Το φετινό πακέτο ΔΕΘ αποκτά μεγάλη σημασία για την κοινωνία λόγω της επίμονης αύξησης του κόστους διαβίωσης. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τις δημοσκοπήσεις, οι οποίες καταδεικνύουν ότι τα οικονομικά ζητήματα αντιμετωπίζονται ως τα πιο σημαντικά για τους πολίτες. Φέτος, η διαμόρφωση του πακέτου ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς η κυβέρνηση επικεντρώθηκε στην παροχή σημαντικής υποστήριξης στους κατοίκους της Θεσσαλίας και του Έβρου, οι οποίοι υπέστησαν σοβαρές ζημιές λόγω των πλημμυρών και των πυρκαγιών.
Τα έκτακτα αυτά γεγονότα αύξησαν το δημοσιονομικό κόστος και η επιστροφή σε αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες από το 2024 προσέθεσε περαιτέρω πίεση στη διαμόρφωση του πακέτου. Ας προχωρήσουμε τώρα στην ανάλυση των βασικώνμέτρων που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και τα οποία έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην οικονομία.
Η αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Απρίλιο του 2024 αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μέτρα που στοχεύει στην άμεση αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών. Παράλληλα, αυτή η αύξηση συνεπάγεται και την αύξηση μιας σειράς βασικών επιδομάτων, όπως το επίδομα ανεργίας. Αυξήσεις στους μισθούς κατά 10,5% έρχονται το 2024 μετά από πολλά χρόνια στον δημόσιο τομέα ως αντίβαρο στις συνεχόμενες ανατιμήσεις, μέτρο που αφορά 660.000 δημόσιους υπαλλήλους. Ανακοινώθηκε επίσης αύξηση 8% στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, μέτρο που ενισχύει το διαθέσιμο εισόδημα των ευάλωτων πολιτών.
Από 1η Ιανουαρίου 2024 ξεπαγώνουν και οι τριετίες και κάθε επίδομα προϋπηρεσίας που βρισκόταν σε αναστολή από το 2012 με σκοπό τη στήριξη του εισοδήματος των ιδιωτικών υπαλλήλων. Η παροχή τριετιών θα δημιουργήσει κίνητρα για τους εργαζομένους να παραμείνουν στην ίδια επιχείρηση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αυτό συμβάλλει στη σταθερότητα της εργατικής δύναμης και μειώνει το κόστος αντικατάστασης προσωπικού.
Η δυνατότητα παροχής δανείων από μη τραπεζικούς φορείς είναι ένα αναγκαίο μέτρο καθώς οι ΜμΕ εξακολουθούν να δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σετραπεζική ρευστότητα. Το γεγονός αυτό έχουν αντιληφθεί εδώ και καιρό οι μη συστημικές τράπεζες οι οποίες στην προσπάθειά τους να αυξήσουν το μερίδιο αγοράς τους, προσφέρουν στις ΜμΕ θελκτικότερες προτάσεις.
Από τον Ιανουάριο μπαίνει 24% ΦΠΑ στο εισόδημα από βραχυχρόνια μίσθωση 3 ή περισσότερων ακινήτων, ένα μέτρο το οποίο στοχεύει στην αύξηση της φορο-εισπραξιμότητας αφενός και στην ίση μεταχείριση με τα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Η κυβέρνηση θέλει να εξασφαλίσει ότι και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις θα συνεισφέρουν στα δημόσια οικονομικά με ανάλογο τρόπο. Αυτό θα διασφαλίσει μια πιο ισότιμη ανταγωνιστική συνθήκη μεταξύ αυτών των τύπων καταλυμάτων. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό το μέτρο μπορεί να έχει και ορισμένες αρνητικές επιπτώσεις, όπως την αύξηση των τιμών ενοικίασης για τους ενοικιαστές και τη μείωση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού.
Άλλα δύο μέτρα που έχουν θετικό αντίκτυπο στο διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών είναι η νέα αύξηση των συντάξεων και η καταβολή του επιδόματος προσωπικής διαφοράς. Να υπενθυμίσουμε ότι φέτος αυξήθηκαν μετά από 12 έτη οι συντάξεις, μέτρο που είχε ανακοινωθεί στην περσινή ΔΕΘ. Η νέα αύξηση από το 2024 αποτελεί αναγκαίο μέτρο, καθώς προσπαθεί να αντισταθμίσει τις σημαντικές μειώσεις που είχαν επιβληθεί στις συντάξεις κατά τα χρόνια των μνημονίων. Παρόλα αυτά, οι αυξήσεις ακόμη δεν επαρκούν για να επαναφέρουν τις συντάξεις στα προηγούμενα επίπεδα. Σχετικά με την προσωπική διαφορά, παρά το γεγονός ότι θα καταβληθεί το επίδομα σε όσους δουν λογιστική αύξηση, εξακολουθεί να αποτελεί αγκάθι το γεγονός ότι η συγκεκριμένη κατηγορία δεν αισθάνεται βελτίωση στην πραγματική τους οικονομική κατάσταση.
Η αύξηση του αφορολόγητου για οικογένειες με παιδίκατά 1.000 ευρώ είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς σημαίνει ότι μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους δεν υπόκειται σε φορολογία. Το επιπλέον εισόδημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη αναγκών των παιδιών, όπως εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη, κλπ.
Στο επίκεντρο βρέθηκε και η πάταξη της φοροδιαφυγής με την ενίσχυση των ηλεκτρικών συναλλαγών στο λιανεμπόριο αλλά και την υποχρεωτική πληρωμή με κάρτα στις αγοροπωλησίες ακινήτων. Τα μέτρα που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αποσκοπούν στην αυξημένη διαφάνεια, την ενίσχυση της φορολογικής εντιμότητας και την μείωση της φοροδιαφυγής, με σκοπό τη βελτίωση της φορολογικής διαχείρισης και την ανάπτυξη της οικονομίας. Παραμένει δε φιλοσοφικό ερώτημα το πόσο είναι το ύψος της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα με το Υπουργείο Οικονομικών να εκτιμά ότι η φοροδιαφυγή είναι 8 με 10 δις ευρώ το χρόνο, τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννη Στουρνάρα να εκτιμά 60 δισ ευρώ τον χρόνο όταν τα δηλωθέντα εισοδήματα φτάνουν τα 80 δισ ευρώ και η ετήσια κατανάλωση ανέρχεται στα 140 δισ. ευρώ. Επίσης έκθεση της διανέοσις υπολογίζει 11 με 16 δις ευρώ το χρόνο την φοροδιαφυγή η οποία αφορά τα διαφυγόντα έσοδα φυσικών και νομικών προσώπων μαζί με το λαθρεμπόριο ποτών, τσιγάρων και καυσίμων και την φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός σύμφωνα με την έρευνα ότι τα διαφυγόντα έσοδα από τη φοροδιαφυγή των φυσικών προσώπων κυμαίνονται από 1,9% ως 4,7% του ΑΕΠ ετησίως, δίνεται δηλαδή μεγάλο εύρος εκτίμησης.
Ένα ενδιαφέρον μέτρο που προκάλεσε σημαντική συζήτηση είναι η υποχρεωτική ασφάλιση ακινήτων, με την αρχή να γίνεται στα επιχειρηματικά ακίνητα. Σύμφωνα με πληροφορίες του thepressroom.gr η υποχρεωτικότητα ασφάλισης ακινήτων είναι ένα μέτρο που επεξεργαζόταν η κυβέρνηση τουλάχιστον εδώ και ένα δίμηνο, πριν δηλαδή τις καταστροφικές πλημμύρες στην Θεσσαλία. Αυτό έχει την σημασία του υπό την έννοια ότι το κράτος επεξεργαζόταν την λήψη μέτρων προληπτικού χαρακτήρα. Πόσο μάλλον τώρα όπου η ανάγκη ασφάλισης ακινήτων ήρθε στο επίκεντρο λόγω των καταστροφών. Στην Ευρώπη, εκτός από τις χώρες όπου η υποχρεωτική ασφάλιση ακινήτων είναι υποχρεωτική, το ποσοστό ασφάλισης είναι συνήθως χαμηλό. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτό, όπως το επιπλέον οικονομικό βάρος στα νοικοκυριά, η έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τους κινδύνους, και η πεποίθηση ότι το κράτος θα παρέμβει σε περίπτωση καταστροφής.Ειδικότερα για τις κατοικίες, στην Ελλάδα μόνο το 15% υπολογίζεται ότι είναι ασφαλισμένες.
Τέλος, η κυβέρνηση ανακοίνωσε αύξηση φόρου διαμονής από €1-6 στα πολυτελή ξενοδοχεία για να συγκεντρωθούν €300 εκατ. για το ταμείο καταστροφών για τη χρηματοδότηση της αντιμετώπισηκαι ανασυγκρότηση των περιοχών που πλήττονται από φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες και πυρκαγιές. Αυτό το μέτρο είναι σημαντικό για τη δημιουργία της απαραίτητης οικονομικής ασφάλειας και την προστασία των πολιτών και των περιουσιών τους.
Συνολικά, το πακέτο ΔΕΘ αντιπροσωπεύει τηνπροσπάθεια του κράτους να ανταποκριθεί στις οικονομικές ανάγκες και τις έκτακτες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πολίτες. Αναμένουμε το επόμενο διάστημα να μάθουμε περισσότερα για τα νέα μέτρα που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός τα οποία θα στοχεύουν στηνδιατήρηση σταθερών και μειωμένων τιμών σε βασικά προϊόντα, ώστε να τα αναλύσουμε.
*Η Δάφνη Γρηγοριάδη είναι Οικονομική Αναλύτρια.