Νέα γεωπολιτικά δεδομένα αναφύονται μετά τον σεισμό. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει αποδυναμωθεί. ΗΠΑ και ΝΑΤΟ πιέζουν την Άγκυρα να συναινέσει στη νατοϊκή ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας.
Μετά το σεισμό είναι όπως ήταν και πριν το σεισμό. Οι νεκροί δεν έχουν ακόμη ταφεί, η ακριβής έκταση της καταστροφής παραμένει άγνωστη, και ήδη η πολιτική ρουτίνα έχει επιστρέψει στην Τουρκία. Τούτο ισχύει τόσο στην εσωτερική πολιτική όσο και στις διεθνείς σχέσεις και την εξωτερική πολιτική. Η ελπίδα ότι την ώρα της μεγαλύτερης καταστροφής οι πολιτικοί αντίπαλοι θα έθαβαν, έστω προσωρινά, τα “όπλα”, δεν επαληθεύτηκε. Αντιθέτως. Η καταστροφή σκληραίνει τα μέτωπα, τα ρήγματα μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης έχουν γίνει πιο βαθιά. Στο επίκεντρο της διαμάχης βρίσκεται η ημερομηνία των εκλογών. Και για τις δύο πλευρές το θέμα μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε υπαρξιακό ζήτημα.
Σημάδια «ανακωχής» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις
Καταρχήν για καλό λόγο. Κάθε μέρα γίνεται πιο σαφές ότι η διαφθορά και ο νεποτισμός ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την έκταση της καταστροφής. Το αφήγημα της αντιπολίτευσης ότι με την αυταρχική του διακυβέρνηση ο πρόεδρος Ερντογάν φέρει την πολιτική ευθύνη, κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές. Οι εκλογές στην Τουρκία δεν έχουν μόνο εσωτερική διάσταση. Υπό τον κ. Ερντογάν προσλαμβάνουν όλο και περισσότερο σημασία και για την εξωτερική πολιτική με ευρύτερες γεωστρατηγικές επιπτώσεις. Προκειμένου να αποσπάσει την προσοχή από τα οικονομικά προβλήματα ο Τούρκος πρόεδρος έχει συστηματικά δαιμονοποιήσει τη Δύση. Θύματα αυτής της στρατηγικής έχουν γίνει οι σχέσεις με το ΝΑΤΟ, με τις ΗΠΑ και την Ελλάδα. Το ερώτημα, στο οποίο δεν υπάρχει προς το παρόν σαφής απάντηση, είναι: σε ποιο βαθμό ο σεισμός θα επιδράσει στην εξωτερική πολιτική της Άγκυρας; Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις διακρίνονται τα πρώτα σημάδια «ανακωχής». Αναμνήσεις από την "διπλωματία των σεισμών" έρχονται στο προσκήνιο. Και από τις δύο πλευρές γίνεται λόγος για μια "νέα σελίδα" στις σχέσεις. Πόσο θα κρατήσουν τα ωραία λόγια;
Ουάσιγκτον και Βερολίνο έχουν εκθειάσει τη βοήθεια της Αθήνας προς την Άγκυρα. Η σύμπτυξη ενιαίου μετώπου εναντίον της Ρωσίας του Πούτιν αποτελεί τον κύριο στόχο της Δύσης από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η μείωση του κινδύνου κλιμάκωσης των εντάσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας συμβάλλει στην επίτευξη αυτού του στόχου. Το ΝΑΤΟ βρίσκεται στο επίκεντρο της επίσκεψης του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στην Τουρκία. Η Συμμαχία απαιτεί από τον κ. Ερντογάν να εγκαταλείψει επιτέλους την αντίθεσή του στην ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας.
Προέχει η νατοϊκή ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας
Ο Γεν. Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ έχει καταστήσει σαφή τη θέση αυτή. "Τώρα ήρθε η ώρα να επικυρωθεί η ένταξη των 2 σκανδιναβικών χωρών” είπε στους Τούρκους για να προσθέσει ότι δεν είναι ζωτικής σημασίας να δώσει η Άγκυρα την έγκριση ένταξης και στις δύο χώρες ταυτόχρονα. Αυτό που είναι κρίσιμο, κατά τον Στόλτενμπεργκ, είναι η επικύρωση να γίνει "το συντομότερο δυνατό". Η διαμάχη για την επικύρωση των Πρωτοκόλλων ένταξης των σκανδιναβικών χωρών προστίθεται σε έναν μακρύ κατάλογο επίμαχων θεμάτων στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις. Σπάνια στο παρελθόν ήταν τόσο άσχημες όσο είναι σήμερα. Η ατζέντα του Άντονι Μπλίνκεν περιλαμβάνει επίσης τις προμήθειες όπλων. Πρόκειται για το γνωστό ζήτημα των μαχητικών αεροσκαφών F-16. Θεωρείται απίθανο να προχωρήσει η Ουάσιγκτον σε αυτό το θέμα χωρίς ένα ξεκάθαρο τουρκικό "ναι" στην ένταξη των 2 σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ.
Για πολλούς θα φανεί - και πολύ δικαιολογημένα μάλιστα - ακραίος κυνισμός οι κυβερνήσεις να διαπραγματεύονται συμφωνίες για όπλα, την ώρα που η Τουρκία έχει υποστεί βιβλική καταστροφή. Ως εκ τούτου, αναμένεται ότι οι δημόσιες δηλώσεις θα περιοριστούν στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και την ανοικοδόμηση των πληγέντων περιοχών. Ακόμη και αν ο Ερντογάν δεν το παραδέχεται, ο σεισμός τον έχει αποδυναμώσει. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει „πληγεί“ και ο ίδιος. Υπό τις δεδομένες συνθήκες θεωρείται απίθανο να κλιμακώσει ξανά τις εντάσεις που ο ίδιος έχει δημιουργήσει με τη Δύση. Η συγκυρία αυτή μπορεί να ωφελήσει και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Άρα, το ερώτημα δεν είναι αν η Άγκυρα επικυρώσει την ένταξη καταρχήν της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Το ερώτημα είναι πότε θα γίνει αυτό. Πάντως ίσως όχι πριν τις εκλογές.
* Ο Δρ Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής και Κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ. Στα μέσα της δεκαετίας του 90 διετέλεσε διευθυντής της Ελληνικής σύνταξης της Deutsche Welle.