Η επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου Ρ. Τ. Ερντογάν στο Κάϊρο και η συνάντησή του με τον πρώην εχθρό του, Πρόεδρο της Αιγύπτου Α. Φ. αλ Σίσσυ, σηματοδοτεί μία νέα περίοδο στις σχέσεις Τουρκίας - Αιγύπτου, καθώς ανοίγει ο δρόμος για μελλοντικές συνεργασίες οι οποίες θα επηρεάσουν τις πολιτικές των χωρών της περιοχής συμπεριλαμβανομένων Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο χαρακτηρισμός του Ερντογάν στον Πρόεδρο της Αιγύπτου ως «αδελφό» αλλά και η πρόσκληση του Σϊσσυ στην Άγκυρα είναι ενδεικτικά σημάδια του πολύ θετικού κλίματος που επικράτησε αλλά και των προσδοκιών για συνέχιση και διεύρυνση της συνεργασίας. Το επιστέγασμα των επαφών ήταν η υπογραφή σχετικού κειμένου για συνέχιση των συνεδριάσεων του κοινού Ανωτάτου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας το οποίο θα συνεδριάζει κάθε δύο έτη.
Συζητήθηκε η δρομολόγηση κοινής πολιτικής σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος στην ευρύτερη περιοχή και η αύξηση του όγκου εμπορικών συναλλαγών στα 15 δις. δολ. Οι δύο πλευρές συζήτησαν τα θέματα της Μεσογείου αλλά και της χερσαίας αιγυπτιακής γειτονιάς δηλαδή η κατάσταση στη Λιβύη, στο Σουδάν, στη Σομαλία και στην Αιθιοπία.
Η τουρκική αντιπροσωπεία αντιμετώπισε την απάθεια της αιγυπτιακής πλευράς στην νύξη του θέματος για συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών, καθώς το Κάιρο δεν επιθυμεί να παραβιάσει τις αντίστοιχες συμφωνίες με Αθήνα και Λευκωσία. Όμως η τουρκική διπλωματική ομάδα ζήτησε την στήριξη της Αιγύπτου ώστε να ενταχθεί και η Τουρκία στο East Med Gas Forum – EMGF (Ελλάδα, Κυπριακή Δημοκρατία, Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιταλία, Ιορδανία, Παλαιστίνη).
Στο θέμα της Γάζας ο Ερντογάν δεν έχασε την ευκαιρία να επιτεθεί στο Ισραήλ και ιδιαίτερα στον Νετανιάχου, ζήτησε συνεργασία στην ανοικοδόμηση της Γάζας ενώ οι δύο πλευρές συμφώνησαν στην κατάπαυση του πυρός και στην υποστήριξη της ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους.
Μεγάλο μέρος των συζητήσεων αφιερώθηκε στη Λιβύη. Για το θέμα αυτό υπήρξαν στο άμεσο παρελθόν επαφές μεταξύ στελεχών των Υπηρεσιών Πληροφοριών αλλά και διπλωματών των δύο χωρών. Το Κάιρο ζήτησε την αποχώρηση των ξένων μισθοφόρων από τη Λιβύη, θέμα το οποίο αφορά όχι μόνο την Άγκυρα αλλά και τη Μόσχα. Στο άμεσο μέλλον θα ακολουθήσουν επαφές αρμοδίων Αιγύπτου, Τουρκίας και Ρωσίας για το θέμα αυτό.
Ζητήθηκε από την Τουρκία να παραμείνει ουδέτερη στο θέμα της διαφοράς μεταξύ Αιγύπτου, Σουδάν και Αιθιοπίας το οποίο αφορά στην λειτουργία φράγματος στα εδάφη της Αιθιοπίας και έχει προκαλέσει την αντίδραση των δύο πρώτων χωρών. Το θέμα αυτό συζητήθηκε καθώς η Άγκυρα διατηρεί άριστες σχέσεις με την Αντίς Αμπέμπα και το 2022 υπογράφηκε Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασία Αιθιοπίας - Τουρκίας.
Αποφασίσθηκε στο θέμα της αμυντικής συνεργασίας η εκ νέου σύμπλευση σε θέματα κοινών ναυτικών ασκήσεων στην ανατολική Μεσόγειο η οποία είχε διακοπεί μετά την εκλογή Σίσσυ και την ψύχρανση των σχέσεων των δύο χωρών. Αυτό σημαίνει ότι στο άμεσο μέλλον θα πραγματοποιηθούν στην ανατολική Μεσόγειο κοινές ασκήσεις από τις ναυτικές δυνάμεις των δύο χωρών.
Η Τουρκία ζήτησε την αγορά του λιμανιού της Αλεξάνδρειας αφού έτσι θα εξυπηρετούνται οι ανάγκες της για το εμπόριο προς τις αφρικανικές χώρες. Το θέμα αυτό θα πρέπει να συνεξεταστεί ταυτόχρονα και με τη νέα Συμφωνία Αμυντικής – Οικονομικής Συνεργασίας Τουρκίας – Σομαλίας σύμφωνα με την οποία το τουρκικό πολεμικό ναυτικό θα παρέχει προστασία στα χωρικά ύδατα της Σομαλίας για 10 χρόνια με αντάλλαγμα το 30% των κερδών από τα πετρέλαια που θα εξαχθούν από τις πλούσιες προστατευόμενες περιοχές. Ως γνωστό η αφρικανική Ήπειρος με το πλούσιο υπέδαφός της αποτελεί πρωτεύοντα στόχο της νεοοθωμανικής στρατηγικής του Ερντογάν.
Η αιγυπτιακή πλευρά ζήτησε στρατιωτική συνεργασία σε θέματα συμπαραγωγής πυρομαχικών και στρατιωτικού υλικού και για το θέμα αυτό συζητήθηκε η κατασκευή εργοστασίου παραγωγής αμυντικού υλικού στην Αίγυπτο. Επίσης από την αιγυπτιακή πλευρά ζητήθηκε η άμεση προμήθεια οπλισμού τουρκικής κατασκευής, όπως κατευθυνόμενων πυραύλων TRLG- 230, πυραύλων MAM (C-L), αντιαρματικών όπλων KARAOK (μικρού βεληνεκούς) και L-UMTAS (μακρού βεληνεκούς κατευθυνόμενων με λέϊζερ), έξυπνων πυρομαχικών κλπ.
Συμπερασματικά, εκφράσθηκε μία ισχυρή βούληση εμβάθυνσης των σχέσεων των δύο χωρών σε όλα τα επίπεδα, όμως η τουρκική πλευρά επέστρεψε σχεδόν απογοητευμένη από την μη ανταπόκριση της Αιγύπτου σε θέματα οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών. Η Άγκυρα βλέπει την Αίγυπτο ως ένα στήριγμα στην προώθηση της στρατηγικής της στην Αφρική, κάτι όμως που δεν καλοβλέπει το ανήσυχο Ισραήλ.
Το μέλλον των σχέσεων Άγκυρας – Καϊρου θα κριθεί από την στάση της Τουρκίας στο θέμα της απόσυρσης των ξένων μισθοφόρων που διατηρεί στη Λιβύη κάτι το οποίο κρίνεται μάλλον άτοπο αλλά και από την διάθεση της τουρκικής πλευράς να διακόψει ουσιαστικά τις σχέσεις της με την Μουσουλμανική Αδελφότητα, θέμα για το οποίο η αιγυπτιακή πλευρά «κρατάει μικρό καλάθι».
*Δημοσιεύεται στο «ΠΑΡΟΝ της Κυριακής»
Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottinngham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα/παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού την περίοδο 2013-2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου αναλύσεων, «Defense & Foreigner Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο / 2022.