«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ, και ιδίως σ΄ αυτούς τους δύσκολους καιρούς, για κάθε λειτούργημα -αλλά και ιδίως για το δικηγορικό λειτούργημα- ότι ο δικηγόρος είναι συλλειτουργός της Δικαιοσύνης» υπογράμμισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος κατά την συνάντησή του, νωρίτερα σήμερα, με τον νέο πρόεδρο Δημήτρη Βερβεσό του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και τα μέλη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου.
Όπως τόνισε ο κ. , σε δύο σημεία δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ως προς το τι σημαίνει δικηγόρος, συλλειτουργός της Δικαιοσύνης σήμερα. «Το πρώτο είναι η υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης» και το δεύτερο «το ζήτημα της απονομής της Δικαιοσύνης, και ιδίως της ταχείας απονομής της Δικαιοσύνης» διευκρίνισε επισημαίνοντας ότι οι διατάξεις του Συντάγματος είναι απολύτως σαφείς:
«Την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης την θωρακίζει από τις οποιεσδήποτε επεμβάσεις των δύο άλλων εξουσιών, δηλαδή της Νομοθετικής και της Εκτελεστικής. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης και εξίσου ότι η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, άρα η ανεξαρτησία των δικαστικών λειτουργών, δεν είναι προνόμιο. Είναι θεσμική εγγύηση, η οποία απονέμεται στους δικαστές για ν΄ ασκούν αμερόληπτοι και απερίσπαστοι τα καθήκοντά τους. Σ΄ αυτό τον ρόλο είστε συλλειτουργοί και συμπαραστάτες. Και οφείλετε, και προς τις δύο κατευθύνσεις, ν΄ ασκείτε τα καθήκοντά σας, συμπαριστάμενοι στην Δικαιοσύνη, στον ρόλο τον οποίο επιφυλάσσει το Σύνταγμα για την Δικαιοσύνη».
Από την πλευρά του, ο νέος πρόεδρος του ΔΣΑ, αφού ευχαρίστησε θερμά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τη συνάντηση, εξέφρασε τα έντονα προβλήματα που αντιμετωπίζει στις μέρες μας ο δικηγορικός κόσμος.
Διαβάστε την συνομιλία τους:
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Με ιδιαίτερη χαρά σας υποδέχομαι σήμερα εδώ και εύχομαι -το λέγω και στον Πρόεδρο - η επόμενη συνάντηση να είναι με την Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων. Εφόσον γίνει σχετικό αίτημα, το Προεδρικό Μέγαρο είναι ανοιχτό. Και το λέγω αυτό γιατί δεν είναι μόνον η ιδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας, που μου επιβάλλει λόγω του ρόλου σας να συναντηθώ μαζί σας, με την ανάληψη των καθηκόντων του νέου Προεδρείου. Αλλά είναι και το γεγονός ότι δεν ξεχνώ ποτέ - πολλές φορές μάλιστα αυτό με καθοδηγεί και στην άσκηση των καθηκόντων μου - ότι υπήρξα μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, μέλος του Δικηγορικού Σώματος γενικότερα.
Κι αυτό μου επιτρέπει να σας εξομολογηθώ, ενόψει της έναρξης άσκησης των καθηκόντων σας, τι είναι εκείνο που, κατά την εκτίμησή μου, πρέπει ν’ αποτελεί πυξίδα της αποστολής σας και όσο διαρκεί η θητεία σας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ, και ιδίως σ’αυτούς τους δύσκολους καιρούς για κάθε λειτούργημα - αλλά και ιδίως για το δικηγορικό λειτούργημα - ότι ο δικηγόρος είναι συλλειτουργός της Δικαιοσύνης. Πολλές φορές αυτό το επαναλαμβάνουμε, ίσως όμως δεν συνειδητοποιούμε πάντα την ουσία αυτού του όρου. Και, επιπλέον, το τι συνεπάγεται, από πλευράς αποστολής.
Θεωρώ, λοιπόν, ότι σε δύο σημεία δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ως προς το τι σημαίνει Δικηγόρος, συλλειτουργός της Δικαιοσύνης σήμερα. Και το τονίζω, ιδίως σ΄ αυτούς τους κρίσιμους καιρούς.
Το πρώτο είναι η υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης. Γνωρίζουμε όλοι ότι οι διατάξεις του Συντάγματος είναι απολύτως σαφείς. Την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης την θωρακίζει από τις οποιεσδήποτε επεμβάσεις των δύο άλλων εξουσιών, δηλαδή της Νομοθετικής και της Εκτελεστικής. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης και εξίσου ότι η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, άρα η ανεξαρτησία των Δικαστικών Λειτουργών, δεν είναι προνόμιο. Είναι θεσμική εγγύηση, η οποία απονέμεται στους Δικαστές για ν’ασκούν αμερόληπτοι και απερίσπαστοι τα καθήκοντά τους. Σ’αυτό τον ρόλο είστε συλλειτουργοί και συμπαραστάτες. Και οφείλετε, και προς τις δύο κατευθύνσεις, ν’ασκείτε τα καθήκοντά σας, συμπαριστάμενοι στην Δικαιοσύνη, στον ρόλο τον οποίο επιφυλάσσει το Σύνταγμα για την Δικαιοσύνη.
Το δεύτερο, που έχει ιδιαίτερη σημασία σήμερα, είναι το ζήτημα της απονομής της Δικαιοσύνης, και ιδίως της ταχείας απονομής της Δικαιοσύνης. Γιατί κάθε δικαστική απόφαση δεν πρέπει μόνο να είναι ορθή, αυτό είναι το πρώτο και το πιο βασικό. Όμως η δικαστική απόφαση πρέπει να εκδίδεται και να δημοσιεύεται στον χρόνο που μπορεί και πρέπει, έτσι ώστε να μην φθάνουμε σε φαινόμενα αρνησιδικίας. Σε μια εποχή, μάλιστα, που για πολλούς και διαφόρους λόγους, η προσωρινή δικαστική προστασία έχει συρρικνωθεί, η ταχύτητα της εκδίκασης των διαφορών - και ιδίως στο χώρο της Διοικητικής Δικαιοσύνης - είναι κάτι υπαρξιακό για τον διάδικο.
Σ’αυτό ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών - όλοι οι Δικηγορικοί Σύλλογοι, αλλά ιδίως εσείς - μπορείτε να συμβάλλετε τα μέγιστα. Όπως, επίσης, μην υποτιμάτε τις δυνατότητές σας, σε ό,τι αφορά τις ιδέες που μπορείτε να έχετε, προς την Πολιτεία και προς το οικείο Υπουργείο, ως προς το τι μεθόδους μπορούμε να ακολουθήσουμε για να έχουμε ταχεία απονομή της Δικαιοσύνης.
Αυτές είναι οι δύο πτυχές που ο συλλειτουργός της Δικαιοσύνης, ο Δικηγόρος, πρέπει να έχει κατά νου. Και καταλήγω λέγοντας ότι πρέπει – και εδώ θα με βρείτε συμπαραστάτη – να στηρίξουμε σ’αυτούς τους δύσκολους καιρούς τους νέους δικηγόρους. Είναι ανάγκη να στηριχθούν. Είναι εκείνοι που έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα αυτή την στιγμή. Πρέπει να στηριχθούν για πολλούς λόγους. Θα σας αναφέρω μόνο έναν: Οι νέοι δικηγόροι πρέπει να μπορέσουν ν’αναπτύξουν τις δυνατότητες που έχουν στην πραγματικότητα. Μέσα από εκεί θα προέλθει και η ανανέωση του Δικηγορικού Σώματος, αλλά και η καλύτερη – αν θέλετε – συμπαράσταση του Δικηγορικού Σώματος προς την Δικαιοσύνη. Πρέπει να υπάρχει και εδώ η Αρχή της Αριστείας. Πρέπει, δηλαδή, να μπορούν οι άριστοι να προχωρήσουν αναδεικνύοντας τις δυνατότητές τους. Αλλά για να προχωρήσουν οι καλύτεροι από σας θα πρέπει να δοθούν σε καθένα οι δυνατότητες ώστε να ξεκινούν όλοι από την ίδια αφετηρία. Δεν υπάρχει ισότητα όταν ξεκινάει κανείς από διαφορετική βάση. Η πραγματική Αριστεία σημαίνει ισότητα αναλογική, άρα να δοθούν τα μέσα σε κάθε νέο δικηγόρο ώστε ν’αναπτύξει την προσωπικότητά του ανάλογα με τις ικανότητές του. Και αυτή την ισότητα στην αφετηρία, με τις ιδέες που έχετε και με την δική σας καθημερινή πράξη μπορείτε να την υπηρετήσετε. Θα είναι μια μεγάλη προσφορά στους συναδέλφους σας. Στους νέους ανθρώπους που σήμερα βγαίνουν στο λειτούργημα. Είναι όμως εκ μέρους σας και μια στάση ζωής για όλα εκείνα τα παιδιά που είναι ακόμα στο σχολείο και θέλουν να επιλέξουν την Νομική Σχολή για ν’ασκήσουν το λειτούργημα του δικηγόρου. Είναι πραγματικά δηλαδή μια στάση η οποία επιτρέπει στην Νομική Επιστήμη να είναι τόσο ελκυστική όσο αξίζει πραγματικά να είναι. Διότι σας διαβεβαιώ ένα από τα πράγματα που δεν ξεχνώ ποτέ στην ζωή μου είναι ότι επέλεξα την Νομική Σχολή, επέλεξα το λειτούργημα του δικηγόρου στην ζωή μου. Και θα σας πω και τούτο: Ήταν η ακαδημαϊκή μου σταδιοδρομία και ήταν επίσης και η δικηγορική μου σταδιοδρομία, ιδίως στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η οποία είναι ακόμα και σήμερα ένα εφόδιο κατά την άσκηση των καθηκόντων μου.
Σας κούρασα ίσως. Ξαναθυμήθηκα τα του Πανεπιστημίου, τους περισσότερους από σας τους είχα και φοιτητές, και αυτό κάνει πιο φορτισμένη συγκινησιακά την ατμόσφαιρα, την οποία ζω μαζί σας. Και πάλι σας ευχαριστώ που είσθε εδώ. Καλή δύναμη και σε όλους εσάς καλή επιτυχία. Και πάλι σας ευχαριστώ πολύ.
Δ.ΒΕΡΒΕΣΟΣ (Πρόεδρος ΔΣΑ): Κύριε Πρόεδρε, προσωπικά, και εξ ονόματος του άρτι εκλεγέντος Διοικητικού Συμβουλίου, ευχαριστώ θερμά για την ιδιαίτερα τιμητική πρόσκληση που απευθύνατε στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών. Τον Σύλλογο του οποίου υπήρξατε εξέχον μέλος καθ’ όλη τη διάρκεια της μακράς και ευδόκιμης δικηγορικής σας διαδρομής, και τον οποίον συνδράματε τόσον ως μέλος του Κοινοβουλίου αλλά και εκπροσωπήσατε ως πληρεξούσιος δικηγόρος.
Είναι εξαιρετική τιμή να απευθύνομαι σήμερα, εκ μέρους του δικηγορικού σώματος, στον κορυφαίο πολιτειακό παράγοντα, συγχρόνως όμως στον λαμπρό επιστήμονα που υπήρξε Πανεπιστημιακός Δάσκαλος τόσον εμού, όσο και πολλών εξ ημών. Το δικηγορικό σώμα σεμνύνεται διότι ένα από τα πιο εκλεκτά μέλη του κατέχει το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα και εκπροσωπεί διεθνώς τη χώρα.
Ως Πρόεδρος της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας επιτρέψτε μου να εκφράσω την ευχή η σημερινή συνάντηση να συμπληρωθεί με συνάντηση με την Συντονιστική Επιτροπή, προκειμένου να καταστείτε κοινωνός των ζητημάτων που απασχολούν το σύνολο του δικηγορικού σώματος.
Κύριε Πρόεδρε, γνωρίζετε ασφαλώς τα μείζονα προβλήματα του δικηγορικού κόσμου. Ενός κλάδου χειμαζόμενου, και βαλλόμενου πανταχόθεν. Ο δικηγόρος δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τις εγγενείς με την άσκηση του λειτουργήματός του δυσκολίες. Δυσκολίες διόλου ασήμαντες. Έχει πλέον να αντιμετωπίσει τον πρόδηλο κίνδυνο δήμευσης του εισοδήματός του, λόγω της σωρευτικής φορολογικής και ασφαλιστικής επιβάρυνσης που μερικές φορές, αγγίζει το 80% αυτού. Δεν κομίζω γλαύκα ες Αθήνας. Διότι και εσείς έχετε υποστηρίξει, με εδραία επιστημονική τεκμηρίωση, την παραβίαση της συνταγματικής και ευρωπαϊκής δικαιοταξίας ως απότοκο των επιβαλλόμενων από το κράτος οικονομικών επιβαρύνσεων, που πρέπει να εξετάζονται πάντοτε σωρευτικώς.
Η κατάσταση αυτή στην οποία βρίσκεται καιρό τώρα ο δικηγορικός κλάδος αποτελεί θρυαλλίδα στα θεμέλια της ελληνικής δικαιοσύνης, καθώς πρέπει ο νομικός συμπαραστάτης του πολίτη να ασκεί το επάγγελμά του πάνω απ΄ όλα με όρους αξιοπρέπειας. Θεωρούμε την αρωγή σας, στο μείζον αυτό ζήτημα, που έχει υπαρξιακά χαρακτηριστικά για το δικηγορικό σώμα, αυτονόητη στο όνομα του Δικαίου, που ταχθήκαμε να υπηρετούμε εφ’ όρου ζωής ως ύψιστο σκοπό.
Ως συλλειτουργοί της Δικαιοσύνης θεωρούμε καθήκον μας να επαγρυπνούμε για την διαφύλαξη της ανεξαρτησίας και του κύρους της. Η ανεξάρτητη δικαιοσύνη είναι λυδία λίθος του κράτους δικαίου, εγγύηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αναγκαίο θεσμικό αντίβαρο έναντι κάθε κρατικής αυθαιρεσίας, και έσχατο καταφύγιο του Έλληνα πολίτη για την προάσπιση της ελευθερίας, της τιμής και της περιουσίας του. Για να ανταποκριθεί, όμως, στο συνταγματικό της ρόλο, αλλά και τις προσδοκίες των πολιτών, είναι ανάγκη να δρα ανεπηρέαστη. Συμφωνώ απολύτως μαζί σας σε αυτό. Μακριά από παρεμβάσεις, τόσο κυβερνητικές, όσο και υπερεθνικές ή εξωθεσμικές. Και εννοώ όχι μόνο τις φανερές, αλλά και τις άδηλες που είναι ασφαλώς πιο επικίνδυνες. Η Δικαιοσύνη οφείλει, βεβαίως, να αντιμετωπίσει και τις εσωτερικές της παθογένειες, όταν και όπου διαπιστώνονται, προκειμένου να απονέμεται έγκαιρα, έγκυρα και πάντοτε εν ονόματι του ελληνικού λαού και κανενός άλλου. Με μέσα όμως συμβατά με το συνταγματικό της ρόλο.
Από τις δημόσιες παρεμβάσεις σας γνωρίζουμε την ιδιαίτερη σημασία που προσδίδετε στον κομβικό ρόλο του δικηγόρου κατά την απονομή του δικαίου. Ο ρόλος του συναρτάται άρρηκτα με την πρόσβαση του πολίτη στη Δικαιοσύνη, που είναι και το ζητούμενο. Έχω θεσμική υποχρέωση, θεωρώ, να επισημάνω την συνεχή και συστηματική αύξηση του κόστους πρόσβασης στην Δικαιοσύνη για τον πολίτη. Ιδίως τον πλέον αδύναμο οικονομικά. Η αύξηση των εν γένει δικαστικών δαπανημάτων, δυσχεραίνει δυσανάλογα για τους οικονομικά ασθενέστερους την πρόσβαση στον φυσικό δικαστή. Πολλαπλασιάζει κατ’ αποτέλεσμα τις περιπτώσεις όπου το δίκαιο δεν απονέμεται. Εν τέλει, νομιμοποιεί και παγιώνει εν τοις πράγμασιν, την διασάλευση της έννομης τάξης.
Σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής, της ακαδημαϊκής και της πολιτικής σας διαδρομής διακονήσατε το κράτος δικαίου και συμβάλατε εμπράκτως στην ενίσχυσή του. Με την ιδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας έχετε, πλέον, την δυνατότητα να υποστηρίξετε και να ενθαρρύνετε, ακόμη πιο αποτελεσματικά, δράσεις που θα συμβάλλουν σε αυτή την κατεύθυνση. Και το ευχόμεθα και το ελπίζουμε.
Θα ήθελα στο λίγο αυτό χρόνο της σύντομης αυτής αντιφώνησης να κάνω ρητή μνεία στην πρωτοβουλία των δικηγορικών συλλόγων να αναδείξουν τον θεσμό της διαιτησίας, που προβλέπεται στον ΚωδΔικ από το 1954 μέχρι σήμερα, ως μία σύγχρονη και αποτελεσματική - εναλλακτική μορφή εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών. Η προσπάθεια αυτή θα έχει, αναπότρεπτα, την καταληκτική θεσμική σας συμβολή διότι, κατά τον ΚωδΔικ ολοκληρώνεται με προεδρικό διάταγμα. Προσβλέπουμε σε κάθε δυνατή συμβολή και στήριξή σας σ’ αυτό μας το εγχείρημα, στο μέτρο των δυνατοτήτων Σας.
Θεωρούμε ότι η εκ μέρους σας υποστήριξη των πρωτοβουλιών του δικηγορικού σώματος, που έχουν δημιουργικό χαρακτήρα, και εμφορούνται από τις ιστορικές παραδόσεις και τις διαχρονικές αξίες του σώματος, θα προσδώσει σε αυτές ξεχωριστή ώθηση και ευρύτατη εμβέλεια πάντοτε επ’ αγαθώ της δικαιοσύνης. Σας ευχαριστώ από βάθους καρδιάς.-