Η Μονή Βλατάδων ή Βλαττάδων ή Βλατταίων, είναι Σταυροπηγιακή Μονή στην περιοχή της Άνω Πόλης της Θεσσαλονίκης, 80 περίπου μέτρα από τα τείχη του Επταπυργίου. Είναι το μοναδικό μοναστήρι της βυζαντινής περιόδου της πόλης που εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Ιδρύθηκε κατά τα μέσα του 14ου αιώνα σε χώρο που πιθανώς να φιλοξενούσε παλαιότερο ναό, από τους αδελφούς Δωρόθεο και Μάρκο Βλαττή, μαθητές του Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Γρηγορίου Παλαμά. Ως κτητόρισσα της Μονής φέρεται η αυτοκράτειρα Άννα Παλαιολογίνα, η οποία είχε εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη το 1351 και παρέμεινε στην πόλη ως κυβερνήτις έως το τέλος της ζωής της.
Το πατριαρχικό Σιγίλλιο εκδόθηκε λίγο αργότερα από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Νείλο. Από το 1387, με την πρώτη κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς, το καθολικό μετατράπηκε σε τζαμί, όπως διακρίνεται από ορισμένα κτίσματα οθωμανικής τεχνοτροπίας. Ιστορική αναφορά για τη μονή βρίσκεται στο οδοιπορικό του Ρώσου περιηγητή Ιγνατίου του Σμολένσκ το 1405. Μετά τη δεύτερη άλωση της πόλης το 1430 από τους Οθωμανούς αφέθηκε να λειτουργεί κανονικά ως μονή και την περίοδο αυτή αποκαλούνταν Τσαούς Μοναστήρι. Μάλιστα γνώρισε μεγάλη ακμή καθώς της έδωσαν κάποια προνόμια, που επικυρώθηκαν με φιρμάνι του Μωάμεθ Β΄ το 1446.
Σύμφωνα με παράδοση του 16ου αιώνα, η προνομιακή αυτή μεταχείριση οφειλόταν στη βοήθεια που είχαν προσφέρει οι μοναχοί της στους Τούρκους για την άλωση της πόλεως. Το 1633, με σιγίλλιο του Πατριάρχη Κυρίλλου Λούκαρι, η Μονή Βλαττάδων προσαρτήθηκε ως μετόχιο στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Το 1801 ανακαινίσθηκε το καθολικό της μονής, αλλά το 1870 μια πυρκαγιά κατέστρεψε μέρος της, συμπεριλαμβανόμενης και της βιβλιοθήκης. Οι ζημιές επισκευάσθηκαν με έξοδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.Οι ντόπιοι τη Μονή Βλατάδων ακόμη την ονομάζουν Τσαούς Μοναστήρι.
Το καθολικό της Μονής που σώζεται έχει διαφοροποιηθεί ριζικά από αυτό που αρχικά κτίστηκε στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα. Από το αρχικό κτίσμα σώζεται μόνο το ιερό και λίγα άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία. Η νότια στοά του ναού και το μικρό πρόπυλο της δυτικής εισόδου κατασκευάστηκαν μόλις το 1907, σε νεοκλασικό ρυθμό.
Σήμερα η Μονή ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Κοντά στο καθολικό της Μονής, που τιμάται στο όνομα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, υπάρχει θολωτό παρεκκλήσιο του 14ου αιώνα με τοιχογραφίες της εποχής των Παλαιολόγων. Σύμφωνα με τοπική παράδοση η Μονή είναι κτισμένη στον τόπο όπου κήρυττε ή διέμενε ο Απόστολος Παύλος κατά τη διαμονή του στην πόλη. Σώζονται 93 κώδικες και το αρχείο της Μονής, που κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μεταφέρθηκαν για ασφάλεια στη Μονή Ιβήρων.
Η Μονή Βλατάδων βρίσκεται σε υψόμετρο 120 μέτρων περίπου και έχει θέα προς την πόλη της Θεσσαλονίκης.