Όταν ο Γιώργος Παπανδρέου ανακοίνωνε πριν από 9 χρόνια την είσοδο της χώρας στο πρόγραμμα στήριξης κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί το μέλλον που θα ξεδιπλωνόταν στην Ελλάδα. Η χώρα πέρασε από μια μακρά περίοδο που είδε την κοινωνική συνοχή και αξιοπρέπεια να χάνονται, την ίδια στιγμή που οι μισθοί μετετράπησαν σε χαρτζιλίκια, ενώ συντάξεις και κοινωνικές παροχές εξαϋλώθηκαν. Ένα τεράστιο χρέος μπήκε θηλιά στον λαιμό όλων των Ελλήνων και το μέλλον των επόμενων γενιών υποθηκεύτηκε.
Όμως η χώρα (τυπικά) βγαίνει σήμερα Τρίτη 21 Αυγούστου από το καθεστώς των με τον να επαινεί την έως τώρα μεταρρυθμιστική προσπάθεια από τις ελληνικές αρχές και ζητά αυτή η προσπάθεια να ολοκληρωθεί τα επόμενα χρόνια. Στο ενημερωτικό υλικό για την ολοκλήρωση του ελληνικού προγράμματος αποκαλύπτει επίσημα ότι τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους που αποφασίστηκαν στο Eurogroup του Ιουνίου μειώνουν μέχρι την λήξη το ελληνικό χρέος κατά 30% του ΑΕΠ.
Αυτό σημαίνει ότι μαζί με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του που βρίσκονται σε ισχύ από τον Φεβρουάριο του 2017, τα οποία εξασφάλιζαν απομείωση του χρέους κατά 35%, η Ελλάδα εξέρχεται από το τρίτο πρόγραμμα προσαρμογής με συνολική ελάφρυνση του χρέους κατά 55% του ΑΕΠ. Μαζί με το μαξιλάρι ρευστότητας τω 24,1 δις ευρώ (από τα οποία τα 11,4 δις προέρχονται από τα δάνεια του ESM) η Ελλάδα έχει ένα ισχυρό δίχτυ ασφαλείας στην έξοδο της από τις αγορές.
Παρόλα αυτά ο ESM σημειώνει ότι το ελληνικό χρέος θα παραμείνει βιώσιμο αν η Ελλάδα διατηρήσει τα μεταρρυθμιστικά της επιτεύγματα μια συνετή δημοσιονομική πολιτική και εφαρμόσει ένα φιλόδοξο αναπτυξιακό σχέδιο.
Πού πήγαν τα χρήματα από το 3ο Μνημόνιο
Ανακεφαλαιώνοντας την συνολική χρηματοδότηση της Ελλάδας σε όλα τα προγράμματα διάσωσης, θυμίζει ότι η Ελλάδα δανειοδοτήθηκε από την ΕΕ και το ΔΝΤ με το συνολικό ποσό των 288,7 δις ευρώ από τα οποία τα 255,6 από την ΕΕ (52 δις μέσω διμερών δανείων 141,1 δις από τον EFSF και 61,9 δις από τον ESM) με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής και 32,1 δις ευρώ από το ΔΝΤ το οποίο δεν συμμετείχε χρηματοδοτικά στο τρίτο πρόγραμμα.
Από τα 61,9 δις του ESM που εκταμιεύτηκαν προς την Ελλάδα κατά το τρίτο πρόγραμμα, τα 36,3 δις χρησιμοποιήθηκαν για την αποπληρωμή χρέους, 7 δις για αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου, 5,4 δις ευρώ για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών το 2015, 11,4 δις ευρώ δόθηκαν για το μαξιλάρι ρευστότητας μετά το πρόγραμμα, και 1,8 δις ευρώ για άλλες αιτίες...
Τι κατάφερε η Ελλάδα μέσα σε αυτά τα χρόνια όπως περιγράφει ο ESM:
-Η μείωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου κατά 16% από έλλειμμα 15,1% το 2009 σε πλεόνασμα 0,8% το 2017, ενώ από ύφεση κατά 5,5% το 2009 η ελληνική οικονομία πέρασε σε ανάπτυξη 1,4% του ΑΕΠ το 2017.
-Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το οποίο από 15,8% του ΑΕΠ το 2009 περιορίστηκε στο 0,4% του ΑΕΠ το 2017.
-Η ανεργία ήταν 12,5% το 2009. Κορυφώθηκε στο 27,5% το 2013 και το 2017 έκλεισε πολύ χαμηλότερα στο 19,5% παραμένοντας όμως η υψηλότερη εντός της ΕΕ. Πάντως κατά την διάρκεια του προγράμματος του ESM σημειώνεται ότι δημιουργήθηκαν 100.000 νέες θέσεις εργασίας.
-Σε επίπεδο διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων κατά την διάρκεια του προγράμματος του ESM προχώρησαν αλλαγές.
-Στην δημοσιονομική διαχείριση με αλλαγή του καθεστώτος ΦΠΑ και του φόρου εισοδήματος και την μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού.
-Στην χρηματοπιστωτική διαχείριση μειώθηκαν τα κόκκινα δάνεια, βελτιώθηκε η εικόνα των τραπεζών με βάση τα διεθνή πρότυπα και αναθεωρήθηκε η νομοθεσία για την ρύθμιση δανείων νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
-Στις αγορές εργασίας προϊόντων και υπηρεσιών βελτιώθηκε το πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων, άνοιξαν κλειστά επαγγέλματα και εκσυγχρονίστηκε η λειτουργία της αγοράς ενέργειας.
-Στο δημόσιο τομέα μειώθηκε ο αριθμός των υπαλλήλων κατά 25% από το 2009 ως το 2017, βελτιώθηκε η λειτουργία της δικαιοσύνης και θεσπίστηκε η αξιολόγηση στο δημόσιο.
Οι προκλήσεις
Στο επεξηγηματικό κείμενο του ESM αναφέρεται ότι το επόμενο διάστημα η Ελλάδα θα πρέπει να προχωρήσει και αν ολοκληρώσει μεταρρυθμίσεις που αφορούν:
-Την επίτευξη του δημοσιονομικού στόχου 3,5% του ΑΕΠ ως το 2022
-Την βελτίωση του συστήματος κοινωνικής προστασίας
-Την μείωση των κόκκινων δανείων
-Την πάταξη της αδήλωτης εργασίας και την βελτίωση της αδειοδότησης των επιχειρήσεων και την ολοκλήρωση του κτηματολογίου
-Την λειτουργία του υπερταμείου αποκρατικοποιήσεων
-Τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας του δημοσίου