Εκσυγχρονίζεται το νομοθετικό πλαίσιο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής με το νομοσχέδιο «Μεταρρυθμίσεις στην Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή» που αναμένεται να ψηφισθεί στις 19 Ιουλίου από τη Βουλή. Το νέο πλαίσιο είναι προσαρμοσμένο στις αλματώδεις επιστημονικές εξελίξεις στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και την εξωσωματική γονιμοποίηση και τις κοινωνικές απατήσεις.
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ απευθύνθηκε σε τρεις ειδικούς προκειμένου να σχολιάσουν βασικές διατάξεις του νέου νομοθετικού πλαισίου που διορθώνει στρεβλώσεις του παρελθόντος και εισαγάγει καινοτόμες ρυθμίσεις στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Ο Νικόλαος Βραχνής, πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και ο Κωνσταντίνος Πάντος ΓΓ Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, που εξέθεσαν τις απόψεις τους επί του σχεδίου νόμου στη Διαρκή Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής, εκφράζουν την ικανοποίησή τους για την μεταρρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου.
«Ο νόμος αφορά διευκόλυνση των υποβοηθούμενων προσώπων να ανακτήσουν δικαιώματα τα οποία κατέκτησε η επιστήμη», δηλώνει ο κ. Βραχνής. Προσθέτει ότι το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο ήταν πραγματικά φιλελεύθερο και καινοτόμο για την εποχή του, ωστόσο υπό τις σημερινές εξελίξεις της ιατρικής επιστήμης και ειδικά της επιστήμης αναπαραγωγής και της εμβρυολογίας, κρίνεται παρωχημένο και γι αυτό ήταν αναγκαία η μεταρρύθμισή του. Την ίδια άποψη εκφράζει και ο κ. Πάντος, τονίζοντας ότι πολλές από τις ισχύουσες διατάξεις είναι σήμερα αναχρονιστικές.
«Ο προηγούμενος νόμος για την εποχή του ήταν πολύ προοδευτικός, τον ίδιο στόχο έχει και ο σημερινός μετά τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν γίνει στην επιστήμη. Υπάρχουν επιβεβλημένες αλλαγές, οι οποίες θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με σοφία και προσοχή και ζητήματα που θα πρέπει να ρυθμιστούν νομοθετικά», τονίζει και η καθηγήτρια Σοφία Καλανταρίδου, η οποία διετέλεσε πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής κατά το χρονικό διάστημα 2018-2020, όπου και ξεκίνησαν οι προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας.
Βασικοί πυλώνες του Νομοσχεδίου
Aύξηση του ηλικιακού ορίου υποβολής μίας γυναίκας σε μέθοδο τεχνητής γονιμοποίησης από το 50ο στο 54ο έτος, δυνατότητα κρυοσυντήρησης γεννητικού υλικού και για κοινωνικούς λόγους, και κατάργηση του ανώτατου ορίου των 20 ετών όσον αφορά τη διάρκειά της, δυνατότητα σε κάθε άτομο για ελεύθερη χρήση του δικού του γεννητικού υλικού χωρίς τη συναίνεση του συντρόφου του, δυνατότητα του δότη να αποφασίζει ο ίδιος για την ανωνυμία του. Επιπλέον προβλέπεται η ίδρυση Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ) και Τράπεζας Κρυοσυντήρησης στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ» αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση προσώπων οροθετικών στον ιό της ανθρώπινης ανοσοποιητικής ανεπαρκείας.
Το 2017 γεννήθηκαν στην Ελλάδα από γυναίκες άνω των 50 ετών, 148 παιδιά και το 2019, 135 παιδιά
«Ήδη η γέννηση παιδιών από γυναίκες άνω των 50 ετών είναι γεγονός σε πολλές χώρες του κόσμου, ακόμα και στην Ελλάδα, καθώς γυναίκες σε αυτές τις ηλικίες υποβλήθηκαν σε διαδικασία εξωσωματικής σε άλλες χώρες, όπου το νομικό πλαίσιο το επιτρέπει, επέστρεψαν στην Ελλάδα για να γεννήσουν. Ενδεικτικά, κατά το έτος 2017 γεννήθηκαν στην Ελλάδα 148 παιδιά και το έτος 2019 γεννήθηκαν 135 παιδιά από γυναίκες άνω ων 50 ετών», αναφέρει ο κ. Βραχνής.
Προσθέτει ότι το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο έβαζε πολλά εμπόδια σε ζευγάρια που ήθελαν να αποκτήσουν παιδί και αναγκάζονταν να αναζητήσουν λύσεις σε άλλες χώρες. «Είναι πολύ σημαντικό ότι τα ζευγάρια θα μπορούν πλέον να προβούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση στην Ελλάδα και δεν θα αναγκάζονται να μεταβούν σε άλλη χώρα». Μάλιστα ο κ. Βραχνής αναφέρει ότι λόγω της πανδημίας από τον Ιούνιο του 2021 και μέχρι το 2023 ισχύει η υποβοηθούμενη αναπαραγωγής άνω των 50 και μέχρι 52 ετών και η Αρχή έχει δεχτεί περίπου 400 αιτήματα από ζευγάρια που επιθυμούσαν να υποβληθούν σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγής, κάτι που ανέδειξε την λειτουργικότητα της αύξησης του ηλικιακού ορίου για τις γυναίκες στην Ελλάδα.
Η συγκεκριμένη διάταξη «λύνει ένα χρόνιο πρόβλημα υπογόνιμων ζευγαριών που αναζητούσαν λύση εκτός της χώρας», αναφέρει ο κ. Πάντος. Οπως λέει από την δική του εμπειρία περίπου 500 έως 700 ζευγάρια ετησίως καταφεύγουν σε Αλβανία, Κύπρο, ΗΠΑ, για να αποκτήσουν παιδί.
Μικτό σύστημα δωρεάς γεννητικού υλικού
Αρκετή συζήτηση, σύμφωνα με τον κ. Βραχνή, έχει προκαλέσει η εισαγωγή μικτού συστήματος δωρεάς γεννητικού υλικού, ώστε να εναπόκειται στον δότη ή τη δότρια γεννητικού υλικού η επιλογή της ανωνυμίας του ή μη, ή η γνωστοποίηση των στοιχείων του στο τέκνο που θα προκύψει από τη δωρεά του, μετά από την ενηλικίωσή του και εφόσον το ίδιο το αιτηθεί.
Άρα, όπως εξηγεί ο κ. Βραχνής ο δότης μπορεί να είναι ανώνυμος, ή επώνυμος, ή να είναι επώνυμος μετά το 18ο έτος ηλικίας του παιδιού. Σημαντικό στοιχείο είναι ότι ο δότης σε όποια κατηγορία και αν ανήκει δεν θα μπορέσει ποτέ να γνωρίσει το παιδί που γεννήθηκε από το γενετικό του υλικό, εκτός αν οι γονείς του παιδιού ή το ίδιο το παιδί το κοινοποιήσουν στο δότη. Εκτός και αν πάμε σε μια υποπερίπτωση, προσθέτει ο κ. Βραχνής, όπου με το νέο νόμο επιτρέπει σε ένα ζευγάρι να επιλέξει το δότη.
Κρυοσυντήρηση για κοινωνικούς σκοπούς
Σχετικά με τη δυνατότητα κρυοσυντήρησης για κοινωνικούς σκοπούς, ο κ. Πάντος τονίζει ότι ήταν μία απαίτηση της κοινωνίας, αφού μεγάλο ποσοστό γυναικών μεταθέτουν την δημιουργία οικογένειας. Έτσι δίνεται η δυνατότητα να μπορούν να καταψύχουν ωάρια χωρίς να υφίσταται λόγος ιατρικής αναγκαιότητας.
Αναφορικά με την κατάργηση του ανώτατου ορίου των 20 ετών όσον αφορά στη διάρκειά της κρυοσυντήρησης, η κ. Καλανταρίδου, ανέφερε ότι «στον πρώτο νόμο δεν υπήρχε η γνώση ότι και μετά από χρόνια είναι υγιές ένα γενετικό υλικό όταν αποψυχθεί. Αυτό πλέον σήμερα το γνωρίζουμε και έπρεπε να καταργηθεί το όριο της κρυοσυντήρησης».
Οι γεννήσεις με εξωσωματική αντιστοιχούν στο 6,4% του συνόλου των γεννήσεων
Σύμφωνα με τους συντάκτες του νομοσχεδίου οι ρυθμίσεις που προβλέπονται θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος της υπογεννητικότητας στη χώρα μέσω της υποστήριξης και διευκόλυνσης του πληθυσμού στη διαδικασία της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής καθώς και στην ενίσχυση της οικονομίας μέσω της προσέλκυσης αλλοδαπών πολιτών που επιθυμούν να προσφύγουν σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στη χώρα μας.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία των Μονάδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης, όπως κατατέθηκαν φέτος στην Εθνική Αρχή, οι γεννήσεις με εξωσωματική αντιστοιχούν στο 6,4% του συνόλου. αναφέρει ο κ. Βραχνής, τονίζοντας ότι «η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή μπορεί να βοηθήσει στο δημογραφικό θέμα».
«Ειδικότερα, για το έτος 2019 είχαμε 29.000 κύκλους εξωσωματικής, από τους οποίους γεννήθηκαν 5.521 παιδιά στην Ελλάδα. Το 2019 οι γεννήσεις ήταν 83.763 όπου τα παιδιά με εξωσωματική αντιστοιχούν στο 6,4% των γεννήσεων», αναφέρει ο κ. Βραχνής. Εξηγεί μάλιστα ότι οι γεννήσεις με εξωσωματική είναι περισσότερες, καθώς, αρκετά ζευγάρια επισκέπτονται την Ελλάδα για να υποβληθούν σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αλλά τα παιδιά γεννιούνται σε άλλες χώρες.
Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, καταλήγει ο κ. Πάντος. Διαθέτει υψηλού επιπέδου επιστήμονες και υπηρεσίες που την καθιστούν πόλο έλξης από 67 χώρες, υπογόνιμων ζευγαριών που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν με μεθόδους της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.