Μία μυστική συμφωνία, που είχε συναφθεί πριν από εκατό χρόνια λίγο πριν ολοκληρωθεί η διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, είναι αυτή που ευθύνεται για τα όσα στραβά συμβαίνουν ακόμη και σήμερα στη Μέση Ανατολή;
Πράγματι έχει ανοίξει μία συζήτηση, σε ακαδημαϊκό επίπεδο, για το κατά πόσον η συμφωνία δύο διπλωματών, του Βρετανού Μαρκ Σάικς και του Γάλλου Φρανσουά Ζορζ Πικό, για τις σφαίρες επιρροής της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας, των δύο μεγάλων αποικιοκρατικών δυνάμεων της εποχής στη Μέση Ανατολή, είναι αυτή που ευθύνεται για τα σημερινά δεινά στο Ιράκ, τη Συρία, και τη γεωγραφική περιοχή που κάποτε οριζόταν ως Παλαιστίνη.
Εκατό χρόνια μετά οι γεωπολιτικές αναλύσεις δείχνουν ότι μία ανακατανομή εδαφών στην περιοχή θα δημιουργήσει καταστάσεις ντόμινο που ενδεχομένως να οδηγήσουν σε απώλεια εδαφών της Τουρκίας, αν τελικά οι «Μεγάλοι» συνηγορήσουν σε ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν.
Τον Μάιο του 1916, μετά από μυστικές διαβουλεύσεις που έγιναν στο Λονδίνο, το Παρίσι αλλά και την Αγία Πετρούπολη επικυρώθηκε λοιπόν η συμφωνία που έμεινε στην ιστορία ως Σάικς-Πικό (η συμφωνία επικυρώθηκε κατ' αρχήν και από την τσαρική Ρωσία). Μία συμφωνία που έμεινε κρυφή για δύο ολόκληρα χρόνια. Μπορεί σήμερα την εποχή της παγκοσμιοποιημένης επικοινωνίας να ακούγεται παράδοξο, αλλά πράγματι η συμφωνία έγινε γνωστή μόλις το 1918, όταν τη δημοσιοποίησαν οι μπολσεβίκοι που είχαν καταλάβει την εξουσία στη Ρωσία.
Όπως και νάχει με τη συμφωνία Σάικς-Πικό ετέθησαν οι βάσεις για την έναρξη της διαδικασίας που θα οδηγούσε στη χάραξη των συνόρων που ισχύουν έναν αιώνα μετά, στις περιοχές που τότε ορίζονταν, με αποικιοκρατικούς όρους, ως Εγγύς και Μέση Ανατολή.
Ως Εγγύς Ανατολή ορίζονταν τα Βαλκάνια και τα παράλια της Μικράς Ασίας. Ως Μέση Ανατολή, η Βρετανία όριζε όλη την περιοχή πέριξ της Ινδίας. Την ενδιέφερε ιδιαιτέρως να την ελέγχει ώστε να διασφαλίζει την άμυνα «των Ινδιών». Φαντασθείτε, ότι όταν είχαν αρχίσει οι συζητήσεις για την ανεξαρτησία της Ινδίας ο πρώτος πρωθυπουργός της, Νεχρού, έλεγε ότι η περιοχή θα έπρεπε να ονομάζεται «Δυτική Ασία». Στους προοδευτικούς ακαδημαϊκούς κύκλους έγινε μία προσπάθεια για να αναφέρεται η περιοχή ως Νοτιοδυτική Ασία...
Πριν από εκατό χρόνια λοιπόν, Γαλλία και Βρετανία, είναι δύο δυνάμεις που είναι ήδη παρούσες στην περιοχή. Η Γαλλία κυρίως μέσω της οικονομικής και πολιτιστικής της επιρροής και η Βρετανία στην Αίγυπτο την οποία κατέχει από το 1882. Βασική αρχή της συμφωνίας είναι ότι οι δύο δυνάμεις «διατίθενται» να αναγνωρίσουν και να υποστηρίξουν ένα ανεξάρτητο αραβικό κράτος ή μία Συνομοσπονδία αραβικών κρατών. Όταν αποκαλύφθηκε δύο χρόνια αργότερα από το κομμουνιστικό καθεστώς της Ρωσίας, θα συμβολίσει για τους Άραβες την αποικιοκρατική εξαπάτηση και θα εξοργίσει και τον Βρετανό Λόρενς της Αραβίας που είχε αναλάβει την οργάνωση της αραβικής εξέγερσης κατά των Οθωμανών.
Ήταν φανερό ότι ο ρόλος της περιοχής αυτής του κόσμου, ήδη από τότε, ήταν στρατηγικά τεράστιος. Όπως ήταν φανερό ότι τελικά ελάχιστα από τη συμφωνία αυτή που είχε γίνει επί χάρτου, εφαρμόστηκαν στην πραγματικότητα. Οι δύο διπλωμάτες είχαν «ξεχάσει» ένα βασικό στοιχείο που στην πορεία της ιστορίας θα έπαιζε καθοριστικότατο ρόλο. Δεν είχαν αντιληφθεί τη σπουδαιότητα του Σιωνιστικού κινήματος που είχε κάνει δυναμικά την εμφάνισή του, καθώς ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα πολλοί Εβραίοι είχαν αρχίσει να εγκαθίστανται στα εδάφη του σημερινού Ισραήλ.
Η απουσία από τη συμφωνία Σαικς-Πικό της όποιας αναφοράς περί εβραϊκού κράτους οδήγησε στις 2 Νοεμβρίου 1917 στην περίφημη διακήρυξη Μπαλφούρ, που δεν ήταν παρά μία απλή επιστολή του υπουργού Εξωτερικών της βρετανικής κυβέρνησης του Λόυντ Τζόρτζ, λόρδου Άρθουρ Τζέημς Μπαλφούρ προς τον λόρδο Ρότσιλντ. Στην επιστολή ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών σημείωνε ότι «η κυβέρνηση βλέπει ευνοϊκώς τη δημιουργία στην Παλαιστίνη μία εθνικής εστίας για τον εβραΪκό λαό και θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διευκολύνει την επίτευξη του σκοπού αυτού...»
Επίσης παρά το γεγονός ότι ο Σάικς ήταν αυτό που θα λέγαμε «ειδικός» στο ζήτημα των Κούρδων και είχε κάνει ιδιαίτερες μελέτες γύρω από το έθνος αυτό, στη γαλλοβρετανική συμφωνία που έβαλε την υπογραφή του δεν υπήρξε καμμιά σχετική μέριμνα.
Όπως λένε όμως σήμερα ακαδημαΪκοί κύκλοι, για το γεγονός αυτό, δεν ευθύνονταν μόνον οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες, αλλά και οι Κούρδοι φύλαρχοι που δεν μπορούσαν να ομονοήσουν και να εκφράσουν μία άποψη για το πως έβλεπαν το μέλλον τους. Τελικά την εποχή εκείνη επικράτησε η άποψη να συνταχθούν με τον Μουσταφά Κεμάλ και όχι με τις ευρωπαϊκές αποικιοκρατικές δυνάμεις... Έτσι το κουρδικό έθνος μοιράστηκε τελικά στα τρία, Τουρκία, Ιράκ, Συρία, καθώς ήδη ένα τέταρτο μέρος της βρίσκόταν στην Περσία (Ιράν). Η συνθήκη των Σεβρών του 1920 που κάτι προέβλεπε... έμεινε μόνον στα βιβλία της ιστορίας.
Όπως και νάχει με τη «μυστική συμφωνία Σάικς-Πικό» μπήκαν τα θεμέλια για τον καθορισμό των συνόρων όπως σήμερα τα γνωρίζουμε στην Εγγύς και τη Μέση Ανατολή. Σύνορα που τίθενται υπό αμφισβήτηση. Με τις αραβικές εξεγέρσεις του 2011 κατά των αυταρχικών και εθνικιστικών κυβερνήσεων των «τεχνητών» κρατών, τα μύρια προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί με την χάραξη γραμμών πάνω σε έναν χάρτη βγήκαν στην επιφάνεια. Καταπιεσμένα δικαιώματα οδήγησαν σε οργή και στα άκρα με τη δημιουργία φονταμενταλιστικών οργανώσεων που θα προσέδιδαν θεωρητικά κύρος στον μουσουλμάνο, τον Άραβα που «εξαπατήθηκε από τους ιμπεριαλιστές», κυρίως στη Συρία και το Ιράκ.
Οι Κούρδοι από την πλευρά τους βλέπουν σήμερα ότι τους παρέχεται μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποκτήσουν κράτος, αλλά οι περιφερειακές δυνάμεις της περιοχής, Σαουδική Αραβία, Ιράν και Τουρκία θέλουν να μη χάσουν κεκτημένα για τα οποία έχει χυθεί πολύ αίμα.
Η αραβοισραηλινή διένεξη συνεχίζεται καθώς η λύση των δύο κρατών, Ισραήλ και Παλαιστίνης, φαίνεται ότι όλο και απομακρύνεται.
Εκατό χρόνια μετά τη χάραξη των συνόρων στη Μέση Ανατολή η κατάσταση παραμένει πολεμική. Τα δεινά που σωρεύθηκαν έχουν δημιουργήσει μία ατμόσφαιρα εκρηκτική την οποία βιώνουμε στα όσα διαδραματίζονται στη Συρία και το Ιράκ, αλλά δυστυχώς και στη Λιβύη και την Ευρώπη, όπου όπως κατέδειξε πρόσφατο εντυπωσιακό ρεπορτάζ των New York Times, έχουν δημιουργηθεί «εύφορα εδάφη» για τη στρατολόγηση τζιχαντιστών.