατο για παραθεριστές.