Το πρόσφατο περιστατικό στον Έβρο με τους εγκλωβισμένους πρόσφυγες και τις συζητήσεις περί πιθανής προβοκάτσιας, δημιουργεί 2 καίρια ερωτήματα: τί επιδιώκει η Τουρκία στον Έβρο εργαλειοποιώντας το προσφυγικό, καθώς και εάν η Χώρα μας είναι ευάλωτη σε μία τουρκική προβοκάτσια στο Αιγαίο ή στα χερσαία σύνορα του Έβρου όταν η Άγκυρα αποφασίσει να χρησιμοποιήσει επιχειρησιακά το πολύ ευαίσθητο θέμα του προσφυγικού.
Η Τουρκία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το προσφυγικό εναντίον της Χώρας μας πολιτικά, προκειμένου να εκθέσει διεθνώς τη Χώρα μας αλλά και επιχειρησιακά δημιουργώντας τετελεσμένα με μαζικές μετακινήσεις προσφύγων σε ακριτικές περιοχές, όπως επιχείρησε την Άνοιξη του 2020.
Η Άγκυρα χρησιμοποιώντας τις ροές προσφύγων, έχει δοκιμάσει την «αποδόμηση» της χερσαίας μεθοριακής γραμμής, επιχειρεί επικοινωνιακή εκμετάλλευση προκειμένου να εκθέσει διεθνώς τη Χώρα μας, εκμεταλλεύεται τις ροές με σκοπό τη διέλευση τρομοκρατικών στοιχείων στην ελληνική ενδοχώρα, δοκιμάζει αντιδράσεις μας προκαλώντας επεισόδια σε Έβρο και Αιγαίο, ενώ προειδοποιεί τελευταία για καταλήψεις νησιωτικού χώρου με βίαιες μαζικές μετακινήσεις προσφύγων.
Θα πρέπει να έχουμε κατά νου και τις τελευταίες δηλώσεις σε διαδικτυακή συνέντευξη του γραφικού πλέον Τούρκου Αντιναύαρχου ε.α. Τ. Γιαγτζί και θεωρητικού του Δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», με αφορμή την προμήθεια αμυντικού υλικού της Χώρας μας από τις ΗΠΑ. Αυτός μιλώντας με φόντο χάρτη του Αιγαίου, δήλωσε μεταξύ των άλλων, «Το θέμα τελειώνει μόλις ανοίξουμε την πόρτα σε 5 εκατομμύρια πρόσφυγες και τους σπρώξουμε στα νησιά».
Το προσφυγικό στην Τουρκία
Οι αντιδράσεις της τουρκικής κοινωνίας έχουν προκαλέσει πονοκέφαλο στην Κυβέρνηση της γειτονικής χώρας, αφού σε πολλούς νομούς η κοινωνική αντίδραση έχει φτάσει σε οριακά επίπεδα από τον εξαιρετικά μεγάλο αριθμό προσφύγων που απειλεί το εισόδημα, την κοινωνική γαλήνη αλλά και το μέλλον των περιοχών που αυτοί διαβιούν, με αποτέλεσμα μέρος των ψηφοφόρων του ΑΚΡ να στρέφονται σε κόμματα που υπόσχονται λύσεις στο θέμα.
Εξάλλου, ένας από τους λόγους που ο Τούρκος Πρόεδρος έχει εξαγγείλει στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία με το βλέμμα στις επερχόμενες εκλογές, είναι και η δημιουργία προϋποθέσεων ώστε μεγάλος αριθμός προσφύγων να επιστρέψουν στις εστίες τους. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Υπηρεσίας Προσφύγων στην Τουρκία, αυτή τη στιγμή παραμένουν στην Τουρκία 3.651.428 Σύριοι πρόσφυγες, ενώ σε προσωρινά κέντρα προσφύγων φιλοξενούνται 48.958 πρόσφυγες. Το 98,7 % των Σύριων διαβιούν σε πόλεις της Τουρκίας κάνοντας οξύτερο το πρόβλημα.
Πέραν αυτών, ζει στην Τουρκία και αδιευκρίνιστος αριθμός προσφύγων άλλων χωρών σε μικρότερους αριθμούς κυρίως όμως Αφγανών, οι οποίοι σύμφωνα με ανεπίσημες πηγές μπορεί να φτάνουν και το 1 εκατομμύριο. Τελευταία ο Υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας Σ. Σοϊλού, δήλωσε ότι το τουρκικό κυβερνητικό σχέδιο περιλαμβάνει την επιστροφή του 60-70 % των Σύριων προσφύγων στη Συρία.
Άρα λοιπόν ακόμη και εάν λειτουργήσει υποδειγματικά ο τουρκικός σχεδιασμός (μάλλον αδύνατο), θα συνεχίσουν να παραμένουν στην Τουρκία μεγάλοι πληθυσμοί Σύριων και Αφγανών προσφύγων μέρος των οποίων δύναται να χρησιμοποιήσει η Άγκυρα εναντίον της Χώρας μας.
Καστανιές 2020 - Το τουρκικό Σχέδιο
Για να γίνει ερμηνεία των τουρκικών επιδιώξεων με το βλέμμα στο προσφυγικό, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί ο σχεδιασμός της Άγκυρας κατά την επιχείρηση παραβίασης των συνόρων στον Έβρο (Καστανιές), την περίοδο Φεβρουαρίου-Μαρτίου 2020. Ως γνωστό τότε η Άγκυρα επιχείρησε να προωθήσει εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες στην περιοχή του Έβρου με κύρια προσπάθεια στις Καστανιές (βόρειος Έβρος).
Έγινε ξεκάθαρο τότε ότι, επρόκειτο για οργανωμένο σχέδιο βίαιων μαζικών μετακινήσεων προσφύγων από περιοχές των τουρκικών παραλίων του Αιγαίου αλλά και της Κων/πολης προς το βόρειο Έβρο. Τότε, τουρκικό ιστολόγιο το οποίο ελέγχεται από τις Υπηρεσίες Πληροφοριών της Τουρκίας, αποκάλυπτε με έμμεσο τρόπο ότι το Σχέδιο της Τουρκίας, το οποίο σημειωτέον ήταν «ιδιαίτερα αρεστό στους Τούρκους επιτελείς», ήταν το «ξεχείλωμα» των χερσαίων συνόρων στον Έβρο χρησιμοποιώντας εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, η δημιουργία Ουδέτερης Περιοχής Ασφάλειας προσφύγων στην ελληνική πλευρά του Έβρου σε αντιγραφή της τουρκικής πρακτικής στη συριακή επικράτεια πλησίον των συνόρων Τουρκίας – Συρίας.
Η Ουδέτερη αυτή Περιοχή εγκατάστασης προσφύγων (κατά τον τουρκικό σχεδιασμό) θα προκαλούσε την ευαισθησία της Δύσης, αφού οι πρόσφυγες κατευθυνόμενοι από την Άγκυρα δεν θα προχωρούσαν νότια στην ελληνική επικράτεια αλλά θα παρέμεναν στην περιοχή των ελληνοτουρκικών συνόρων, «απαξιώνοντας» τη συνοριακή γραμμή. Η άριστη προπαρασκευή αλλά και η υποδειγματική αντίδραση του Ελληνικού Στρατού και της Ελληνικής Αστυνομίας στην περιοχή, απέτρεψε τότε το επικίνδυνο τουρκικό Σχέδιο.
Έβρος ή Αιγαίο;
Από τότε που η Ελλάδα δημιούργησε ένα αποδοτικό πλέγμα εμποδίων καθώς και αντίστοιχο σύστημα επιτήρησης - ασφάλειας των χερσαίων συνόρων στον Έβρο, ενώ παράλληλα δεν υπάρχει η ανάλογη του 2020 μαζικότητα συγκεντρώσεων προσφύγων στην άλλη πλευρά του Έβρου, δεν υφίστανται οι συνθήκες ώστε η Άγκυρα χρησιμοποιώντας το προσφυγικό να προβεί σε επιχείρηση όπως αυτή στις Καστανιές και να δημιουργήσει συνοριακό ζήτημα στη Θράκη.
Με το πρόσφατο γεγονός με τους εγκλωβισμένους στον Έβρο, φαίνεται ότι η τουρκική πλευρά με την τακτική των μετακινήσεων προσφύγων στις αμμονησίδες του ποταμού έχει εστιάσει σε μία μεθόδευση κυρίως πολιτικής εκμετάλλευσης του θέματος με σκοπό να εκθέσει την Χώρα μας, δοκιμάζοντας τους ελληνικούς μηχανισμούς χειρισμού των προσφύγων.
Αυτός είναι και ο λόγος που η τουρκική πλευρά φροντίζει να εμπλέκει και τις ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Θα πρέπει να σημειωθεί στο σημείο αυτό η αύξηση της συχνότητας των δηλώσεων Τούρκων κυβερνητικών παραγόντων επιχειρώντας να εκθέσουν διεθνώς τη Χώρα μας σχετικά με τον τρόπο χειρισμού των προσφύγων.
Το πρόβλημα διαφαίνεται ότι εστιάζεται κυρίως στην περιοχή του Αιγαίου όπως αποκάλυψε και ο Ναύαρχος Τ. Γιαγτζί. Το Αιγαίο και γενικά οι θαλάσσιες περιοχές προσφέρονται για, επικοινωνιακή εκμετάλλευση του προσφυγικού, υποστήριξη των τουρκικών αναθεωρητικών θέσεων και ιδιαίτερα στα θέματα Έρευνας - Διάσωσης, εκμετάλλευση της γεωγραφίας της περιοχής με τα πολυάριθμα ορμητήρια προώθησης των προσφύγων από τα τουρκικά παράλια στα νησιά μας, ενέργειες προβοκάτσιας κλπ.
Που θα εστιάσει η Άγκυρα
Προσοχή θα πρέπει να δοθεί στο θέμα της πιθανής δημιουργίας έντασης από την τουρκική πλευρά με την βίαιη προώθηση προσφύγων από τα τουρκικά παράλια σε ελληνικά νησιά, μικρονήσους και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα αμφισβητείται από την Τουρκία.
Κυρίως όμως, η πλευρά μας θα πρέπει εστιάσει στο θέμα της πιθανής μαζικής προώθησης και παραμονής προσφύγων στα νησιά των οποίων την ελληνική κυριαρχία αμφισβητεί η Άγκυρα αξιώνοντας την αποστρατιωτικοποίησή τους. Η Τουρκία έχει δείξει με τη σχετική ρητορική κυβερνητικών αξιωματούχων της το τελευταίο διάστημα, ότι όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν θα αμφισβητήσει με κάθε τρόπο την ελληνική κυριαρχία σε αυτά τα νησιά.
Κάθε τουρκική μεθόδευση δημιουργίας χάους ακόμη και με τη χρησιμοποίηση προσφυγικών ροών σε περιοχή που η Άγκυρα θα επικεντρωθεί επιθετικά αμφισβητώντας την ελληνική κυριαρχία, θα εξυπηρετούσε επιχειρησιακά την τουρκική πλευρά και θα δυσκόλευε τους ελληνικούς μηχανισμούς αποτροπής και άμυνας.
Επειδή έχει διαφανεί ότι η τουρκική πλευρά έχει αντιληφθεί, ότι δύσκολα μπορεί να δικαιολογήσει στη Δύση μία στρατιωτική ενέργεια κατάληψης ελληνικού εδάφους στο Αιγαίο, μία μαζική κίνηση προσφύγων σε νησί το οποίο η Τουρκία αξιώνει την αποστρατιωτικοποίηση, θα δημιουργούσε συνθήκες τουρκικής προβοκάτσιας που θα δικαιολογούσε κατά την τουρκική αντίληψη μια πιθανή στρατιωτική επιχείρηση.
Η ελληνική πλευρά πρέπει να:
- Λειτουργεί ένα εξελιγμένο δίκτυο μεταφοράς εικόνας ημέρα και νύχτα από τις μεθόριες περιοχές (χερσαίες και θαλάσσιες) περιλαμβάνοντας και παράλληλη ζώνη της τουρκικής ενδοχώρας.
- Ενημερώνει σε συνεχή βάση τη Διεθνή Κοινότητα και την Ε.Ε. σχετικά με τις τουρκικές μεθοδεύσεις, σχεδιασμούς και ενέργειες μαζικών βίαιων μετακινήσεων προσφύγων προς την ελληνική επικράτεια.
- Παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και κυρίως τις αποφάσεις της τουρκικής κυβέρνησης σχετικά με το προσφυγικό οι οποίες επηρεάζουν τη Χώρα μας.
- Διαθέτει εξελιγμένο δίκτυο συλλογής πληροφοριών το οποίο να αντιδρά έγκαιρα σε περίπτωση μαζικών μετακινήσεων προσφύγων από την τουρκική ενδοχώρα προς την ελληνική μεθόριο.
- Τηρεί ετοιμότητα εφαρμογής σχετικών σχεδίων αποτροπής της τουρκικής πλευράς να χρησιμοποιήσει τις μαζικές ροές σε ακριτικές περιοχές με σκοπό τη δημιουργία συνοριακών ζητημάτων.
- Διατηρεί ενεργούς μηχανισμούς που θα είναι σε θέση να διακρίνουν πιθανές ενέργειες τουρκικής προβοκάτσιας δημιουργίας έντασης, χρησιμοποιώντας το προσφυγικό.
*Ο Λάζαρος Καμπουρίδης είναι Αντιστράτηγος ε.α. απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottinngham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013-2017.