Ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, απειλώντας να ανατρέψει την παγκόσμια τάξη και να οικοδομήσει μια νέα αμερικανική «αυτοκρατορία», από τον Παναμά μέχρι τη Γροιλανδία.
Ωστόσο, όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το Politico, οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες της Ευρώπης αρνούνται να εκδηλώσουν την οργή τους προς τον Αμερικανό πρόεδρο.
Η αντίδραση στην πύρινη ομιλία του Τραμπ κατά την ορκωμοσία από τους διαδρόμους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες ήταν υποτονική, ενώ και η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν τον ανέφερε καν ονομαστικά στην ομιλία της στο Νταβός.
Επίσης, η απόσυρση από την Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα δεν είχε σφοδρές αντιδράσεις, ενώ όταν περιφρόνησε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και ξεκίνησε την διαδικασία αποχώρησης, επικράτησε μια υπόκωφη γκρίνια.
Αναφορικά με τα τρία μεγάλα ζητήματα που απασχολούν τους Ευρωπαίους ηγέτες, ο Ντόναλντ Τραμπ είναι μέχρι στιγμής σιωπηλός. Θα θέματα αυτά είναι: η συνεχιζόμενη υποστήριξη προς την Ουκρανία, οι σαρωτικοί νέοι δασμοί των ΗΠΑ και το μέλλον του ΝΑΤΟ ως ομπρέλα ασφαλείας της ηπείρου.
Η ήρεμη αντίδραση προς το πρόσωπο του Τραμπ είναι όμως σκόπιμη και μέρος της τακτικής της ΕΕ. Η Ευρώπη δεν θέλει να ξεκινήσει καυγάδες με τον απρόβλεπτο νέο Αμερικανό ηγέτη και κατανοεί ότι η δημόσια αντιπαράθεση μόνο μπούμερανγκ μπορεί να γυρίσει.
«Χρειάζεται ψυχραιμία», δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός την Τρίτη.
«Είναι απολύτως σαφές ότι ο πρόεδρος Τραμπ και η κυβέρνησή του θα κρατήσουν τον κόσμο σε εγρήγορση τα επόμενα χρόνια, στην ενεργειακή και κλιματική πολιτική, στην εμπορική πολιτική, στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας και σε πολλούς άλλους τομείς».
Όμως η αλαζονεία της Ευρώπης δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως υποχωρητικότητα, με τον Σολτς να τονίζει πως: «Μπορούμε και θα τα αντιμετωπίσουμε όλα αυτά χωρίς περιττό ενθουσιασμό και αγανάκτηση».
Ετοιμότητα
Ενώ είναι σαφές ότι η Ευρώπη δεν θέλει να έρθει σε αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ίδια ώρα έχει κάνει πολύ περισσότερη δουλειά για να προετοιμαστεί για συγκρούσεις, απ' ό,τι πριν από την πρώτη θητεία του Τραμπ.
Όσον αφορά το εμπόριο, οι Βρυξέλλες και το Λονδίνο παίζουν σενάρια πολέμου εδώ και μήνες και έχουν ετοιμάσει ένα οπλοστάσιο για έναν εμπορικό πόλεμο, αν χρειαστεί.
Οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι ο Τραμπ μπορεί να πεισθεί να μην πλήξει τις ευρωπαϊκές εξαγωγές με τιμωρητικούς δασμούς, αλλά είναι έτοιμοι να αντιδράσουν με ανταποδοτικούς δασμούς, όπως αναφέρουν πηγές με γνώση του θέματος.
Στην ομιλία κατά την ορκωμοσία του ο Τραμπ δεν εκτόξευσε όλα τα πυρά του για τους δασμούς, με την Ευρώπη να μην μπορεί να παραπονεθεί ακόμα για τα όσα σκοπεύει να κάνει.
Στο εκτελεστικό του διάταγμα που περιέγραφε την πολιτική «Πρώτα η Αμερική» ανέθεσε στην ομάδα να διερευνήσει την ιδέα των καθολικών δασμών. Ενώ ζήτησε να αναθεωρηθεί η εμπορική συμφωνία της πρώτης θητείας που συνήψε με την Κίνα και να ληφθεί δράση για την αντιμετώπιση των εμπορικών ανισορροπιών και της χειραγώγησης των νομισμάτων από τους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής, δεν έκανε καμία άμεση αναφορά στην Ευρώπη.
Λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του, ο Τραμπ προσέφερε στην ΕΕ μια οδό για την αποφυγή ενός εμπορικού πολέμου, λέγοντας: «Το μόνο πράγμα που μπορούν να κάνουν γρήγορα είναι να αγοράσουν το πετρέλαιο και το φυσικό μας αέριο».
Την Τρίτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε στο Politico πως λαμβάνει σοβαρά υπόψη της την προσφορά και ότι θα επικοινωνήσει άμεσα με αξιωματούχους του Λευκού Οίκου.
«Πρέπει να έρθουμε σε επαφή μαζί τους και να δούμε πώς θα προχωρήσουμε», δήλωσε η εκπρόσωπος για θέματα ενέργειας Άννα Κάισα Ιτκόνεν.
«Η προτεραιότητα είναι να κάνουμε μια συζήτηση, να εμπλακούμε έγκαιρα, να συζητήσουμε τα κοινά συμφέροντα και στη συνέχεια να είμαστε έτοιμοι να διαπραγματευτούμε», επισήμανε.
Σχετικά με τη στήριξη της Ουκρανίας, οι Ευρωπαίοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού της Βρετανίας Κιρ Στάρμερ, επεξεργάζονται σχέδια για να δείξουν ότι είναι έτοιμοι να αναλάβουν το βάρος και να διαπραγματευτούν μελλοντικές ρυθμίσεις με τον Τραμπ. Αυτό γίνεται για δύο λόγους: σε περίπτωση που χρειαστεί, να δείξουν στον Τραμπ ότι είναι αξιόπιστοι συνεργάτες και δεν είναι απλώς «τζαμπατζήδες».
«Ο Τραμπ είναι ένας πολιτικός που δρα με βάση τα συμφέροντα και όχι τις αξίες», δήλωσε ανώτερος δυτικός αξιωματούχος. «Οπότε πρέπει να απευθυνθείτε στα συμφέροντά του. Δεν θα είναι προς το συμφέρον του να φανεί ότι ο Πούτιν κέρδισε ή ότι έχει μια κακή συμφωνία», σύμφωνα με τον ίδιο.
Εκτός από το να πληγεί η υπερηφάνεια του Τραμπ, η επίτευξη μιας προφανώς κακής συμφωνίας για την Ουκρανία θα κινδύνευε να ενθαρρύνει την Κίνα, κάτι που ο πρόεδρος θα μισούσε, πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Στο παρελθόν ο Τραμπ έχει τρομοκρατήσει τους συμμάχους της Αμερικής υπονοώντας ότι θα μπορούσε να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ. Έχει προτείνει έναν νέο στόχο για τα μέλη του ΝΑΤΟ να δαπανούν το 5% του ΑΕΠ για την άμυνα, από τον τρέχοντα στόχο της συμμαχίας του 2%, τον οποίο πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να μην επιτυγχάνουν.
Την Τρίτη, η Εσθονία και η Γαλλία πρόσθεσαν τις φωνές τους σε εκείνες που υποστηρίζουν πως πρέπει να γίνουν υψηλότερες δαπάνες για την άμυνα.
Ένας αξιωματούχος της ΕΕ πρόσθεσε: «Το γεγονός ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα για την άμυνα σε επίπεδο ΕΕ σίγουρα δεν είναι καινοτομία και συνδέεται περισσότερο με τον Πούτιν και την απειλή της Ρωσίας παρά με το ποιος κάθεται στον Λευκό Οίκο».
«Ήταν αρκετά προνοητικοί στην ατζέντα της άμυνας και της ασφάλειας», δήλωσε ο Mujtaba Rahman, διευθύνων σύμβουλος για την Ευρώπη στο Eurasia Group.
«Και στο εμπόριο, έχουν έναν μεγάλο αριθμό μέτρων που είναι έτοιμα να εφαρμοστούν, αλλά δεν πρόκειται να πιέσουν τα πυρά μέχρι να μάθουν τι πρόκειται να κάνει ο Τραμπ», σημείωσε.
Ωστόσο, αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα: ο Τραμπ είναι παρορμητικός και είναι αδύνατο να γνωρίζει ο πλανήτης τι θα κάνει στη συνέχεια.
«Σε μια εποχή μεγάλου πολέμου στην ήπειρο, το διακύβευμα για την Ευρώπη όσον αφορά την σωστή αντίδρασή της είναι μεγαλύτερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή στον κόσμο», δήλωσε ο Λέσλι Βιντζάμουρι, διευθυντής Αμερικής της δεξαμενής σκέψης Chatham House στο Λονδίνο.
«Έχει δείξει ότι παραμένει απρόβλεπτος και πρόθυμος να δοκιμάσει τα όρια των συμμαχιών των ΗΠΑ με εντελώς απροσδόκητους τρόπους. Αυτό καθιστά την κατανόηση των προθέσεών του τόσο επείγουσα για τους παγκόσμιους ηγέτες - όσο και απίστευτα δύσκολη», σημειώνει ο ίδιος.