Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ανακαλύπτει μέρα με την ημέρα ότι η προεκλογική αισιοδοξία του σχετικά με τις ειρηνευτικές συμφωνίες δεν αποφέρει γρήγορα αποτελέσματα, καθώς οι πόλεμοι μαίνονται, τόσο στην Ουκρανία, όσο και στη Γάζα.
Καθώς την Τρίτη ο Τραμπ έκανε ελάχιστα βήματα εμπρός σχετικά με το ειρηνευτικό του σχέδιο για την Ουκρανία, μια άλλη κατάπαυση του πυρός, για την οποία διεκδικούσε προσωπικά εύσημα, κατέρρευσε. Το Ισραήλ εξαπέλυσε νέα επίθεση κατά της Χαμάς στη Γάζα, σκοτώνοντας εκατοντάδες αμάχους.
Το μέτωπο της Ουκρανίας
Η επικοινωνία του Αμερικανού προέδρου με έναν σε μεγάλο βαθμό αδιάλλακτο Ρώσο πρόεδρο, την ίδια ώρα που και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου επέστρεφε στον πόλεμο πλήρους κλίμακας αναδεικνύει δύο ηγέτες των οποίων οι πολιτικές προτεραιότητες πιθανότατα υπερβαίνουν τις δικές του.
Αυτή είναι η απρόβλεπτη γεωπολιτική ατμόσφαιρα απαγορεύει την πραγμάτωση του ονείρου του Τραμπ να αναγνωριστεί ως παγκόσμιος ειρηνοποιός, το οποίο πίστευε ότι θα εκπλήρωνε μόλις επέστρεφε στο Οβάλ Γραφείο.
Οι αναγνώσεις της συνομιλίας του Τραμπ με τον Πούτιν ενίσχυσαν μόνο τους φόβους της κυβέρνησης της Ουκρανίας και των Ευρωπαίων συμμάχων της ότι η Ουάσιγκτον βλέπει τον πόλεμο ως παράπλευρη επίδειξη στην ευρύτερη προσπάθειά της για προσέγγιση με τη Μόσχα. Αυτό οδηγεί τον Αμερικανό πρόεδρο να βλέπει τη σύγκρουση μέσα από τον ρωσικό φακό και εξηγεί γιατί επέπληξε τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πριν από λίγες ημέρες μέχρι να πάρει την τελική του μορφή το σχέδιο εκεχειρίας 30 ημερών, αλλά είχε μόνο επαίνους για τον Πούτιν όταν αρνήθηκε να συναινέσει άνευ όρων.
Μέση Ανατολή
Την ίδια ώρα, η ουσιαστική αποδοχή της Ουάσιγκτον για τον εκ νέου βομβαρδισμό της Γάζας από τον Νετανιάχου, τερματίζει τις προσπάθειες του απεσταλμένου του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, να εξασφαλίσει την απελευθέρωση των ομήρων και μια συμφωνία δεύτερης φάσης για τον τερματισμό ενός πολέμου που αποτελεί εμπόδιο στον κύριο στόχο της κυβέρνησης – μια ιστορική ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και αραβικών κρατών.
Όμως η νέα αεροπορική επίθεση των ΗΠΑ εναντίον ανταρτών Χούθι στην Υεμένη, που υποστηρίζονται από το Ιράν, υποδηλώνει επίσης ότι ο Τραμπ είναι εστιάζει και σε έναν άλλο στόχο: να ασκήσει πίεση στην Τεχεράνη ώστε να την αναγκάσει σε συνομιλίες για το πυρηνικό της πρόγραμμα ή να αποδυναμώσει περαιτέρω τους περιφερειακούς αντιπροσώπους της ενόψει πιθανού ισραηλινού ή αμερικανικού πλήγματος στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της.
Επιμένει ότι η ειρήνη στην Ουκρανία θα επιτευχθεί σύντομα
Επιστρέφοντας στην εξουσία, ο Τραμπ επέπληξε τους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη και έκανε επεκτατικές αξιώσεις κατά του Καναδά, της Γροιλανδίας και του Παναμά. Αλλά το μεγαλύτερο ερώτημα εξωτερικής πολιτικής μέχρι στιγμής κατά τη δεύτερη θητεία του είναι πότε ή εάν θα είναι διατεθειμένος να ασκήσει πίεση είτε στον Πούτιν είτε στον Νετανιάχου.
Ο Λευκός Οίκος ήταν αισιόδοξος για την επικοινωνία του προέδρου με τον Πούτιν. Ωστόσο, το κυριότερο επίτευγμα ήταν τελικά η ρωσική ώθηση την πρότασης των ΗΠΑ για άμεση κατάπαυση του πυρός για ένα μήνα.
Οι Ρώσοι συμφώνησαν να σταματήσουν τις επιθέσεις σε ουκρανικούς στόχους ενέργειας και υποδομών, δήλωσε ο Λευκός Οίκος. Και η Ουκρανία επίσης υπέγραψε. Όμως η χρήση της όρου «εκεχειρία» από τον Λευκό Οίκο αναδείχθηκε πολύ περισσότερο από την παύση των 30 ημερών σε αυτόν τον περιορισμένο τομέα. Δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο για τη Ρωσία να συνεχίσει να σφυροκοπά άλλους στόχους πρώτης στην Ουκρανία. Πράγματι, οι Ουκρανοί δήλωσαν την Τρίτη το βράδυ ότι η Μόσχα εξαπέλυσε μπαράζ επιθέσεων με drones εναντίον νοσοκομείου στην περιοχή Σούμι.
Η ανάγνωση των συνομιλιών από τη Ρωσία διέφερε διακριτικά από την αμερικανική εκδοχή, για παράδειγμα αναφερόμενη στην «ενεργειακή υποδομή» – υιοθετώντας μια στενότερη αντίληψη της συμφωνίας από αυτή που μάλλον εννοούσε η Ουάσιγκτον.
Εντούτοις, ο Αμερικανός πρόεδρος εξασφάλισε μια από τις πρώτες δεσμεύσεις για την επιβράδυνση της έντασης των μαχών από τη ρωσική εισβολή πριν από τρία χρόνια. Αν καταφέρει να προωθήσει την ειρήνη, θα είναι ένα τεράστιο επίτευγμα που θα σώσει χιλιάδες ζωές.
Αλλά η προσωπική του αξιοπιστία είναι στο όριο – και βασίζεται σε έναν Ρώσο ηγέτη που έχει παραβιάσει πολλές φορές συμφωνίες και εκεχειρίες και έχει αναμετρηθεί με κάθε πρόεδρο των ΗΠΑ του τελευταίου τετάρτου αιώνα.
Καμία θετική επιμέρους συμφωνία δεν θα μπορούσε να συγκαλύψει την άρνηση του Πούτιν να εγγραφεί στο σχέδιο των ΗΠΑ για πλήρη κατάπαυση του πυρός διάρκειας 30 ημερών. Αντ’ αυτού, ο Ρώσος πρόεδρος παρέδωσε μια νέα σειρά όρων που θα ήταν αδύνατο να συμφωνήσει η Ουκρανία και τροφοδοτούσε τους ευρωπαϊκούς φόβους ότι μια ειρήνη με τους όρους του Κρεμλίνου θα έσπερνε τους σπόρους για έναν μελλοντικό πόλεμο.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον ήταν κατηγορηματικός: «Θέλει να συνεχίσει να βομβαρδίζει και να σκοτώνει αθώους Ουκρανούς. Θέλει αφοπλισμό της Ουκρανίας. Θέλει να εξουδετερωθεί η Ουκρανία. Θέλει να κάνει την Ουκρανία υποτελές κράτος της Ρωσίας. Δεν διαπραγματεύεται. Μας γελάει».
Μια ανάγνωση από το Κρεμλίνο της συνομιλίας με τον Τραμπ ανέφερε ότι ο Πούτιν ζήτησε «την πλήρη παύση της παροχής στο Κίεβο ξένης στρατιωτικής βοήθειας και πληροφοριών». Αυτό είναι ένα οξυδερκές αίτημα και μια προσπάθεια να πειστεί ο Τραμπ να λάβει μέτρα που έχει ήδη λάβει σε κάποιο βαθμό για να αναγκάσει την Ουκρανία να συμφωνήσει στην κατάπαυση του πυρός μετά την καταστροφική επίσκεψη του Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο.
Ο Ρώσος πρόεδρος προσπαθεί επίσης να μπει σφήνα μεταξύ του Τραμπ και των δυτικοευρωπαϊκών δυνάμεων, οι οποίες θα τρομοκρατούνταν από τη διακοπή της βοήθειας προς την Ουκρανία, καθώς θα μπορούσε να την αφήσει εκτεθειμένη στις ρωσικές δυνάμεις μετά από μια ειρηνευτική συμφωνία.
Η συμφωνία ΗΠΑ-Ρωσίας είναι ίσως λιγότερο καλή απ’ όσο φαίνεται
Η συμφωνία του Πούτιν να σταματήσει τις επιθέσεις στην ενεργειακή υποδομή αντανακλά την επιθυμία του να αποφύγει την διάρρηξη των σχέσεων με τον Τραμπ – και μοιάζει με παραχώρηση. Αλλά ακόμη και αυτό μπορεί να είναι λιγότερο απ’ ό,τι φαίνεται – και μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα ακόμη «καρότο» για τη Ρωσία. Η Μπεθ Σάνερ, πρώην ανώτερος αξιωματούχος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, εξήγησε στο CNN ότι συμφώνησαν σε έναν τομέα όπου η Ουκρανία ήταν επιτυχής, καθώς έπληξε όλη την ενεργειακή υποδομή της Ρωσίας, τονίζοντας ότι «αυτοί είναι όροι του Κρεμλίνου, δεν είναι αμερικανικοί όροι. Είναι σίγουρα ο Πούτιν που οδηγεί τη συμφωνία».
Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι
Τόσο το Κρεμλίνο όσο και ο Λευκός Οίκος πρόσφεραν επίσης κάποιες ενδείξεις για βαθύτερους στόχους πίσω από τη δέσμευσή τους για την Ουκρανία.
Και οι δύο ανέφεραν ότι οι δύο ηγέτες συζήτησαν ευρύτερα παγκόσμια ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της διάδοσης των πυρηνικών όπλων, και δημιούργησαν ένα όραμα για μια νέα σχέση που θα περιλαμβάνει οικονομικές συμφωνίες από τις οποίες θα μπορούσαν να επωφεληθούν. Αυτό υπογραμμίζει τον στόχο του Τραμπ να επαναφέρει τον Πούτιν στην παγκόσμια σκηνή – με τρόπο που θα αποφύγει να πληρώσει το τίμημα για την παράνομη εισβολή σε μια κυρίαρχη δημοκρατία. Η σύγκλιση των δύο κυβερνήσεων ήταν μια αξιοσημείωτη υπενθύμιση του πώς ο Τραμπ απορρίπτει τους συμμάχους των ΗΠΑ και έχει αγκαλιάσει έναν ορκισμένο εχθρό των Ηνωμένων Πολιτειών.
Στην ανάγνωση του Λευκού Οίκου, Αμερικανοί αξιωματούχοι σημείωσαν ότι οι ηγέτες «συμμερίζονταν την άποψη ότι το Ιράν δεν πρέπει ποτέ να είναι σε θέση να καταστρέψει το Ισραήλ». Αυτό ήταν ένας δυνητικά σημαντικός υπαινιγμός, καθώς ένας στόχος μιας προσέγγισης των ΗΠΑ με τη Ρωσία θα μπορούσε να είναι να απομακρυνθεί η Ρωσία από τους ολοένα και πιο στενούς δεσμούς της με την Τεχεράνη, η οποία είναι μέρος ενός στενότερου άτυπου δικτύου που περιλαμβάνει επίσης άλλους εχθρούς των ΗΠΑ, όπως τη Βόρεια Κορέα και την Κίνα.
Και ο Νετανιάχου έχει πολιτικούς στόχους
Η κατάρρευση της εκεχειρίας στη Γάζα δείχνει τους περιορισμούς που έχει να αντιμετωπίσει μέχρι στιγμής η αμερικανική κυβέρνηση στη μετατροπή των αρχικών καταπαύσεων του πυρός σε μακροχρόνιες συμφωνίες.
Πολλοί Αμερικανοί παρατηρητές πίστευαν εδώ και καιρό ότι ο Νετανιάχου δεν θα ήθελε ποτέ να προχωρήσει πέρα από το πρώτο στάδιο της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός που μόλις έληξε.
Η Τρίτη ήταν η πιο θανατηφόρα μέρα σε περισσότερους από 15 μήνες πολέμου στη Γάζα, αφού οι ισραηλινές δυνάμεις έπληξαν πολλαπλούς στόχους. Περισσότεροι από 400 άνθρωποι σκοτώθηκαν, δήλωσαν οι παλαιστινιακές αρχές.
Ο Νετανιάχου είπε ότι εξαπέλυσε νέες επιθέσεις επειδή η Χαμάς αρνήθηκε να απελευθερώσει τους υπόλοιπους ομήρους ή να αποδεχτεί την πρόταση των ΗΠΑ για παράταση της εκεχειρίας στη Γάζα, παρά την παύση της στρατιωτικής δραστηριότητας του Ισραήλ. Η Χαμάς, ωστόσο, επέμεινε ότι δεν είχε απορρίψει την πρόταση των ΗΠΑ και ότι ήθελε να δει παράταση της κατάπαυσης του πυρός. Όμως η σκληροπυρηνική ισλαμική οργάνωση επίσης είχε ελάχιστα κίνητρα να απελευθερώσει τους εναπομείναντες ζωντανούς ομήρους, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν ένα σκληρό διαπραγματευτικό χαρτί σε μια σύγκρουση που ο Νετανιάχου υπόσχεται ότι θα ολοκληρωθεί μόνο όταν η οργάνωση έχει εξαλειφθεί.
Παράλληλα, η επιστροφή στον πόλεμο σήμαινε επίσης ότι η δίκη του Νετανιάχου για διαφθορά αναβλήθηκε προσωρινά. Πολλοί από τους επικριτές του πρωθυπουργού πιστεύουν ότι παρατείνει σκόπιμα τον πόλεμο στη Γάζα για να καθυστερήσει περαιτέρω μια υπόθεση που θα μπορούσε να τον οδηγήσει στη φυλακή αν καταδικαστεί. Ο Ισραηλινός ηγέτης μπορεί να χρειάζεται τη συνέχεια του πολέμου για να εδραιώσει την εξουσία του, όμως ο Τραμπ έχει τα δικά του τεράστια πολιτικά κίνητρα να κάνει τα όπλα να σιγάσουν και αργά ή γρήγορα θα πρέπει να αντιμετωπίσει δύσκολες πολιτικές επιλογές που μέχρι στιγμής έχει αναβάλει.
Πηγή: CNN