Βρισκόμαστε σε μια περίοδο όπου οι κεντρικές τράπεζες “προχωρούν” σε αυξήσεις επιτοκίων για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού. Οι αυξήσεις αυτές “περνούν” και στα επιτόκια δανεισμού, καθιστώντας την αποπληρωμή των τωρινών δανείων ακριβότερη, αλλά και την χορήγηση νέων δανείων επίσης πιo “τσουχτερή”. Αναμέναμε οι αυξήσεις να επηρεάσουν όχι μόνο τα επιτόκια των δανείων, αλλά και τα επιτόκια καταθέσεων. Ωστόσο αυτά ακόμη κινούνται σε επίπεδα κοντά στο μηδέν.
Μέχρι στιγμής τα στοιχεία της ΤτΕ δείχνουν ότι για το 2022 οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 8 δις. ευρώ. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Γιατί αυξάνονται οι καταθέσεις σε μια περίοδο ενισχυμένης οικονομικής αβεβαιότητας (λόγω της ενεργειακής κρίσης) και μηδενικών σχεδόν καταθετικών επιτοκίων; Τα αυξημένα τουριστικά έσοδα, η ενίσχυση του real estate καθώς και το ρεκόρ εισερχόμενων άμεσων ξένων επενδύσεων, συντελούν στην συσσώρευση χρήματος στα τραπεζικά ιδρύματα. Να επισημάνουμε βέβαια, ότι παρά το γεγονός πώς σημειώθηκε αύξηση των καταθέσεων, οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις έχουν αποδυναμώσει την αξία των καταθέσεων. Με λίγα λόγια, υπό κανονικές συνθήκες στην οικονομία, η αξία των καταθέσεων θα ήταν μεγαλύτερη.
Ο όγκος των καταθέσεων προέρχεται από τις επιχειρήσεις και λιγότερα από τα νοικοκυριά. Από το 2016, μετά την άρση των capital controls αυξήθηκε η παροχή πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις. Έπειτα, με την έλευση της πανδημίας, το κράτος χορήγησε αρκετά χρήματα στις επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών του covid-19 , όπως για πχ τις επιστρεπτέες προκαταβολές, γεγονός που συντέλεσε επίσης στην αύξηση των καταθέσεων. Επιπλέον, κατά την διάρκεια της πανδημίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) , “έκοψε’’ φθηνό χρήμα, με αποτέλεσμα οι εμπορικές τράπεζες να δανείζονταν φθηνά (με χαμηλά επιτόκια) από την ΕΚΤ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω μείωση των καταθετικών επιτοκίων, οι τράπεζες δανείζονταν ήδη με ευνοϊκούς όρους και δεν είχαν κίνητρο να αυξήσουν τα επιτόκια καταθέσεων για να αντλήσουν από εκεί χρηματοδότηση.
Γιατί οι τράπεζες χρειάζονται τις καταθέσεις;
Τα τραπεζικά ιδρύματα αντλούν χρήματα από τις καταθέσεις, ώστε να τα διοχετεύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις.
Φτάνοντας στο σήμερα, με τις αυξήσεις των επιτοκίων σημαίνει οτι “μπαίνει” κόφτης στην παροχή ρευστότητας προς τις εμπορικές τράπεζες με χαμηλά επιτόκια από την ΕΚΤ. Έτσι, οι εμπορικές τράπεζες θα αναγκαστούν να αυξήσουν τα καταθετικά επιτόκια για να αντλούν και από εκεί χρηματοδότηση. Γενικά με την αύξηση των επιτοκίων θα “μαζευτεί” χρήμα πίσω στις τράπεζες. Αυτός είναι άλλωστε και ο σκοπός της αύξησης, δηλαδή ο περιορισμός κυκλοφορίας του χρήματος, ώστε να μειωθεί η ζήτηση και να αποκλιμακωθεί ο πληθωρισμός.
Δάφνη Γρηγοριάδη Οικονομική Αναλύτρια