Ο πόλεμος στην Ουκρανία εισέρχεται στον τέταρτο χρόνο του, θέτοντας υπό αμφισβήτηση θεμελιώδεις κανόνες της διεθνούς ασφάλειας καθώς η ενίσχυση του αφηγήματος του Κρεμλίνου ότι η Ρωσία «αναγκάστηκε» να δράσει λόγω της επέκτασης του ΝΑΤΟ, αποτελεί ένα επικίνδυνο σημάδι αλλαγής στις διεθνείς ισορροπίες.
Όπως γράφει σε ανάλυσή του το CNN σε αυτόν τον πόλεμο που λίγοι φαντάζονταν τη διάρκειά του έχουν καταρρεύσει οι πιο βασικές αρχές. Το καθεστώς της Ρωσίας ως στρατιωτικής υπερδύναμης έχει αποδυναμωθεί, το Κρεμλίνο κατάφερε να ξεπεράσει μια εξέγερση, ενώ τα drones έχουν αλλάξει μόνιμα τον τρόπο διεξαγωγής των πολέμων, καθιστώντας τις αποθήκες αρμάτων μάχης σχεδόν άχρηστες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μετατραπεί από ευεργέτης σε έναν εν δυνάμει εκμεταλλευτή των πόρων του Κιέβου που διαπραγματεύονται τη βοήθεια προς την Ουκρανία με όρους συναλλαγής. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας έχει επιβιώσει φυσικά, αλλά τώρα βρίσκεται αντιμέτωπος με την αναθεωρητική τακτική του Λευκού Οίκου, ο οποίος μόλις πριν από έναν μήνα ήταν ο σταθερός του υποστηρικτής.
Είτε επιπόλαιο είτε αυθόρμητο, το σχόλιο του Υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, Πίτερ Χέγκσεθ, στις Βρυξέλλες ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον εγγυητής της ευρωπαϊκής ασφάλειας έχει ανατρέψει κανόνα ογδόντα χρόνων στην ήπειρο. Αν και αρκετοί αναλυτές κάνουν λόγο για μπλόφα από την πλευρά της κυβέρνησης Τραμπ για την αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών, ακόμα και έτσι πρόκειται για επικίνδυνη τακτική μεταξύ πυρηνικών δυνάμεων.
Το Κρεμλίνο που προφανώς έχει αντιληφθεί την αδυναμία μεταξύ των μελών της διατλαντικής συμμαχίας, αναμένεται να σχεδιάσει αναλόγως. Με μία μόνο πρόταση, ο Χέγκσεθ μετέτρεψε μια σύγκρουση κατά την οποία η Μόσχα είχε ταπεινωθεί και αποδυναμωθεί, σε μια χαοτική αναδιάταξη της ασφάλειας στην ήπειρο που η Ρωσία μπορεί να εκμεταλλευτεί.
Η Ευρώπη θεωρούσε δεδομένες τις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες και τώρα προσπαθεί να φανταστεί έναν κόσμο χωρίς αυτές, ενώ παράλληλα εμφανίζεται σταθερά στο πλευρό της Ουκρανίας και επιμένει ότι οποιαδήποτε ειρήνη πρέπει να είναι δίκαιη. Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κάγια Κάλλας, δήλωσε στο CNN την Κυριακή ότι η βιασύνη που θα οδηγούσε σε μία κακή συμφωνία ακολούθως «θα ενθάρρυνε τυράννους παγκοσμίως». Δήλωσε ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι «η ισχυρότερη και οικονομικότερη εγγύηση ασφαλείας» και ότι «η βοήθεια προς την Ουκρανία δεν είναι φιλανθρωπία, είναι επένδυση στην ασφάλειά μας».
Με τη Μόσχα να έχει εστιάσει στην Ουκρανία, η ασφάλεια της ευρύτερης Ευρώπης παραμένει προς το παρόν ένα θεωρητικό ζήτημα. Μετά από μια εβδομάδα οργισμένων δημοσιεύσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τεταμένης διπλωματίας, η φρικαλεότητα της μάχης έχει, κατά κάποιον τρόπο, περάσει σε δεύτερη μοίρα. Ωστόσο, ο τρόμος παραμένει πραγματικός, σημειώνει το αμερικανικό δίκτυο.
Ένας Ουκρανός στρατιωτικός που υπηρετεί στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας δήλωσε ότι οι άνδρες του αναγκάζονται τακτικά να σκάβουν νέες θέσεις στο παγωμένο έδαφος, καθώς δέχονται εξαιρετικά ακριβείς επιθέσεις από ρωσικά drones. «Δεν πιστεύω πραγματικά σε ένα γρήγορο τέλος του πολέμου ή στην ειρήνη γενικότερα», είπε μετά από τρία χρόνια μάχης. «Είμαι πολύ εξαντλημένος, το ίδιο και όλοι εδώ. Τίποτα δεν αλλάζει για εμάς εδώ με πολιτικές δηλώσεις μόνο».
Ενώ ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, στρατηγός Ολεξάντρ Σίρσκι, επέμεινε την Κυριακή ότι το ηθικό των στρατευμάτων παραμένει υψηλό παρά την διπλωματικά ταραχώδη εβδομάδα, στρατιώτες στο μέτωπο περιέγραψαν στο CNN μια πραγματικότητα ανάμεσα στο σοκ και την επιβίωση. Ένας αξιωματικός πληροφοριών σε μια πόλη της πρώτης γραμμής είπε: «Όλοι νιώθουμε προδομένοι από τότε που ο Τραμπ άρχισε να μιλάει για τα 'ειρηνευτικά του σχέδια'. Δεν θα με εξέπληττε αν ήταν ο καλύτερος πράκτορας της Ρωσίας. Πρέπει να κρατήσουμε… αυτό είναι όλο».
Ο Ολεξάντρ Ναστένκο, διοικητής του 475ου τάγματος εφόδου, δήλωσε ότι η συζήτηση περί ειρήνης έχει επηρεάσει την στρατολόγηση, καθώς οι πιθανοί στρατιώτες λένε «ίσως όλα τελειώσουν σε έναν ή δύο μήνες, θα περιμένω». Δήλωσε ότι οι προβλέψεις περί κατάρρευσης της Ουκρανίας μέσα σε έξι μήνες χωρίς αμερικανική βοήθεια είναι πρόωρες. «Θα τα καταφέρουμε κάπως, δεν υπάρχουν φωνές συνθηκολόγησης».
Ωστόσο, μια μορφή συνθηκολόγησης έχει αρχίσει να διαφαίνεται από τις πρώτες κινήσεις του διαπραγματευτικού σχεδίου της διοίκησης Τραμπ – με τον Χέγκσεθ να χαρίζει στη Μόσχα την προοπτική μη ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την απώλεια των εδαφών της, πριν καν ξεκινήσουν οι συνομιλίες. Η αναθεώρηση των γεγονότων από τον Λευκό Οίκο φαίνεται να πρόκειται για μια προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων με το Κρεμλίνο σχεδόν με κάθε κόστος.
Η παράλληλη αφήγηση της Ρωσίας – ότι αναγκάστηκε να δράσει για να αποτρέψει την επέκταση του ΝΑΤΟ και ότι η Ουκρανία πρέπει να αποναζικοποιηθεί – είχε αποδυναμωθεί από την καταστροφική της αποτυχία στο πεδίο της μάχης και τη διεθνή της απομόνωση. Είχε αρχίσει να ακούγεται ανόητη – σαν τις σαθρές δικαιολογίες ενός ηττημένου. Ωστόσο, ξαφνικά απέκτησε νέα πνοή, επαναλαμβανόμενη εν μέρει από τον πιο ισχυρό άνθρωπο του κόσμου και τον στενό του κύκλο. Είναι ένα ισχυρό σημάδι του πώς ο πόλεμος συνεχίζει να ανατρέπει βασικές αρχές, όταν ένα από τα καίρια ερωτήματα στην τρίτη του επέτειο είναι: «Ποιος τροφοδοτεί τον Τραμπ με αυτά τα αφηγήματα του Κρεμλίνου;» Η ρωσική κρατική τηλεόραση φαίνεται να πιστεύει ότι είναι ο ίδιος ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, στις συνομιλίες του με τον Τραμπ.
Η δυτική ενότητα υπήρξε μια εξαίρεση κατά τη διάρκεια του πολέμου: οι ευρωπαϊκές χώρες συχνά διαφώνησαν ως προς το πόσο επιφυλακτικές έπρεπε να είναι απέναντι στη Ρωσία, αλλά μιλούσαν με μία φωνή από την πλήρη εισβολή της Μόσχας. Ωστόσο, τώρα η κορυφαία δύναμη φαίνεται πεπεισμένη ότι η Ρωσία μπορεί να είναι ένας πιθανός σύμμαχος, ενώ οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της είναι το πρόβλημα. Είναι αφελές για οποιονδήποτε στην Ουάσιγκτον να φαντάζεται ένα μέλλον στο οποίο η Μόσχα θα εγκαταλείψει τον κύριο χρηματοδότη και γείτονά της, την Κίνα, υπέρ μιας συμμαχίας με τις ΗΠΑ. Αντίθετα, οι ΗΠΑ προβάλλουν αδύναμες σε μια εποχή που το Πεκίνο σταθμίζει ενεργά τις επόμενες κινήσεις του στην Ταϊβάν και σε κάποιες φορές εμφανίζεται ως η πιο σταθερή και σοβαρή δύναμη παγκοσμίως.
Την Κυριακή, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι θα αποχωρούσε από την προεδρία αν αυτό σήμαινε ειρήνη για την Ουκρανία καθώς η τεταμένη σχέση του με τον Τραμπ κινδυνεύει να γίνει εμπόδιο σχεδόν για τα πάντα. Ωστόσο, η εναλλακτική είναι ακόμη χειρότερη. Μια εκλογική διαδικασία σε καιρό πολέμου ή η παράδοση της εξουσίας σε έναν διορισμένο διάδοχο θα ενίσχυε απλώς τους ψευδείς ισχυρισμούς περί έλλειψης νομιμότητας του Ζελένσκι.
Η διαφορά στις θέσεις είναι εμφανής και στους υπερβολικούς αριθμούς απωλειών που επικαλείται ο Λευκός Οίκος ως λόγο για τον τερματισμό του πολέμου (δεν έχουν πεθάνει εκατομμύρια, όπως υποστηρίζει ο Τραμπ, αλλά πιθανώς εκατοντάδες χιλιάδες). Αυτή η έμφαση στην προστασία των ανθρώπινων ζωών δεν είναι συμβατή με μια ειρηνευτική συμφωνία που θα αποδυνάμωνε την άμυνα της Ουκρανίας και θα επέτρεπε στη Ρωσία να ανασυνταχθεί και να επιστρέψει για περισσότερα εδάφη τον επόμενο χρόνο. Περισσότεροι θα πεθάνουν αν η ειρήνη αποτύχει ή είναι αδύναμη.
Η πιο δύσκολη αλήθεια αυτή τη στιγμή πρέπει επίσης να ειπωθεί ανοιχτά, ώστε η Ευρώπη να είναι έτοιμη. Τα στοιχεία δείχνουν ότι καθώς ο μεγαλύτερος πόλεμος στην Ευρώπη από τη δεκαετία του ’40 μπαίνει στον τέταρτο χρόνο του, ο Τραμπ ευνοεί τον Πούτιν.