Self test για τον καρκίνο παχέος εντέρου: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε

Με την αποστολή εκατομμυρίων SMS για την παροχή self test, τη διατύπωση δεκάδων αποριών προς τους φαρμακοποιούς και την προσκόμιση των πρώτων θετικών αποτελεσμάτων εξελίσσεται το Πρόγραμμα Πρόληψης κατά του Καρκίνου του Παχέος Εντέρου που ξεκίνησε στις 11 Οκτωβρίου και απευθύνεται στους πολίτες 50-69 ετών.

Ο καρκίνος του Παχέος Εντέρου είναι η δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες και η τρίτη στις γυναίκες.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία έχουν διανεμηθεί δωρεάν από τα φαρμακεία 130.000 αυτοδιαγνωστικά τεστ και σε 1.000 περιπτώσεις εξ αυτών το αποτέλεσμα ήταν θετικό. Ο ρόλος των φαρμακείων αναπροσδιορίζεται και αναβαθμίζεται, ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, Απόστολος Βαλτάς, στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου.

Καρκίνος παχέος εντέρου: 12,4% όλων των θανάτων λόγω καρκίνου

Σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2021, υπολογίζεται ότι, στις χώρες της ΕΕ-27 το 2020, ο καρκίνος του παχέος εντέρου αντιπροσώπευε το 12,7% όλων των νέων διαγνώσεων καρκίνου και το 12,4% όλων των θανάτων λόγω καρκίνου.

Κομβικό ρόλο παίζει ο προληπτικός έλεγχος για τον καρκίνο του παχέος εντέρου‐ορθού ο οποίος περιορίζει τη θνητότητα από τη νόσο, μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης του και αυξάνει την ανίχνευση σε πρώιμο στάδιο, με δυνατότητα ριζικής θεραπευτικής αντιμετώπισης.

Με το Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου του Καρκίνου του Παχέος Εντέρου, στόχος είναι η έγκαιρη ανίχνευση των προ-καρκινικών αλλοιώσεων ή ακόμα και της νόσου αυτής καθ’ αυτής, με σκοπό την άμεση παρέμβαση και θεραπεία. Εάν οι αδενωματώδεις πολύποδες ή η πιθανή νεοπλασία διαγνωστούν και διαχειριστούν σε αρχικό στάδιο έχουν ίαση 100%, καθιστώντας την πρόωρη ανίχνευση εξαιρετικά ουσιώδη.

Ο κίνδυνος για τον καρκίνο του παχέος εντέρου μπορεί να εκτιμηθεί μέσω του self-test και σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος αυτού, μέσα από την εξέταση της κολονοσκόπησης που εντοπίζει έγκαιρα τους αδενωματώδεις πολύποδες ή την πιθανή νεοπλασία.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ανήκει στους τρεις συχνότερα εμφανιζόμενους τύπους καρκίνου παγκοσμίως είπε χαρακτηριστικά ο Κωνσταντίνος Κάσσανδρος, Κοινοτικός Φαρμακοποιός, Υποψήφιος Διδάκτωρ, μέλος Δ.Σ. του Φ.Σ. Χαλκιδικής, στη συνέντευξη Τύπου του ΠΦΣ.

Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου από καρκίνο, με 2.416 καταγεγραμμένους θανάτους το 2021, που οφείλονταν σε κακοήθη νεοπλάσματα του παχέος εντέρου.

Ευαισθησία και ακρίβεια των τεστ

Τα τεστ FIT (Fecal Immunochemical Test ή τεστ ανοσοχημικού ελέγχου κοπράνων) που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση ανθρώπινης αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα παρουσιάζουν υψηλή ευαισθησία (πάνω από 90%). Αυτή η ευαισθησία επιτρέπει τη διάγνωση πρώιμων σταδίων καρκίνου και πολύποδων, μειώνοντας τις πιθανότητες για ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα.

Το τεστ είναι εύκολο στη χρήση του;

Κάθε χώρα έχει έναν διαφορετικό τρόπο για την πρόληψη εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Η εκτέλεση του τεστ είναι απλή. Οι πολίτες πρέπει να συλλέξουν κόπρανα, που δεν έχουν έρθει σε επαφή με νερό ή ούρα, χρησιμοποιώντας το παρεχόμενο κιτ.

Το δείγμα πρέπει να ληφθεί από πέντε διαφορετικά σημεία, ώστε να εξασφαλιστεί η ακρίβεια της ανάλυσης. Το δείγμα αναμιγνύεται με το διάλυμα του κιτ και τοποθετούνται λίγες σταγόνες στη συσκευή εξέτασης. Τα αποτελέσματα εμφανίζονται σε λίγα λεπτά: ένα θετικό αποτέλεσμα υποδεικνύει την παρουσία αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα και την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση.

Ο πρόεδρος του ΕΟΦ, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, σε δηλώσεις του στην Καθημερινή είχε τονίσει πως το συγκεκριμένο τεστ είναι από τα πιο δύσκολα που έχουν κυκλοφορήσει, παρότι η ιστορία του κορονοϊού έχει δείξει πως ο κόσμος μπορεί να εκπαιδευθεί σε αυτό. «Το συγκεκριμένο τεστ είναι ο μόνος επιστημονικά ενδεδειγμένος τρόπος ώστε ένας πολίτης να δει αν έχει κάποιο πρόβλημα στο παχύ έντερο. Ωστόσο υπάρχει σκέψη από τον ΕΟΦ να ξεκινήσει μία επιπλέον εκστρατεία ενημέρωσης, ώστε να δοθούν ακόμη πιο αναλυτικές οδηγίες στο κοινό».

Εκτός όμως από την εκτέλεση του self test, ιδιαίτερα σημαντικό είναι να γνωρίζει ο πολίτης πως το θετικό αποτέλεσμα δεν μεταφράζεται αυτόματα ως καρκίνος. Υπάρχουν πολλά στάδια και πολλές ερμηνείες για το τι μπορεί να σημαίνει που μόνο ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει.

ΘΕΤΙΚΟ: Εμφανίζονται δύο ξεχωριστές γραμμές. Η μία γραμμή πρέπει να βρίσκεται στην περιοχή ελέγχου (C) και η άλλη γραμμή στην περιοχή δοκιμής (T) που δηλώνει οτι το αποτέλεσμα είναι θετικό. Ακόμα και αν η γραμμή είναι αχνή, μόλις που διακρίνεται, το αποτέλεσμα αξιολογείται ως θετικό.

ΑΡΝΗΤΙΚΟ: Εμφανίζεται μια γραμμή στην περιοχή ελέγχου (C). Δεν εμφανίζεται γραμμή στην περιοχή δοκιμής (T).

ΑΚΥΡΟ: Δεν εμφανίζονται γραμμές ή δεν εμφανίζεται η γραμμή ελέγχου (C), υποδεικνύοντας σφάλμα χρήστη ή αστοχία αντιδραστηρίου. Επαληθεύστε τη διαδικασία δοκιμής και επαναλάβετε τη δοκιμή με μια νέα συσκευή.

Ποιοι είναι οι δικαιούχοι του self test

Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες που ισχύουν για τον πληθυσμιακό έλεγχο σε ασυμπτωματικά άτομα για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου και το επιστημονικό πρωτόκολλο που έχει εισηγηθεί η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας, δικαιούχοι του προγράμματος είναι:

Το πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου απευθύνεται σε όλους τους πολίτες 50-69 ετών, οι οποίοι δεν έχουν ήδη διαγνωσθεί με αδενωματώδεις πολύποδες του παχέος εντέρου, δεν έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο του παχέος εντέρου, δεν έχουν διαγνωσθεί με φλεγμονώδη νόσο του παχέος εντέρου, δεν έχουν διαγνωστεί με σύνδρομο Λιντς, δεν έχουν διαγνωσθεί με οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση, δεν έχουν διαγνωσθεί με κληρονομικό καρκίνο του εντέρου, διαθέτουν ΑΜΚΑ, είτε είναι ασφαλισμένοι είτε ανασφάλιστοι.

Δικαιούνται δωρεάν:

• Να προμηθευτούν και να διενεργήσουν Self-Test (Αυτοδιαγνωστικός Έλεγχος)
• Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος του Self-Test, επίσκεψη σε Ιατρό Γαστρεντερολόγο για κλινική συνεκτίμηση.
• Μετά την σύμφωνη γνώμη του Γαστρεντερολόγου, προμήθεια Καθαρτικού και διενέργεια διαγνωστικής Κολονοσκόπησης.
• Σε περίπτωση ευρημάτων, αφαίρεση αυτών επί τόπου, όταν είναι εφικτή και δειγματοληψία βιοψίας.
• Διενέργεια Βιοψίας.

Οι δικαιούχοι του προγράμματος που έχουν ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση, θα λαμβάνουν σταδιακά το άυλο παραπεμπτικό για δωρεάν προληπτικές εξετάσεις. Εκείνοι που δεν έχουν ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση, μπορούν με τη χρήση του ΑΜΚΑ τους να απευθυνθούν σε οποιοδήποτε συνεργαζόμενο κέντρο της περιοχής τους (δημόσιο ή ιδιωτικό) και να κλείσουν το ραντεβού τους για την εκάστοτε εξέταση του προγράμματος, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση (τα συνεργαζομένα κέντρα μπορούν να τα βρίσκουν στις ιστοσελίδες των προγραμμάτων πχ mastografia.gov.gr, testpap.gov.gr κτλ).

Δεν χρειάζεται καμία συνταγογράφηση, οι δικαιούχοι θα λαμβάνουν έτοιμο το παραπεμπτικό τους και το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να κλείσουν το ραντεβού τους, εύκολα και γρήγορα.

Ο ρόλος των φαρμακοποιών

Οι φαρμακοποιοί διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διάθεση των τεστ, στην ενημέρωση των δικαιούχων και στη λεπτομερή επεξήγηση της ορθής διαδικασίας διενέργειάς του στο σπίτι από τους πολίτες.

Επίσης είναι επιφορτισμένοι με την καταχώρηση του αποτελέσματος στη σχετική πλατφόρμα καθώς και με την καθοδήγηση των πολιτών, στις περιπτώσεις με θετικό αποτέλεσμα τεστ, για τα επόμενα βήματα. Εξασφαλίζουν κατά αυτόν τον τρόπο ότι τα άτομα με θετικό αποτέλεσμα τεστ παραπέμπονται σε γαστρεντερολόγο για περαιτέρω αξιολόγηση.

Καρκίνος του παχέος εντέρου: Πώς μπορώ να κάνω το self test

Βήμα 1^ο

Αν έχετε ήδη ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση:

Οι δικαιούχοι, ηλικίας 50-69 ετών, που έχουν ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση, θα λάβουν άυλα ειδοποίηση, διάρκειας τεσσάρων (4) μηνών, για την προμήθεια του self–test για τον καρκίνο του παχέος εντέρου με μήνυμα (SMS) στο κινητό τους τηλέφωνο ή με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email). Με την ειδοποίηση μπορούν να απευθυνθούν σε οποιοδήποτε Συνεργαζόμενο Φαρμακείο της περιοχής τους και να προμηθευτούν το self–test, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση. Τα συνεργαζόμενα φαρμακεία του προγράμματος βρίσκονται στο σημείο «Συνεργαζόμενα Φαρμακεία και Κέντρα Διενέργειας Εξετάσεων» στον παρόντα ιστότοπο.

Αν δεν έχετε ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση:

Οι δικαιούχοι 50-69 ετών που δεν έχουν ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση, μπορούν να απευθυνθούν σε οποιοδήποτε συνεργαζόμενο φαρμακείο της περιοχής τους και να προμηθευτούν το self–test, εντός τεσσάρων (4) μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της ειδοποίησης, μόνο με τη χρήση του ΑΜΚΑ, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση. Τα συνεργαζόμενα φαρμακεία του προγράμματος βρίσκονται στο σημείο «Συνεργαζόμενα Φαρμακεία και Κέντρα Διενέργειας Εξετάσεων» στον παρόντα ιστότοπο. Η ενεργοποίηση της άυλης συνταγογράφησης συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της ταλαιπωρίας του πολίτη κατά την εξυπηρέτησή του από το σύστημα υγείας και συστήνεται για όλο τον πληθυσμό.

(Για την ενεργοποίηση της άυλης συνταγογράφησης ακολουθήστε τις οδηγίες στο link ehealth.gov.gr).

Ο πολίτης μπορεί να λάβει το self–test δωρεάν στο πλαίσιο του προγράμματος είτε έχει ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση είτε όχι.

Βήμα 2^ο

O πολίτης θα ενημερώνει το Συνεργαζόμενο Φαρμακείο από το οποίο προμηθεύτηκε το self-test  για το αποτέλεσμά του.

Βήμα 3^ο

Σε περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος το Πρόγραμμα τερματίζεται.

Σε περίπτωση άκυρου αποτελέσματος, ο πολίτης δικαιούται δωρεάν ένα δεύτερο self–test για τον καρκίνο του παχέος εντέρου ακολουθώντας την ίδια διαδικασία. Εάν το αποτέλεσμα του δεύτερου self–test είναι άκυρο, τότε το Πρόγραμμα τερματίζεται.

Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος του self–test, ο φαρμακοποιός θα ενημερώνει τον πολίτη ότι δημιουργείται αυτόματα κωδικός Ιατρικής Επίσκεψης και έχει την δυνατότητα να πραγματοποιήσει δωρεάν ιατρική επίσκεψη σε κλινικό ιατρό ειδικότητας Γαστρεντερολόγου που συμμετέχει στο πρόγραμμα μόνο με τη χρήση του Α.Μ.Κ.Α. του.

Ο φαρμακοποιός θα εκτυπώνει για τους δικαιούχους σχετική ενημέρωση με τον κωδικό της ιατρικής επίσκεψης και ότι είναι εν δυνάμει δικαιούχοι κολονοσκόπησης, κατόπιν ιατρικής συνεκτίμησης.

Ο κωδικός ιατρικής επίσκεψης έχει ισχύ δύο (2) μηνών.

Βήμα 4^ο

Στη συνέχεια του Προγράμματος διενεργείται από τον Γαστρεντερολόγο κλινική συνεκτίμηση. Εάν ο ιατρός κρίνει ότι μπορεί να διενεργηθεί Διαγνωστική Κολονοσκόπηση τότε αυτόματα εκδίδεται:

• Ειδοποίηση για προμήθεια καθαρτικού με ισχύ δύο (2) μηνών.
• Παραπεμπτικό για Κολονοσκόπηση με ισχύ δύο (2) μηνών, η οποία και θα προγραμματίζεται με τον ιατρό γαστρεντερολόγο.

Οι δικαιούχοι που έχουν ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση, θα λάβουν άυλα την ειδοποίηση και το άυλο παραπεμπτικό με μήνυμα (SMS) στο κινητό τους τηλέφωνο ή με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email). Για την προμήθεια του καθαρτικού μπορούν να απευθυνθούν σε οποιοδήποτε συνεργαζόμενο φαρμακείο της περιοχής τους και να προμηθευτούν το καθαρτικό, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση. Με το άυλο παραπεμπτικό επισκέπτονται εκ νέου τον γαστρεντερολόγο για την διενέργεια της προγραμματισμένης κολονοσκόπησης εξίσου χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση.

Στο παραπεμπτικό της κολονοσκόπησης θα αναγράφεται ενημέρωση για το δικαίωμα δωρεάν προμήθειας του καθαρτικού στον πολίτη.

Βήμα 5^ο

Εάν κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης εντοπιστούν ευρήματα που δύναται να αφαιρεθούν, αφαιρούνται επί τόπου. Σε κάθε περίπτωση ευρήματος λαμβάνονται δείγματα βιοψίας και εκδίδεται αυτόματα παραπεμπτικό για διενέργεια Βιοψίας.

Για τα αποτελέσματα της βιοψίας ενημερώνει ο ιατρός γαστρεντερολόγος τον πολίτη.

Το παραπεμπτικό της βιοψίας έχει ισχύ δύο (2) μηνών.

Σε αυτό το στάδιο, ο κύκλος προσυμπτωματικού ελέγχου ολοκληρώνεται.

Ποιες είναι οι εξετάσεις που περιλαμβάνονται;

Το Πρόγραμμα Πρόληψης για τον Καρκίνο του Παχέος Εντέρου, περιλαμβάνει δωρεάν:

• Προμήθεια self-test από Συνεργαζόμενο Φαρμακείο (διάρκεια ισχύος 4 μήνες)
• Προμήθεια δεύτερου self-test (διάρκεια ισχύος 4 μήνες) από Συνεργαζόμενο Φαρμακείο σε περίπτωση άκυρου αποτελέσματος του πρώτου
• Επίσκεψη σε Γαστρεντερολόγο για κλινική αξιολόγηση σε περίπτωση θετικού self-test (διάρκεια ισχύος 2 μήνες)
• Προμήθεια καθαρτικού από το Συνεργαζόμενο Φαρμακείο σε περίπτωση κολονοσκόπησης (διάρκεια ισχύος 2 μήνες)
• Εξέταση κολονοσκόπησης από τον Γαστρεντερολόγο κατόπιν θετικού self-test και έγκρισης του ίδιου (διάρκεια ισχύος 2 μήνες). Σε περίπτωση ευρημάτων κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης: Αφαίρεση όταν είναι εφικτή /  Δειγματοληψία βιοψίας
• Διενέργεια Βιοψίας (διάρκεια ισχύος 2 μήνες)