Της Δάφνης Γρηγοριάδη*
Οι τιμές της ενέργειας έχουν εκ νέου ανέβει, καθώς σημαντικές διεθνείς εξελίξεις προκαλούν ανησυχία. Συγκεκριμένα, η πιθανότητα απεργίας στην Αυστραλία ανακινεί το ενδεχόμενο αναταραχής στις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), ενώ η μειωμένη προσφορά πετρελαίου από την ομάδαΟΠΕΚ+ ενισχύει την αβεβαιότητα στις αγορές. Σε συνδυασμό με εποχικούς παράγοντες, όπως η αυξημένη ζήτηση λόγω καυσώνων και της τουριστικής περιόδου, οδηγούν σε υψηλότερες τιμές ενέργειας.
Εντούτοις, οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται μόνο εκεί. Η προοπτική επικείμενων αυξήσεων στις τιμές των τροφίμων φαίνεται να είναι αναπόφευκτη, με αιτία τόσο το αυξημένο κόστος της ενέργειας όσο και την αύξηση του δείκτη τιμών εισαγωγών. Ο πρόσθετος παράγοντας της εξάρτησης της Ελλάδας από ευρύ φάσμα εισαγωγών, επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την ήδη δύσκολη κατάσταση, διότι το κόστος παραγωγής αυξάνεται, επηρεάζοντας αναπόφευκτα τις τιμές που αντικατοπτρίζονται στα ράφια των σούπερ μάρκετ.
Οι ανατιμήσεις, λοιπόν, δεν επηρεάζουν μόνο την ενέργεια, αλλά διασπείρονται και σε άλλους τομείς της οικονομίας. Το γεγονός ότι η ενεργειακή κρίση επηρεάζει τις τιμές των τροφίμων συνιστά αυξημένο βάρος για τους καταναλωτές, με απειλή για την αγοραστική τους δύναμη και την οικονομική τους ευημερία. Ειδικά για την Ελλάδα, η εν λόγω κατάσταση αυξάνει το κόστος παραγωγής και ενέχει κινδύνους για την εθνική οικονομία. Η προσδοκία περαιτέρω ανατιμήσεων στις τιμές των τροφίμων προκαλεί αβεβαιότητα και ανησυχία, καθώς τα νοικοκυριά πρέπει να προσαρμοστούν σε μια νέα πραγματικότητα με υψηλότερο κόστος διαβίωσης.
Τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις περιμένουμε σε ευπαθή προϊόνταόπως φρούτα και λαχανικά, που εκτός από αυξήσεις στις διεθνείς τιμές φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, έλλειψη εργατικών χειρών κλπ, επηρεάζονται επί πλέον και από την κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Μεγάλος προβληματισμός υπάρχει ιδιαίτερα για το ελαιόλαδο, καθώς εφέτος αναμένεται η διεθνής παραγωγή να είναι αισθητά μειωμένη , οπότε η αύξηση της διεθνούς ζήτησης για το ελληνικό ελαιόλαδο ωθεί την τιμή σε πρωτόγνωρα ύψη.
Επίσης, αυξήσεις αναμένουμε στα τυποποιημένα προϊόντα μακράς διάρκειας. Οι καταναλωτές γνωρίζοντας ότι έρχεται νέο κύμα ανατιμήσεων, αποθηκεύουν προϊόντα μακράς διάρκειας προκειμένου να αποφύγουν τις επικείμενες αυξήσεις. Αυξήσεις φωτιά αναμένουμε και στο κρέας, καθώς η έλλειψη εργατικού δυναμικού στην πρωτογενή παραγωγή γενικά, αυξάνει το μισθολογικό κόστος και μειώνει την προσφερόμενη ποσότητα,ωθώντας τις τιμές προς τα πάνω.
Η προοπτική της επιστροφής στην κανονικότητα απέχει, καθώς ακόμη και με το πέρας του πολέμου στην Ουκρανία, οι συνέπειες στις γεωπολιτικές συνθήκες θα εξακολουθήσουν να επηρεάζουν τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Οι αλλαγές αυτές δημιουργούν ένα περίβλημα αβεβαιότητας και δυσκαμψίας στις αγορές, επηρεάζοντας τις αποφάσεις επενδυτών και επιχειρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Εν όψει της επόμενης τουλάχιστον διετίας, προβλέπεται ότι η γεωοικονομική αστάθεια θα αποτελέσει έναν από τους σημαντικότερους κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία. Οι διακυμάνσεις στις γεωπολιτικές σχέσεις, οι εμπορικές τάσεις και οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις ενισχύουν την αβεβαιότητα και μπορεί να οδηγήσουν σε αναπροσαρμογές στρατηγικών, πολιτικών και οικονομικών επιλογών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η αυξημένη και διαρκής γεωοικονομική αστάθεια, εντείνει τον ανταγωνισμό για τις εισαγωγές πρώτων υλών. Η αστάθεια αυτή δημιουργεί πιέσεις στις αγορές, επηρεάζοντας τις τιμές και τη διαθεσιμότητα πρώτων υλών που απαιτούνται για την παραγωγή και πολλών βιομηχανικών και καταναλωτικών προϊόντων.
*Η Δάφνη Γρηγοριάδη είναι Οικονομική Αναλύτρια.