Ο ακλόνητος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κέρδισε την Κυριακή τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών που διεξήχθησαν στην Τουρκία, μετά τις οποίες παραμένει κυρίαρχος της χώρας για άλλα πέντε χρόνια.
Καθώς στεκόταν πάνω σε ένα λεωφορείο μπροστά από το σπίτι του στην Κωνσταντινούπολη, στην ασιατική όχθη του Βοσπόρου, ο 69χρονος αρχηγός του κράτους, που κυβερνά τα τελευταία 20 χρόνια την Τουρκία, απηύθυνε την ομιλία του μπροστά σε μια θάλασσα από κόκκινες σημαίες που κρατούσε ένα ενθουσιώδης πλήθος.
"Το έθνος μας μάς εμπιστεύτηκε την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας για τα επόμενα πέντε χρόνια", δήλωσε, στο τέλος μιας ψηφοφορίας που τον ανάγκασε για πρώτη φορά να πάει σε δεύτερο γύρο.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα με καταμετρημένο το 99,43% των ψηφοδελτίων, που ανακοίνωσε το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο, ο αρχηγός του κράτους έλαβε το 52,14% των ψήφων, έναντι 47,86% του σοσιαλδημοκράτη αντιπάλου του, του 74χρονου Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος έχασε το στοίχημα της αλλαγής, της ειρήνης και της δημοκρατίας που υποσχόταν.
Αυθόρμητες συγκεντρώσεις σχηματίστηκαν παντού στις πόλεις όπου θριάμβευσε ο Ερντογάν, κυρίως στην καρδιά της Ανατολίας.
Ούτε η επιθυμία για αλλαγή και άνοιγμα μέρους του εκλογικού σώματος, ούτε ο μεγάλος πληθωρισμός στην Τουρκία, ούτε οι περιορισμοί στις ελευθερίες και οι υπερξουσίες μιας προεδρίας που έστειλε δεκάδες χιλιάδες μέλη της αντιπολίτευσης στη φυλακή ή στην εξορία, δεν επηρέασαν την επιθυμία για ασφάλεια και σταθερότητα που είχε ήδη εκφραστεί στον πρώτο γύρο των εκλογών.
50.000 νεκροί
Ούτε καν οι συνέπειες του φοβερού σεισμού του Φεβρουαρίου (τουλάχιστον 50.000 νεκροί και 3 εκατομμύρια εκτοπισμένοι) σε έντεκα επαρχίες του νότου της χώρας, οι οποίες υποστήριξαν σε μεγάλο βαθμό στις εκλογές τον Ερντογάν.
Το κόμμα του προέδρου Ερντογάν, το ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), πάνω στο οποίο έχτισε την άνοδό του στο υπέρτατο αξίωμα της χώρας του, έχασε έδρες στο κοινοβούλιο αλλά διατηρεί την πλειοψηφία του με τους συμμάχους του.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, από την πλευρά του, γνώρισε μια ακόμη ήττα, παρά την εκστρατεία του που υποσχόταν την "επιστροφή της άνοιξης".
Καθώς θεωρείτο από πολλούς, συμπεριλαμβανομένης της αντιπολίτευσης, ένας βαρετός υποψήφιος, χωρίς χάρισμα, ο Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος ηγήθηκε ενός συνασπισμού έξι κομμάτων, είχε καταλήξει να επιβάλλει το στίγμα του και να αποκαλείται "δημοκράτης παππούς".
Όμως δεν μπόρεσε να επιβάλει την οικονομία ή την κρίση στην προεκλογική συζήτηση. Ο ίδιος δήλωσε ότι θα συνεχίσει τον αγώνα του και "βαθύτατα λυπημένος" για τις δυσκολίες που περιμένουν τη χώρα του
"Είναι ο σωστός άνθρωπος. Περιμένω από τον Ερντογάν να συνεχίσει να φέρνει καλά πράγματα στη χώρα και πρώτα απ' όλα την ανάκαμψη της οικονομίας", δήλωσε η 17χρονη Νίσα Σιβασλίογλου, πηγαίνοντας προς το τεράστιο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα, όπου αναμένεται ο νικητής τη νύχτα.
Ο Ερντογάν ψήφισε το μεσημέρι στη συνοικία Ουσκουντάρ της Κωνσταντινούπολης: ένα χαρούμενο πλήθος τον περίμενε εκεί, στο οποίο οι σωματοφύλακες μοίραζαν παιχνίδια ενώ ο πρόεδρος έριξε μερικά χαρτονομίσματα στα παιδιά.
Σχεδόν ταυτόχρονα, χαμογελαστός παρά τις δυσμενείς προβλέψεις, ο Κιλιτσντάρογλου ψήφισε στην Άγκυρα, ενθαρρύνοντας τους συμπολίτες του να ψηφίσουν "για να απαλλαγούμε από μια αυταρχική κυβέρνηση".
Το στρατόπεδο του Ερντογάν δεν σταμάτησε να χαρακτηρίζει "τρομοκρατική" την αντιπολίτευση υπό την ηγεσία του Κιλιτσντάρογλου λόγω της υποστήριξης που είχε από τους ηγέτες του φιλοκουρδικού κόμματος HDP.
Οι πολίτες που ρωτήθηκαν από το Γαλλικό Πρακτορείο στις ουρές των εκλογικών τμημάτων δήλωναν την πόλωση στη χώρα έπειτα από αυτές τις εβδομάδες προεκλογικής εκστρατείας.
Δύσκολη εκστρατεία
Στην Άγκυρα, ο Μεχμέτ Εμίν Αγιάζ, ένας 64χρονος επιχειρηματίας, θεωρούσε "σημαντικό να διατηρηθούν τα κεκτημένα των τελευταίων είκοσι ετών στην Τουρκία" επί διακυβέρνησης Ερντογάν. Από την άλλη, η Αϊσέν Γκιουντάι, μια 61χρονη συνταξιούχος, ήθελε αυτές τις εκλογές να ήταν ένα "δημοψήφισμα" κατά του προέδρου και επέλεξε τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Χωρίς πρόσβαση στα μεγάλα μέσα ενημέρωσης και κυρίως στα επίσημα τηλεοπτικά δίκτυα, ο Κιλιτσντάρογλου έδωσε μάχη στο Twitter όταν οι υποστηρικτές του προσπαθούσαν να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους πηγαίνοντας πόρτα-πόρτα στις μεγάλες πόλεις.
Απέναντι σε αυτόν τον διακριτικό αλεβίτη -έναν κλάδο του Ισλάμ που θεωρείται αιρετικός από τους αυστηρούς σουνίτες- ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πολλαπλασίασε τις συγκεντρώσεις, βασιζόμενος στη μεταμόρφωση της χώρας όπως έλεγε, μετά την άνοδό του στον πρωθυπουργικό θώκο το 2003.
Ο Ερντογάν επανεκλέγεται δέκα χρόνια μετά την έναρξη των μεγάλων διαδηλώσεων του "Γκεζί" που είχαν εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα και είχαν κατασταλεί βίαια.
Από τη Μόσχα ως την Ουάσιγκτον, συγχαρητήρια στον Ερντογάν
Από τον Βλαντίμιρ Πούτιν ως τον Τζο Μπάιντεν περνώντας από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον Εμανουέλ Μακρόν και τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων απηύθυναν τα συγχαρητήριά τους στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τη νίκη του στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών που διεξήχθη χθες Κυριακή στην Τουρκία, η οποία του εξασφαλίζει νέα πενταετία στην εξουσία.
«Λογικό» αποτέλεσμα
Ο ρώσος πρόεδρος, που τελευταία συνεργάστηκε στενά με τον τούρκο ομόλογό του, έκρινε πως η νίκη του κ. Ερντογάν ήταν «λογικό αποτέλεσμα της αφοσιωμένης δουλειάς [του]» και «περιφανής απόδειξη» της υποστήριξης της πολιτικής του από τους Τούρκους.
Ο κ. Πούτιν έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις «προσπάθειες» που καταβάλλει, κατ’ αυτόν, ο κ. Ερντογάν για να ενισχυθεί «η εθνική κυριαρχία» της Τουρκίας και για την άσκηση «ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής».
Μέλος του NATO, η Τουρκία έχει επιρροή σε περιοχές στρατηγικής σημασίας για τη Μόσχα, ιδίως στη Συρία, ενώ διαδραματίζει μεσολαβητικό ρόλο στη σύρραξη στην Ουκρανία.
«Σύμμαχοι στο NATO»
«Αδημονώ να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε ως σύμμαχοι στο NATO για τα διμερή ζητήματα και τις παγκόσμιες προκλήσεις», ανέφερε μέσω Twitter ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.
Ο υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησής του Άντονι Μπλίνκεν επίσης διαβεβαίωσε πως «αδημονώ να συνεχίσω να συνεργάζομαι με την κυβέρνηση που επέλεξε ο τουρκικός λαός».
«Να αντιμετωπίσουμε τις απειλές»
Ο βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ σημείωσε πως «αδημονώ να συνεχίσω τη στενή συνεργασία» της χώρας του και της Τουρκίας.
«Συγχαρητήρια στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Αδημονώ να συνεχίσω τη στενή συνεργασία μεταξύ των χωρών μας, από την ανάπτυξη του εμπορίου ως το να αντιμετωπίσουμε τις απειλές ως προς την ασφάλεια στις τάξεις του NATO».
«Τεράστιες προκλήσεις»
Ο Εμανουέλ Μακρόν ήταν από τους πρώτους ευρωπαίους ηγέτες που απηύθυνε δημόσια συγχαρητήρια στον ισχυρό άνδρα της Τουρκίας, κρίνοντας πως οι χώρες τους έχουν «τεράστιες προκλήσεις να αντιμετωπίσουν μαζί».
Ανάμεσα σε αυτές τις «προκλήσεις» ο γάλλος πρόεδρος θεωρεί πως είναι «η επιστροφή της ειρήνης στην Ευρώπη, το μέλλον της ευρωατλαντικής συμμαχίας μας, η Μεσόγειος». Πρόσθεσε πως «με τον πρόεδρο Ερντογάν, τον οποίο συγχαίρω, θα συνεχίσουμε να προχωράμε».
«Ενίσχυση» των σχέσεων
Απευθύνοντας τα συγχαρητήριά του στον τούρκο πρόεδρο, ο ουκρανός ομόλογός του Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξέφρασε την ελπίδα πως θα υπάρξει «ενίσχυση» των σχέσεων του Κιέβου και της Άγκυρας προκειμένου να υπάρξουν κατ’ αυτόν εγγυήσεις για την «ασφάλεια» στην Ευρώπη.
«Ελπίζουμε να αναπτύξουμε περαιτέρω τη στρατηγική εταιρική σχέση μας για το καλό των λαών μας και να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ευρώπη», τόνισε ο κ. Ζελένσκι μέσω Twitter στα τουρκικά.
Η Τουρκία διαδραμάτισε καίριο ρόλο στην ανανέωση της συμφωνίας δυνάμει της οποίας η Μόσχα επιτρέπει στο Κίεβο να συνεχίσει να εξάγει σιτηρά.
«Νέα ώθηση»
Ο γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς ανέφερε πως ελπίζει η επανεκλογή του κ. Ερντογάν να δώσει «νέα ώθηση» στις σχέσεις των δύο κρατών για να «προωθήσουμε την κοινή μας ατζέντα».
Ο επικεφαλής της γερμανικής κυβέρνησης χαρακτήρισε τις δυο χώρες «στενούς εταίρους και συμμάχους», θυμίζοντας πως «οι λαοί και οι οικονομίες τους συνδέονται βαθιά».
«Κοινή ασφάλεια»
Ο σουηδός πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον χαιρέτισε την επανεκλογή του τούρκου προέδρου, τονίζοντας πως «η κοινή μας ασφάλεια είναι προτεραιότητα για το μέλλον»
Η Σουηδία, χώρα υποψήφια προς ένταξη στο NATO, παραμένει αντιμέτωπη με το βέτο της Τουρκίας, που την κατηγορεί πως προσφέρει καταφύγιο σε «τρομοκράτες», ιδίως μέλη του κουρδικού ένοπλου αυτονομιστικού κινήματος Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK), που η Άγκυρα, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον χαρακτηρίζουν «τρομοκρατική» οργάνωση.
«Ανάπτυξη των σχέσεων»
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ ανέφεραν πως «ανυπομονούν» να συνεχιστεί η «ανάπτυξη των σχέσεων» της ΕΕ και της Τουρκίας.
Η Τουρκία είναι επισήμως χώρα υποψήφια προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις που άρχισαν το 2005 περιήλθαν σε απόλυτο αδιέξοδο εδώ και χρόνια.
Οι σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία χαρακτηρίζονται δύσκολες, πάντως οι Βρυξέλλες θεωρούν την Άγκυρα απαραίτητο εταίρο, ειδικά όσον αφορά το ζήτημα της μετανάστευσης.
«Να συνεχίσουμε τη συνεργασία μας»
Ο Γενικός Γραμματέας του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ ανέφερε πως «ανυπομονεί» να «συνεχίσουμε τη συνεργασία μας» στην προετοιμασία ενόψει της συνόδου κορυφής της συμμαχίας τον Ιούλιο στο Βίλνιους.
«Ειλικρινή συγχαρητήρια»
Ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν απηύθυνε τα «ειλικρινή συγχαρητήριά του» και τις «ευχές του για επιτυχία» στον κ. Ερντογάν, σύμφωνα με ανακοίνωση του επίσημου πρακτορείου ειδήσεων της μοναρχίας SPA.
Οι σχέσεις ανάμεσα στο Ριάντ και στην Άγκυρα βρέθηκαν στο ναδίρ για τρία και πλέον χρόνια, μετά τη δολοφονία στα τέλη του 2018 στην Κωνσταντινούπολη του σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι. Την εποχή ο κ. Ερντογάν είχε καταγγείλει πως η δολοφονία διατάχθηκε «στο κορυφαίο επίπεδο». Το κλείσιμο του φακέλου της δολοφονίας από την τουρκική δικαιοσύνη πέρυσι όμως άνοιξε τον δρόμο για την επαναπροσέγγιση.