14 Οκτωβρίου 1904: Βούλγαροι Κομιτατζήδες αποκεφάλισαν και έκαψαν την ηρωική 20χρονη δασκάλα, Αικατερίνη Χατζηγεωργίου

 
σσσ

Ενημερώθηκε: 15/10/24 - 10:54

Του Λεωνίδα Σ. Μπλαβέρη

Στις 14 Οκτωβρίου 1904, την επομένη του ηρωικού θανάτου του πρωτεργάτη του Μακεδονικού Αγώνα Ανθυπολοχαγού (Πυροβολικού) Παύλου Μελά, Βούλγαροι Κομιτατζήδες αποκεφάλισαν και έκαψαν την ηρωική 20χρονη δασκάλα του Μακεδονικού Αγώνα, Αικατερίνη Χατζηγεωργίου, μέσα στο σπίτι της, στο χωριό Γευγελή, μετά από σκληρή 4ωρης διάρκειας μάχη, που έδωσε η ίδια μαζί με άλλους πέντε συναγωνιστές της!

Η Αικατερίνη Χατζηγεωργίου γεννήθηκε το 1885 στη Γευγελή, που σήμερα ανήκει στα Σκόπια και δολοφονήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 1904, μετά από σκληρή, σχεδόν 4ωρης διάρκειας μάχη, από Βούλγαρους κομιτατζήδες, οι οποίοι αφού την αποκεφάλισαν, στη συνέχεια πυρπόλησαν το σπίτι που έμενε και δίδασκε τα παιδιά Ελληνικά, στο χωριό Γκραιζίστα ή Γραίτσιστα, στα βόρεια της Γευγελής, που τότε ανήκε στη Βουλγαρία και σήμερα στο κρατίδιο των Σκοπίων («Δημοκρατία της Βορείου Μακεδονίας»). Και μόνη η ονομασία του χωριού της καταδεικνύει το πόσο ισχυρό ήταν το ελληνικό στοιχείο εκεί, εξ ου και η επιδίωξη του Βουλγάρων κομιτατζήδων να εξαλείψουν «την πηγή του κακού», δηλαδή τη δασκάλα που μάθαινε ελληνικά στα μικρά παιδιά!

Η νεαρή Ηρωίδα Δασκάλα, αρχικώς σπούδασε στο Παρθεναγωγείο στο Μοναστήρι, τη σημερινή Μπίτολα και σε ηλικία 17 ετών αποφοίτησε από το Ανώτερο Παρθεναγωγείο Θεσσαλονίκης.

Το 1903 τοποθετήθηκε ως διδασκάλισσα και δίδαξε Ελληνική γλώσσα και Ιστορία στα παιδιά της Βογδάντσας, όπως ονομάζονταν τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, Ελληνικό χωριό από τα πλέον φανατικά στη στήριξη του Μακεδονικού Αγώνα. Η επιλογή της Χατζηγεωργίου ήταν απολύτως συνειδητή καθώς και η ίδια γνώριζε ότι στόχος των Βουλγάρων ήταν ο δάσκαλος, η δασκάλα και ο ιερέας των χωριών, επειδή αυτοί κρατούσαν όρθια, παρά την τρομοκρατία, τη συνείδηση του απλού Έλληνα χωρικού, του αγρότη και του κτηνοτρόφου.

Με τη σειρά της η Χατζηγεωργίου δεν περιορίστηκε «μόνο» στα καθαρώς διδακτικά της καθήκοντα (που έτσι και αλλιώς δεν ήτα ούτε λίγα, ούτε μικρής σημασίας) αλλά ανέπτυξε δυναμική εθνική δράση, γεγονός που εξόργισε τους Βουλγάρους.

Με τις γνώσεις που είχε και την αγάπη της για την Ελλάδα, τους Έλληνες και κάθε τι Ελληνικό, που τη διέκρινε, πολύ σύντομα απέσπασε τη γενικότερη συμπάθεια, εκτίμηση και αγάπη των κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι της εμπιστεύονταν τα παιδιά τους και άκουγαν με προσοχή τη γνώμη της σε κάθε ζήτημα που τους απασχολούσε.

Η προαναφερθείσα στάση της και δράση της αποτελούσε καθαρή πρόκληση για τους Βούλγαρους του «Βουλγαρικού Κομιτάτου», που με συνεχείς απειλές προσπάθησε να παρεμποδίσει το ποικίλο εθνικό της έργο.

Έτσι λοιπόν, το Βουλγαρικό κομιτάτο, αφού απέτυχε με απειλές, εκβιασμούς και προσπάθεια δωροδοκίας της ώστε να φύγει με τη θέλησή της από το χωριό, αποφάσισε την δολοφονία της, ορίζοντας μάλιστα μεγάλο χρηματικό ποσό ως επικήρυξη, για να πετύχει το σκοπό του.

Το 1903, όταν την οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα ανέλαβε το Ελληνικό Προξενείο Θεσσαλονίκης, που όταν έμαθε την προγραφή της Χατζηγεωργίου, για μεγαλύτερη ασφάλεια, τη μετέθεσε ως δασκάλα στο χωριό Γρίτσιστα. Οι κομιτατζήδες την έδιωξαν από το χωριό πέντε φορές, όμως κάθε φορά που την απομάκρυναν η Χατζηγεωργίου επανερχόταν στη θέση της.

Το Ελληνικό Κομιτάτο ανέθεσε και απέστειλε τον Κρητικό αξιωματικό Μανώλη Κατσίγαρη, με το αντάρτικο σώμα του, την ευθύνη της εγκαταστάσεως και της ασφάλειας της Χατζηγεωργίου. Ο Κατσίγαρης ακολουθώντας κατά γράμμα τις προς αυτόν εντολές του Ελληνικού Προξενείου, συνόδευσε με την ανταρτοομάδα του την Χατζηγεωργίου στο ελληνοχώρι της Γρίτσιστας (νυν Κράλιεβο Σέλο). Πριν καν απομακρυνθεί το σώμα του Κατσίγαρη τριπλάσιοι σε αριθμό Βούλγαροι κομιτατζήδες επιτέθηκαν κατά των κατοίκων του χωριού, γιατί δέχθηκαν πάλι τη δασκάλα, αλλά αποκρούστηκαν.

Το βράδυ της 13ης Οκτωβρίου 1904, λίγες ώρες μετά το θάνατο του Ήρωος Παύλου Μελά, σε συμπλοκή της ομάδος του με Τούρκους Στρατοχωροφύλακες, στην Γρίτσιστα, στο σπίτι του Άγγελου Σίσκου, όπου λειτουργούσε το σχολείο του χωριού και φιλοξενούνταν η Αικατερίνη Χατζηγεωργίου, γύρω από το τζάκι είναι καθισμένοι ο Σίσκος, ο Κώστας Σιωνίδης και ο Λεωνίδας Σιωνίδης, ξαδέλφια της Χατζηγεωργίου, καθώς κι ο Γρηγόρης Μηλόβας. Στο σπίτι βρίσκονται ακόμη, η Βασιλική, η γυναίκα του Σίσκου, και δύο εννιάχρονα κορίτσια, η Ζαχαρούλα, η κόρη του Σίσκου, κι η Ανδρομάχη, η κόρη του Σιωνίδη. Γύρο στα μεσάνυχτα κάποιος χτύπησε διακριτικά την πόρτα και ζήτησε ως Κατσίγαρης την Αικατερίνη. Επειδή όμως ο Κατσίγαρης, ως Κρητικός μιλούσε με έντονη Κρητική προφορά και η άγνωστη φωνή μιλούσε με βαριά Βορειοελλαδίτικη προφορά, έγινε αμέσως αντιληπτό πως δεν ήταν ο Κατσίγαρης. Γι’ αυτό και δεν άνοιξαν την πόρτα. Τότε οι Βούλγαροι κομιτατζήδες επιτέθηκαν αμέσως στο σπίτι. Έπειτα από λίγη ώρα και αφού στο μεταξύ απέτυχαν να σπάσουν τη βαριά δίφυλλη εξώπορτα, αποφάσισαν να κάψουν το σπίτι.

Από το παράθυρο του δωματίου της η Χατζηγεωργίου πυροβόλησε και σκότωσε τους δύο πρώτους κομιτατζήδες που πλησίασαν για να ρίξουν τους δαυλούς, ενώ άλλοι 18 από το σώμα του Αρχικομιτατζή Βοεβόδα Λεώνε διασκορπίστηκαν έντρομοι, καθώς δεν περίμεναν τέτοια αντίδραση, αρχίζοντας να πυροβολούς στα παράθυρα της οικείας.

Μετά από τρεις ώρες ανταλλαγής πυροβολισμών χωρίς αποτέλεσμα, την ώρα που η Χατζηγεωργίου γεμίζει το όπλο της για να πυροβολήσει, ένας κομιτατζής με αναμμένο δαυλό, καταφέρνει και σπάει ένα παράθυρο του ισογείου, ρίχνοντάς τον στο εσωτερικό του. Αμέσως, το ξύλινο εσωτερικό του σπιτιού παίρνει φωτιά, όμως η Κατερίνα όπως και οι άλλοι συνεχίζουν να πυροβολούν μέχρι να σωθούν οι σφαίρες τους και ώσπου να τους κάψουν οι φλόγες, που έχουν φτάσει ως τη στέγη. Πατώματα, παράθυρα, οροφές, πόρτες και έπιπλα καίγονται, την ώρα που κοριτσίστικες τσιριξιές και φωνές καλούν σε βοήθεια.

Για τη δολοφονία της Χατζηγεωργίου και το τραγικό της τέλος, γράφει εκτενώς «Στα μυστικά του Βάλτου» η Πηνελόπη Δέλτα: «...δυο ώρες, με το πιστόλι στο χέρι, αμύνουνταν μόνη! Τότε έβαλαν φωτιά ... οι Βούλγαροι, και πνιγμένη από τον καπνό, με δυο κοριτσάκια, πήδηξε η Χατζηγεωργίου από το παράθυρο. Τα θηρία την έπιασαν και την αποκεφάλισαν, καθώς και τα κοριτσάκια, και τις ξανάριξαν πάλι μες στις φλόγες. Μόνο από την καλτσοδέτα της αναγνώρισαν τη Χατζηγεωργίου...».

Σε λίγο έπεσε και η στέγη στα ερείπια του σπιτιού που θάφτηκαν, καρβουνιασμένοι ο ιδιοκτήτης του, η οικογένειά του και οι επισκέπτες τους, μεταξύ των οποίων και η Χατζηγεωργίου.

Την επομένη, 15 Οκτωβρίου 1904, μία ομάδα Ελλήνων ανταρτών με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Μιχάλη Σιωνίδη από τη Μπογδάντσα, ο οποίος ήταν ξάδελφος της Χατζηγεωργίου, πήγε κι έκαψε δύο Βουλγαροχώρια, τη Μπραΐκορτσα και την Μπαλίντσα, όπου κρύβονταν οι δολοφόνοι της, τους οποίους και έσφαξαν με μαχαίρι έναν προς ένα.

Ο Κρητικός αξιωματικός Μανώλης Κατσίγαρης, ο οποίος έφτασε αργά στην Γρίτσιστα και δεν πρόλαβε την δολοφονία της ηρωικής Δασκάλας, ακολούθησε και αυτός τους Βούλγαρους δολοφόνους της και σκότωσε με τα ίδια του τα χέρια, μέσα στο καταφύγιό του, τον επικεφαλής των Κομιτατζήδων Βοεβόδα Λεώνε.

Το 1939, στο νεκροταφείο της Γευγελής, ο Πόντιος Δάσκαλος στην Ειδομένη Γεώργιος Σιδηρόπουλος, βρήκε τον τάφο της ηρωίδος Αικατερίνης Χατζηγεωργίου, με μία επιτύμβια στήλη που έγραφε: «Υπέρ της εις τον Θεόν των Ελλήνων πίστεως αγωνιζομένη, πυρί υπό των Βουλγάρων παραδοθείσα, ενθάδε κείμαι, Αικατερίνη Χατζηγεωργίου διδάσκαλος, 14 Οκτωβρίου 1904». Τον Σταυρό και την προαναφερθείσα επιτύμβιο στήλη ο Σιδηρόπουλος μετέφερε με πομπή ιερέων και συνοδεία της Φιλαρμονικής του χωριού στην Ειδομένη, όπου και την τοποθέτησε στο ηρώο, στο προαύλιο του Σχολείου, όπου δημιούργησε κενοτάφιο, εκεί όπου είχε ήδη ανεγερθεί προτομή του αξιωματικού Μανώλη Κατσίγαρη.

Το τέλος του Δάσκαλου Γεωργίου Σιδηρόπουλου ήταν τραγικό, καθώς επιστρέφοντας στις 15 Αυγούστου 1946 από την Αξιούπολη στην Ειδομένη, δολοφονήθηκε από τον κομμουνιστή, και πρώην μαθητή του, Βασίλειο Μαρτινίδη, ο οποίος ανήκε σε κομμουνιστική ανταρτοομάδα, που δρούσε στην περιοχή. Και ο ατυχής Σιδηρόπουλος, ενταφιάστηκε κι αυτός στο προαύλιο του Σχολείου του , στο χώρο όπου το 1939 είχε τοποθετήσει τον Σταυρό της Χατζηγεωργίου.

Το 1961, στην αυλή του Σχολείου της Ειδομένης, με πρωτοβουλία και φροντίδα του τότε Διευθυντή του Ιωάννη Κρυωνά, κατασκευάστηκε Μνημείο, αποτελούμενο Από: Τον Σταυρό που αφιερώνεται στην Ηρωίδα Δασκάλα Αικατερίνη Χατζηγεωργίου, Στήλη πεσόντων κατοίκων Ειδομένης που αναγράφει: «Η Κοινότης Ειδομένης ανήγειρεν υπέρ πατρίδος ενδόξως πεσόντων κατά τους πολέμους 1912-1922 ηρωικών τέκνων της», ταφικό μνημείο του Δάσκαλου Γεωργίου Σιδηρόπουλου, ο οποίος δολοφονήθηκε στην Ειδομένη.

Στις 9 Μαΐου 2016, το Μνημείο υπέστη φθορές από αγνώστους, οι οποίες όμως αποκαταστάθηκαν το 2019.

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΛΙΚ ΕΔΩ