Τα μανίκια σηκώνουν οι 27 ηγέτες της ΕΕ οι οποίοι αναμένεται να συγκεντρωθούν αύριο, Πέμπτη στις Βρυξέλλες, σε μια κάπως βιαστική Σύνοδο Κορυφής που οργάνωσαν προκειμένου να αντιμετωπίσουν ακόμα μία κρίση που κλονίζει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν πολύ καλά ότι ολόκληρη η αρχιτεκτονική ασφάλειας της ΕΕ που χτίστηκε μετά το 1945 και εξαρτάται από την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών θα μπορούσε να καταρρεύσει ανά πάσα ώρα και στιγμή.
Από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, οι ηγέτες έχουν μιλήσει πολύ για την κυριαρχία και την άμυνα όμως πλέον έχει έρθει η στιγμή να μεταφραστούν τα λόγια σε πράξη, σχολιάζει το Politico. Κάποιοι όμως ήδη φοβούνται ότι θα μπορούσε κάτι να πάει στραβά.
Ενώ ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει μιλήσει για την ανάγκη να υπάρξει «ένα απίστευτο ξύπνημα» και ο εν αναμονή καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς περιέγραψε την Ευρώπη ως «πέντε λεπτά πριν τα μεσάνυχτα», η ανησυχία από όσους βρίσκονται κοντά στη συζήτηση είναι ότι τα γεγονότα συμβαίνουν πιο γρήγορα από ό,τι μπορούν να αντιμετωπίσουν.
Δεν είναι όμως μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες που τους προκαλούν φόβο. Διπλωμάτες ήδη προετοιμάζονται για μια φιλορωσική ομάδα ηγετών εντός της Ευρώπης με επικεφαλής τον Ούγγρο Βίκτορ Όρμπαν που θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν τη συζήτηση. Όπως σχολιάζει το Politico, ο αριθμός των υπό συζήτηση θεμάτων και η δυσοίωνη έλλειψη ενότητας σημαίνει ότι πρόκειται για μια Σύνοδο Κορυφής που έχει τη δυνατότητα να τιναχθεί στον αέρα και να πάει σε πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις.
Το έργο τους δεν είναι καθόλου εύκολο αφού τα θέματα που τους απασχολούν είναι πολλά. Αρχικά, θα πρέπει να σκεφτούν πώς μπορούν να ανακατευθύνουν γρήγορα τους πόρους για να ενισχύσουν την εθνική τους άμυνα και ταυτόχρονα θα προσπαθήσουν να επιδείξουν στήριξη στην Ουκρανία, επιβεβαιώνοντας για παράδειγμα την πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ. Επίσης, θα πρέπει να υπογραμμίσουν την στάση που θα κρατήσουν απέναντι στο καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν, επιβάλλοντας πιθανότατα έναν ακόμα γύρο κυρώσεων.
Περιμένοντας να «πεθάνει» ο Τραμπ
«Η Ευρώπη αντιμετωπίζει έναν σαφή και υπάρχοντα κίνδυνο σε μια κλίμακα που κανείς μας δεν έχει δει στην ενήλικη ζωή μας», έγραψε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στους ηγέτες της ΕΕ την Τρίτη. «Το μέλλον μιας ελεύθερης και κυρίαρχης Ουκρανίας –μιας ασφαλούς και ευημερούσας Ευρώπης– είναι στο προσκήνιο».
Περισσότερα από τρία χρόνια από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και μόλις έξι εβδομάδες από τότε που έγινε πρόεδρος ο Τραμπ, η σύνοδος κορυφής της Πέμπτης θα διεξαχθεί έπειτα από μια εβδομάδα όπου στις οι ΗΠΑ, βιώνουν ιστορικές στιγμές.
Ενώ ο Μακρόν και ο Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ έδωσαν μερικά θετικά σημάδια μετά την προσπάθειά τους να εξευμενιστούν με τον Τραμπ την περασμένη εβδομάδα, έκτοτε όλα έχουν και πάλι στραβώσει. Η συνάντηση μεταξύ του Τραμπ και του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι αποδείχθηκε καταστροφική με τον Τραμπ να αποφασίζει την Τρίτη να σταματήσει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο.
«Οι αμυντικές δαπάνες γίνονται πλέον ένα σταθερό κόστος», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Έχουμε σβήσει τον ήλιο και τώρα πρέπει να πληρώνουμε καθημερινά για τη θέρμανση… Κάθε μέρα πρέπει να πληρώνετε για πυρομαχικά, τουλάχιστον για αρκετά χρόνια, μέχρι να πεθάνει ο Τραμπ» είπε.
Ένα από τα πρώτα θέματα που θα εξετάσουν οι ηγέτες είναι ένα σχέδιο που ανακοινώθηκε την Τρίτη από τη φον ντερ Λάιεν και αφορά κινητοποίηση έως 800 δισ. ευρώ για την αύξηση των αμυντικών δαπανών καθώς και ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής προκειμένου τα ευρωπαϊκά κράτη να ξοδεύουν για την άμυνά τους χωρίς να κινδυνεύουν να ενεργοποιηθεί η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.
Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο «Rearm Europe» της φον ντερ Λάιεν περιλαμβάνει μια ιδέα για την ΕΕ να δανειστεί 150 δισεκατομμύρια ευρώ που θα δανειζόταν στις κυβερνήσεις της ΕΕ για τη χρηματοδότηση πανευρωπαϊκού εξοπλισμού σε τομείς όπως η αεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, τα συστήματα πυροβολικού, οι πύραυλοι, τα πυρομαχικά, τα drones και άλλες ανάγκες.
Η Κομισιόν προτείνει τη χαλάρωση των κανόνων της ΕΕ για τις δαπάνες για να επιτραπεί στις κυβερνήσεις να ενισχύσουν τον στρατό τους. Σύμφωνα με τη φον ντερ Λάιεν, μια αύξηση των αμυντικών δαπανών ισοδύναμη με 1,5% του ΑΕΠ σε διάστημα τεσσάρων ετών poy θα μεταφραστεί σε περίπου 650 δισεκατομμύρια ευρώ.
Διπλωμάτες και αξιωματούχοι της ΕΕ εξακολουθούν να εξετάζουν τις λεπτομέρειες της πρότασης αυτής, αλλά συνολικά έχει περιγραφεί ως ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
«Η Φον ντερ Λάιεν προσπαθεί να πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα», σχολίασε ένας Γάλλος υπουργός, ο οποίος διατήρησε την ανωνυμία του. «Αλλά θα ακολουθήσει η τεχνοκρατική δομή της ΕΕ;» αναρωτιέται.
Οι ηγέτες αναμένεται επίσης να συζητήσουν πώς να χρησιμοποιήσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν παγώσει από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Ενώ οι τόκοι που προκύπτουν από τα περιουσιακά στοιχεία αξίας 200 δισεκατομμυρίων ευρώ χρησιμοποιούνται ήδη για τη χρηματοδότηση της βοήθειας, χώρες όπως η Γαλλία ενστερνίζονται την πιο αμφιλεγόμενη ιδέα της κατάσχεσης των περιουσιακών στοιχείων, παρόλο που οι αντίπαλοι του σχεδίου λένε ότι θα συναντήσει νομικά εμπόδια και μπορεί να προκαλέσει οικονομική αστάθεια.
Η άρνηση της Ουγγαρίας
Εντός της ΕΕ όμως, υπάρχει ήδη μια «μάχη» για την αποστολή περισσότερης στρατιωτικής υποστήριξης στην Ουκρανία.
Οι αξιωματούχοι αναμένουν να συμπεριληφθεί στη δήλωση της συνόδου ένα σχέδιο που ανακοινώθηκε τον περασμένο μήνα από την επικεφαλής Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ Κάγια Κάλλας για την αποστολή στην Ουκρανία τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο φυσίγγια πυροβολικού φέτος, καθώς και άλλο εξοπλισμό όπως συστήματα αεράμυνας, πυραύλους και drones.
Ενώ το τελικό σχέδιο δεν είναι γνωστό πριν την λήξει της Συνόδου, το τελευταίο προσχέδιο που κυκλοφόρησε το βράδυ της Τρίτης και το οποίο έχει το Politico καλεί τους υπουργούς να βρουν έναν τρόπο να διασφαλίσουν ότι οι αποστολές όπλων θα προχωρήσουν. Όμως αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η Ουγγαρία αρνείται να συμφωνήσει με αυτό.
Το προσχέδιο τονίζει ότι η ΕΕ «θα συνεχίσει να παρέχει στην Ουκρανία τακτική και προβλέψιμη οικονομική στήριξη».
Το 2025, θα παράσχει στην Ουκρανία 30,6 δισεκατομμύρια ευρώ, με εκταμιεύσεις από έναν μηχανισμό της ΕΕ για τη στήριξη του Κιέβου, τη Διευκόλυνση της Ουκρανίας, που αναμένεται να φθάσει τα 12,5 δισεκατομμύρια ευρώ και εκταμιεύσεις περίπου 18 δισεκατομμυρίων ευρώ από δάνεια της G7 στο πλαίσιο της λεγόμενης «Πρωτοβουλίας Εποχής». Και τα μελλοντικά χρήματα πιθανότατα θα προέλθουν από το σχέδιο Rearm Europe.
Καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες συναντώνται, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι παρουσιάζουν ένα γενναίο πρόσωπο αντιδρώντας στην ανακοίνωση των ΗΠΑ να αποσύρουν τη βοήθεια.
Είναι «πολύ οδυνηρό, αλλά όχι μοιραίο», δήλωσε στο Politico ένας ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος. «Θα κοστίσει στην Ουκρανία περιττούς θανάτους και χαμένα εδάφη, αλλά δεν θα οδηγήσει σε ήττα».