Χαρισματικός, έξυπνος, επικοινωνιακός. Ο Μπαράκ Ομπάμα λέει "αντίο" στον Λευκό Οίκο, αλλά τελικά τι μένει πίσω του μετά οκτώ χρόνια;
Μια ιστορική εκλογή, μια αξιοπρεπής προεδρία
Οι ιστορικοί σίγουρα θα κρατήσουν ένα γεγονός: 143 μετά την κατάργηση της δουλείας, ο Μπαράκ Χουσέιν Ομπάμα, ο νεαρός γερουσιαστής του Ιλινόις, έγινε σε ηλικία 47 ετών ο πρώτος μαύρος πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ.
Διέθετε ύφος, στιλ και κομψότητα στην άσκηση των καθηκόντων του, κάτι που ακόμη και οι αντίπαλοί του αναγνώριζαν. Ολοκλήρωσε τη θητεία του χωρίς να ξεσπάσει ούτε ένα σκάνδαλο, κάτι που αμαύρωσε τις θητείες πολλών από τους προκατόχους του.
Η σύζυγός του Μισέλ και οι δύο του κόρες, Σάσα και Μαλία, συνέβαλαν επίσης στη θετική εικόνα του Ομπάμα, δημιουργώντας μια εικόνα της προεδρικής οικογένειας την οποία χρησιμοποίησε προσεκτικά για επικοινωνιακούς σκοπούς.
Η έξοδος από την οικονομική κρίση
Όταν ανέλαβε την προεδρία ο Ομπάμα οι ΗΠΑ βρίσκονται εν μέσω μιας οικονομικής κρίσης άνευ προηγουμένου μετά τη δεκαετία του 1930.
Τον Ιανουάριο του 2009 το ποσοστό ανεργίας ήταν 7,9%, ενώ λίγους μήνες αργότερα έφτασε ακόμη και το 10%. Πλέον έχει μειωθεί στο 4,7%.
Η αμερικανική οικονομία έχει ανακάμψει, αν και οι επιπτώσεις της κρίσης είναι ακόμη αισθητές στην κοινωνία.
Η σκιά της συριακής κρίσης
Ο εμφύλιος στη Συρία, εξαιτίας του οποίου έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι και εκατομμύρια ακόμη έχουν οδηγηθεί στην προσφυγιά, θα στοιχειώνει για καιρό τον Ομπάμα, που εμφανίστηκε ανίσχυρος να αντιμετωπίσει την κρίση αυτή.
Φοβούμενος μια παρόμοια κατάσταση με αυτή στο Ιράκ, όπου παραμένουν επί χρόνια αμερικανικά στρατεύματα, ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ αρνήθηκε να στείλει χερσαίες δυνάμεις στη Συρία. Όμως η μεγάλη του επιφυλακτικότητα, την οποία οι επικριτές του χαρακτηρίζουν παθητικότητα, έδωσε τροφή για πολλές επικρίσεις στο εσωτερικό της χώρας του, αλλά και στο εξωτερικό.
Με σκεπτικισμό αντιμετώπισε και την ιδέα ότι αν εξοπλιστεί περαιτέρω η μετριοπαθής αντιπολίτευση, θα μπορέσει να ανατραπεί ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ, ενώ δεν πίστευε και ότι οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί εναντίον του καθεστώτος θα ήταν «αποφασιστικής» σημασίας.
Η τολμηρή επιδρομή εναντίον του μπιν Λάντεν
«Σήμερα το βράδυ μπορώ να ανακοινώσω στους Αμερικανούς και σε όλο τον κόσμο ότι οι ΗΠΑ διεξήγαγαν μια επιχείρηση στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκε ο Οσάμα μπιν Λάντεν».
Τη νύχτα της 1ης προς τη 2α Μαΐου 2011 οι αμερικανικές ειδικές δυνάμεις επέδραμαν εναντίον της κατοικίας του μπιν Λάντεν στο Αμποταμπάντ του Πακιστάν. Οι Αμερικανοί εκτιμούσαν ότι οι πιθανότητες να τον βρουν εκεί ήταν 50-50.
Η φωτογραφία του Ομπάμα να παρακολουθεί την εξέλιξη της επιχείρησης μαζί με άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχος στο «δωμάτιο επιχειρήσεων», θα παραμείνει μια από τις πιο εμβληματικές των δύο θητειών του.
Δράση για την κλιματική αλλαγή
Ο Ομπάμα από τη στιγμή που ανέλαβε την προεδρία ήταν ένας από τους βασικούς αρχιτέκτονες της παγκόσμιας συμφωνίας για το κλίμα που υπεγράφη στο Παρίσι στο τέλος του 2015.
Μετά το φιάσκο της συνόδου της Κοπεγχάγης το 2009 ο Αμερικανός πρόεδρος πήρε ένα βασικό μάθημα: οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα δεν μπορούν να έχουν αίσια κατάληξη χωρίς μια συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας.
Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν
Η συμφωνία υπεγράφη τον Ιούλιο του 2015 και έχει στόχο να εμποδίσει την Τεχεράνη να αποκτήσει πυρηνικά όπλα με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων εναντίον της. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διπλωματική νίκη του απερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ.
Η συμφωνία, την οποία χαιρέτισε η πλειονότητα των χωρών σε όλο τον κόσμο, όμως προκάλεσε την οργή του Ισραήλ, αποτελεί την εφαρμογή της βασικής του αρχής για την εξωτερική πολιτική: να προκρίνεται ο διάλογος ακόμη και με τους εχθρούς των ΗΠΑ.
Obamacare
Η μεταρρύθμιση του συστήματος ασφάλισης και υγειονομικής περίθαλψης αποτέλεσε απόλυτη προτεραιότητα της πρώτης του θητείας. Ψηφίστηκε το 2010 έπειτα από σφοδρή αντιπαράθεση στο Κογκρέσο.
Χάρη στο Obamacare ο αριθμός των Αμερικανών που δεν διαθέτουν υγειονομική ασφάλιση μειώθηκε από 16% το 2010 σε 8,9% το 2016. Το πρόγραμμα αυτό όμως έχει και πολλούς αντιπάλους, με τους Ρεπουμπλικάνους να έχουν δεσμευθεί να το ακυρώσουν μόλις αποχωρήσει από την προεδρία ο Ομπάμα.
Το άνοιγμα προς την Κούβα
Στις 17 Δεκεμβρίου 2014, έπειτα από μήνες διαπραγματεύσεων που διεξήχθησαν με άκρα μυστικότητα, ο Ομπάμα ανακοίνωσε την έναρξη της αποκατάστασης των σχέσεων με την Κούβα, έπειτα από δεκαετίες έντασης.
Η επίσκεψή του στη χώρα 15 μήνες αργότερα σηματοδότησε μια νέα εποχή στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Οι επίμονες ρατσιστικές εντάσεις
Αν και οι προσδοκίες από τον πρώτο μαύρο πρόεδρο των ΗΠΑ ήταν μεγάλες για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων μεταξύ λευκών και μαύρων, ο Ομπάμα απογοήτευσε τους υποστηρικτές του.
Ο απερχόμενος πρόεδρος επέδειξε μεγάλη αυτοσυγκράτηση, ίσως και υπερβολική σύμφωνα με κάποιους από τους ψηφοφόρους του, μπροστά στα επαναλαμβανόμενα επεισόδια βίας εναντίον Αφροαμερικανών από την αστυνομία.
Η αποτυχία του Γκουαντάναμο
Στη διάρκεια των οκτώ χρόνων της θητείας του ο Ομπάμα αθέτησε μια από τις βασικές του προεκλογικές δεσμεύσεις: το κλείσιμο της φυλακής Γκουαντάναμο, σύμβολο των υπερβολών στις οποίες υπέπεσαν οι ΗΠΑ στο πλαίσιο της μάχης τους κατά της τρομοκρατίας.
Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές του, δεν κατάφερε να ξεπεράσει το εμπόδιο του Κογκρέσου. Στις αρχές του 2016 παρουσίασε ένα σχέδιο στο οποίο παρουσιάζονταν 12 φυλακές που θα μπορούσαν να δεχθούν τους φυλακισμένους του Γκουαντάναμο σε αμερικανικό έδαφος, μάταια όμως.