Σε μια περίοδο κατά την οποία η ανάγκη ενίσχυσης της εγχώριας αμυντικής και ναυπηγικής ικανότητας βρίσκεται στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου, το πλαίσιο επιλογών του Πολεμικού Ναυτικού για την κατανομή κρίσιμων έργων τόσο στο πλαίσιο του νέου εξοπλιστικού προγράμματος όσο και για τη συντήρηση υφιστάμενων μονάδων εγείρει θεμιτά ερωτήματα.
Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη δημόσια τοποθέτηση του Αντιπροέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου των ναυπηγείων Σκαραμαγκά, κ. Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, στο Delphi Economic Forum:
«Απ’ ό,τι έχω καταλάβει, δεν υπάρχει καμία διάθεση από την πλευρά του υπουργείου Εθνικής Άμυνας να προχωρήσει άλλων τριών πέραν της μίας που ανακοινώθηκε, Belharra. Άρα συζητάμε για ένα πρόγραμμα το οποίο δεν υπάρχει στο τραπέζι. Τι να υπογράψουμε; Να υπογράψουμε MoU για να λέμε ότι υπογράψαμε MoU; Δεν έχει κανένα νόημα όλο αυτό το πράγμα».
Οι δηλώσεις αυτές έγιναν στον απόηχο διαρροής non-paper, σύμφωνα με το οποίο τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά φέρονταν να είναι βασικός υποψήφιος εταίρος για την περαιτέρω εγχώρια κατασκευή φρεγατών τύπου FDI Belharra.
Στο μεταξύ, προβληματισμό δημιουργεί η διαφαινόμενη στάση της ηγεσίας του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, που φαίνεται να δείχνει, ότι δρομολογούνται σταθερά έργα προς τα ναυπηγεία Σαλαμίνας, παρά την εικαζόμενη, από παράγοντες της ναυπηγικής αγοράς, περιορισμένη τεχνογνωσία και την ταυτόχρονη παρουσία κάποιων επισφαλών οικονομικών στοιχείων.
Συγκεκριμένα, το Πολεμικό Ναυτικό εμφανίζεται να διατηρεί σταθερή συνεργασία με τα ναυπηγεία Σαλαμίνας, τα οποία έχουν ήδη αναλάβει τμήματα της βιομηχανικής συμμετοχής στο πρόγραμμα Belharra (συγκόλληση τμημάτων blocks), ενώ φέρονται ως προτιμώμενα από την ηγεσία του ΠΝ και στην αναβάθμιση των φρεγατών τύπου MEKO. Ωστόσο, νεότερες πληροφορίες φέρουν το πρόγραμμα να το πραγματοποιεί το ίδιο το ΠΝ στον Ναύσταθμο, έχοντας όμως ως βοηθητικό προσωπικό ή υπεργολάβο τα ναυπηγεία Σαλαμίνας.
Από την άλλη πλευρά, τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά –στα οποία έχουν γίνει σημαντικές επενδύσεις τα τελευταία χρόνια και θεωρούνται από κύκλους της αγοράς ως δυναμικός βιομηχανικός πόλος– παραμένουν σε καθεστώς αναμονής.
Το παράδειγμα των Island και οι επισημάνσεις των ΗΠΑ
Η επιλογή των ναυπηγείων Σαλαμίνας για την υποστήριξη των τεσσάρων αμερικανικών περιπολικών Island –που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα έναντι συμβολικού ποσού– έγινε, σύμφωνα με αμερικανικές πηγές, κατόπιν «επίμονης εισήγησης» του Πολεμικού Ναυτικού.
Το γεγονός, ότι η αποπεράτωση των εργασιών συντήρησης διήρκεσε περίπου δεκαοκτώ μήνες, προκαλεί εύλογο προβληματισμό. Επιπλέον, η χρονική συγκυρία επιλογής των εν λόγω ναυπηγείων συνέπιπτε με περίοδο κατά την οποία η εταιρεία εμφάνιζε σημαντικές οικονομικές δυσκολίες, ενισχύοντας την αίσθηση, παραγόντων της ναυπηγικής αγοράς, ότι η συγκεκριμένη ανάθεση αποτέλεσε καθοριστική οικονομική «ένεση».
Από τα αξιοσημείωτα είναι, ότι ο πρώην Αρχηγός ΓΕΝ, Ιωάννη Δρυμούσης, επί των ημερών του οποίου το 2023 επιλέχθηκαν τα ναυπηγεία Σαλαμίνας για τα ISLAND, φέρεται να εμφανίζεται τώρα –που είναι εν αποστρατεία- σε αλληλογραφία με εταιρείες ως σύμβουλος των ναυπηγείων Σαλαμίνας.
Τα οικονομικά δεδομένα της εταιρείας
Η εικόνα, που προκύπτει από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς των ναυπηγείων Σαλαμίνας δημιουργεί ένα πλαίσιο που χρήζει περαιτέρω θεσμικής αξιολόγησης:
Οι εμπορικές απαιτήσεις εμφανίζονται σταθερά άνω των 7 εκατ. ευρώ κατ’ έτος την τελευταία εξαετία, με κύκλο εργασιών που κυμαίνεται από 172.000 έως 900.000 ευρώ.
Στον ισολογισμό καταχωρείται ετησίως κονδύλι 1.125.000 ευρώ ως “προπληρωμένα έξοδα” (2016–2023).
Δεν εμφανίζονται αποσβέσεις τουλάχιστον 5 εκατ. ευρώ, ποσό που θα είχε επιβαρύνει σημαντικά τα αποτελέσματα.
Οι οφειλές προς ασφαλιστικά ταμεία, μόνο για το 2023, φτάνουν τα 3.456.816 ευρώ, ενώ δηλώνεται προσωπικό μόλις 5 ατόμων.
Παρά τα παραπάνω, στο προσάρτημα του ισολογισμού 2023 αναφέρεται ότι δεν υφίστανται παράγοντες κινδύνου για τη συνέχιση της λειτουργίας της εταιρείας, παρά την ύπαρξη αίτησης εκούσιας πτώχευσης (Intrum Hellas, 25/05/2022).
Τα δεδομένα αυτά, σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, εφόσον είχαν αποτυπωθεί ως ζημίες ή έκτακτα έξοδα, θα οδηγούσαν σε αρνητική καθαρή θέση, καθιστώντας αναγκαία την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ή/και την ενδεχόμενη ανάκληση της άδειας λειτουργίας.
Θεσμικά ερωτήματα και ανάγκη αξιολόγησης
Η εικόνα αυτή καθιστά αναγκαία τη διατύπωση θεσμικών ερωτημάτων.
Ποια είναι τα κριτήρια βάσει των οποίων αξιολογούνται τα ναυπηγεία που εντάσσονται στα στρατηγικά προγράμματα του Πολεμικού Ναυτικού;
Πώς εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα και η αποτελεσματικότητα της εγχώριας βιομηχανικής βάσης όταν κρίσιμες επιλογές φαίνεται να στηρίζονται σε υποδομές με τεκμηριωμένες δυσκολίες;
Η ενίσχυση της αμυντικής αυτάρκειας της χώρας αποτελεί διαχρονικό στόχο. Η στρατηγική υλοποίησή του απαιτεί διαφάνεια, σαφή κριτήρια επιλογής και θεσμική εποπτεία, ώστε κάθε απόφαση να εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον με αξιοπιστία, ασφάλεια και μακροχρόνια προοπτική.