Ζημιά δισεκατομμυρίων θα μπορούσε να επιφέρει το μπλακ άουτ που σημειώθηκε την Δευτέρα (28/4) στην Ισπανία.
Μπορεί η διακοπή της ηλεκτροδότησης να είχε διάρκεια μικρότερη των 24 ωρών, ήταν ικανή όμως να προκαλέσει μεγάλη οικονομική ζημιά. Τα καταστήματα και οι βιομηχανίες έκλεισαν, ενώ τα γραφεία παρέλυσαν για πολλές ώρες, όπως τονίζει η El Pais.
Η μαζική διακοπή ρεύματος που βύθισε στο σκοτάδι την Ισπανία παραλύοντας τη χώρα απειλεί να προκαλέσει οικονομική ζημιά που, στη χειρότερη περίπτωση, θα μπορούσε να έχει μέγιστο αντίκτυπο 4,5 δισεκατομμυρίων ευρώ στο ισπανικό ΑΕΠ, στοιχεία που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη με μεγάλη προσοχή.
Μέχρι στιγμής, βέβαια, οι αναλυτές υποβαθμίζουν σημαντικά τον αντίκτυπο, εν αναμονή των τελικών πληροφοριών για τα αίτια του μπλακ άουτ.
Αν και είναι πολύ νωρίς για να υπολογιστεί, οι αρχικές εκτιμήσεις των εμπειρογνωμόνων για το χειρότερο σενάριο είναι ότι θα μπορούσε να κοστίσει όσο το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν που παράγει η ισπανική οικονομία σε μια ημέρα.
«Δεν μπορεί να υπολογιστεί ακόμη (η ζημιά) επειδή υπάρχουν πολλά άγνωστα στοιχεία» όπως εξηγεί ο επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη στην Oxford Economics, Έιντζελ Ταλαβέρα.
Ο υπολογισμός του κόστους
«Ο τρόπος για να εκτιμήσουμε το κόστος είναι να υπολογίσουμε πόση οικονομική δραστηριότητα παραλύει και για πόσο χρονικό διάστημα» συμπληρώνει.
«Η αναφορά των 4,5 δισεκατομμυρίων ανταποκρίνεται σε ένα απλό γεγονός: είναι ο κατά προσέγγιση όγκος πλούτου που παράγει η Ισπανία, κατά μέσο όρο, κάθε ημέρα.
Εάν η δραστηριότητα παρέλυε εντελώς για μια ολόκληρη ημέρα, οι απώλειες θα έφταναν αυτό το ποσό. Εάν η διακοπή διαρκούσε μισή ημέρα ή επηρέαζε μόνο κατά το ήμισυ την οικονομική δραστηριότητα, το πλήγμα θα ήταν περίπου 2.250 εκατομμύρια. Έξι ώρες διακοπής ρεύματος θα ανέρχονταν σε περίπου 1,1 δισεκατομμύρια», εξηγούν οι ειδικοί.
Στο βαθμό, όμως, που η διακοπή ρεύματος σημειώθηκε μετά τα μέσα της εργάσιμης, όλα δείχνουν ότι η ζημιά θα είναι σημαντικά μικρότερη από τη χειρότερη εκτίμηση των 4,5 δισεκατομμυρίων.
«Ήταν σαν ζούγκλα»
Και ενώ το δίκτυο έχει σταδιακά αρχίσει να αποκαθίσταται στο πλήρες του, οι μαρτυρίες από τα δύσκολα 24ωρα που πέρασαν Ισπανοί και Πορτογάλοι, δείχνουν πόσο εύκολα μπορεί να επέλθει το χάος σε μια χώρα, παραλύοντας τα πάντα.
«Οδηγούσα και ξαφνικά δεν υπήρχαν φανάρια... Ήταν σαν ζούγκλα» δήλωσε ο Λουίς Ιμπάνιες Χιμένες στο CNNi. «Είδα ένα τεράστιο λεωφορείο να έρχεται και έπρεπε να επιταχύνω για να το προσπεράσω».
Περισσότεροι από 35.000 άνθρωποι διασώθηκαν από τρένα στην Ισπανία τη Δευτέρα, όπου είχαν παγιδευτεί λόγω διακοπής ρεύματος, όπως ανακοίνωσε η ισπανική κυβέρνηση.
Η Σάρα Γιόβοβιτς, κάτοικος της Βαρκελώνης, ήταν στο μετρό όταν διεκόπη η ηλεκτροδότηση.
Οι άνθρωποι ήταν «πανικοβλημένοι» δήλωσε στο BBC για να προσθέσει πως «ήταν πραγματικά ένα χάος». Τα κινητά τηλέφωνα είχαν σταματήσει να λειτουργούν και κανείς δεν είχε καμία πληροφορία για το τι συνέβη, όπως σημείωσε.
Όταν βγήκε από τον σταθμό του μετρό στον δρόμο, όλοι οι οδικοί άξονες ήταν μποτιλιαρισμένοι. «Κανείς δεν κατάλαβε τίποτα. Οι επιχειρήσεις ήταν κλειστές και τα λεωφορεία ήταν γεμάτα» είπε.
Εκατοντάδες ήταν αυτοί που εγκλωβίστηκαν σε ανελκυστήρες.
Οι εργαζόμενοι έκτακτης ανάγκης κλήθηκαν σε 286 κτήρια για να απεγκλωβίσουν άτομα που είχαν παγιδευτεί μέσα σε ασανσέρ στην περιοχή της Μαδρίτης, όπως η επικεφαλής της περιφερειακής κυβέρνησης, Ιζαμπέλ Ντίαζ Αγιούσο, στον τηλεοπτικό σταθμό Antena 3.
«Φταίνε» οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;
Η εξάρτηση από την καθαρή μηδενική ενέργεια άφησε την Ισπανία και την Πορτογαλία ευάλωτες στις μαζικές διακοπές ρεύματος που πλήττουν την περιοχή, δήλωσαν χθες οι ειδικοί, επιχειρώντας να λύσουν τον γρίφο της μεγαλύτερης διακοπής ρεύματος των τελευταίων ετών στην Ευρώπη.
Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι έμειναν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα στη Χερσόνησο της Ιβηρικής, ενώ οι πτήσεις ακινητοποιήθηκαν, τα τρένα σταμάτησαν και ολόκληρες πόλεις έμειναν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, πρόσβαση στο διαδίκτυο ή άλλες ζωτικές υπηρεσίες. Η αιτία της αρχικής βλάβης στο ηλεκτρικό δίκτυο της περιοχής εξακολουθεί να διερευνάται καθώς η ΕΕ επέμεινε ότι δεν υπήρχαν ενδείξεις για κυβερνοεπίθεση.
Οι ειδικοί στον τομέα της ενέργειας ωστόσο κατηγορούν την μεγάλη εξάρτηση από τα ηλιακά και αιολικά πάρκα στην Ισπανία για το εύθραυστο ηλεκτρικό δίκτυο της περιοχής που είναι ευάλωτο σε κρίσεις. Στην Ισπανία κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ στην Πορτογαλία, η εταιρεία ύδρευσης EPAL δήλωσε ότι ενδέχεται επίσης να υπάρξει διακοπή της παροχής.
Ουρές σχηματίστηκαν στα καταστήματα από ανθρώπους που ήθελαν να αγοράσουν είδη έκτακτης ανάγκης, όπως λαμπτήρες αερίου, γεννήτριες και μπαταρίες. Η Ισπανία καταγράφει τεράστια αύξηση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και χαμηλές εκπομπές άνθρακα τα τελευταία χρόνια.
Πριν από δύο δεκαετίες, περισσότερο από το 80% της ενέργειάς της προερχόταν από την καύση ορυκτών καυσίμων όπως ο άνθρακας και το φυσικό αέριο, καθώς και από την πυρηνική ενέργεια. Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια παρείχαν λιγότερο από το 5%.
Μέχρι το 2023, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παρείχαν το 50,3% της ηλεκτρικής ενέργειας. Τη Δευτέρα, το ποσοστό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ήταν πολύ υψηλότερο. Γύρω στο μεσημέρι, λίγο πριν από το μπλακ άουτ, η ηλιακή ενέργεια παρείχε περίπου το 53% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας και ένα άλλο 11% από την αιολική ενέργεια, σύμφωνα με τα στοιχεία της Red Eléctrica. Το φυσικό αέριο παρείχε μόνο περίπου το 6%.
Η Ισπανία αναγκάστηκε να ενεργοποιήσει έκτακτα μέτρα για την αποκατάσταση της ηλεκτροδότησης σε περιοχές της βόρειας και νότιας Ισπανίας, συμπεριλαμβανομένης της επαναλειτουργίας υδροηλεκτρικών σταθμών σε όλη τη χώρα και της εισαγωγής ενέργειας μέσω γιγάντιων καλωδίων με τη Γαλλία και το Μαρόκο.
Τα παραδοσιακά ενεργειακά συστήματα διαθέτουν μηχανισμούς που τους επιτρέπουν να συνεχίζουν να λειτουργούν ακόμη και σε περίπτωση «σοκ», όπως μια απότομη αύξηση τάσης ή μια απώλεια ισχύος. Ωστόσο, η ηλιακή και η αιολική ενέργεια δεν έχουν την ίδια δυνατότητα.
Τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας χρειάζονται αυτό που είναι γνωστό ως «αδράνεια» για να βοηθήσουν στην εξισορρόπηση του δικτύου και να διατηρήσουν την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε σταθερή συχνότητα. Η αδράνεια δημιουργείται από γεννήτριες με περιστρεφόμενα μέρη - όπως τουρμπίνες που λειτουργούν με φυσικό αέριο, άνθρακα ή υδροηλεκτρική ενέργεια - τις οποίες δεν διαθέτουν η αιολική και η ηλιακή ενέργεια.
Ο Εθνικός Διαχειριστής Ενεργειακών Συστημάτων της Βρετανίας (Neso) το συγκρίνει με «τα αμορτισέρ στην ανάρτηση του αυτοκινήτου, τα οποία μετριάζουν την επίδραση μιας ξαφνικής ανωμαλίας στο δρόμο και διατηρούν το αυτοκίνητό σας σταθερό και σε κίνηση προς τα εμπρός».
Η Κάθριν Πόρτερ, ανεξάρτητη αναλύτρια ενέργειας, δήλωσε: «Σε ένα περιβάλλον χαμηλής αδράνειας, η συχνότητα μπορεί να αλλάζει πολύ πιο γρήγορα. Εάν έχετε υποστεί σημαντικό σφάλμα δικτύου σε μια περιοχή ή κυβερνοεπίθεση ή οτιδήποτε άλλο, οι φορείς εκμετάλλευσης του δικτύου έχουν επομένως λιγότερο χρόνο να αντιδράσουν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καταιγιστικές αποτυχίες αν δεν μπορείτε να το ελέγξετε γρήγορα».
Ο Βρετανός διαχειριστής δικτύου Ντάνκαν Μπαρτ και επικεφαλής στρατηγικής στην Reactive Technologies, δήλωσε: «Εάν έχετε μια πολύ ημέρα με υψηλή παραγωγή ηλιακής ενέργειας, τότε το δίκτυό σας είναι λιγότερο σταθερό, εκτός εάν έχετε λάβει μέτρα για να το μετριάσετε. Επομένως, θα περίμενε κανείς ότι τα πράγματα θα είναι λιγότερο σταθερά από το κανονικό».
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, ένας οργανισμός που επιβλέπει τις δαπάνες της ΕΕ, προειδοποίησε νωρίτερα αυτόν τον μήνα ότι η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δυσχεραίνει την εξισορρόπηση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας των διαφόρων χωρών. Σε μια έκθεση αναφέρεται: «Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν μεγαλύτερη διαλείπουσα λειτουργία και μεταβλητότητα επειδή η παραγωγή τους εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες, σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας που μπορούν να προσαρμόσουν την παραγωγή για να καλύψουν τη ζήτηση. Αυτό, με τη σειρά του, καθιστά την εξισορρόπηση του συστήματος πιο δύσκολη».
«Κατά συνέπεια, ενδέχεται να απαιτηθεί η ενίσχυση του δικτύου, η εγκατάσταση ειδικού εξοπλισμού και πιο σύγχρονες, έξυπνες και καινοτόμες τεχνολογίες για την αξιοποίηση αυτών των πηγών ενέργειας.»
Τη Δευτέρα το βράδυ, η ισπανική εταιρεία ενέργειας Red Eléctrica εκτίμησε ότι θα χρειαστούν έξι έως δέκα ώρες για να αποκατασταθεί η ηλεκτροδότηση, ενώ η REN στην Πορτογαλία δήλωσε ότι θα χρειαστεί έως και μία εβδομάδα για να επανέλθει η κανονική παροχή ρεύματος.
Τα νοσοκομεία αναγκάστηκαν να στραφούν σε γεννήτριες έκτακτης ανάγκης και τα φανάρια στην περιοχή έσβησαν μετά τις διακοπές ρεύματος που σάρωσαν την Ιβηρική χερσόνησο γύρω στο μεσημέρι της Δευτέρας. Τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας δέχτηκαν επίσης πλήγμα, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να βασίζονται στα ραδιόφωνα που τροφοδοτούνται με μπαταρία για να λαμβάνουν ενημερώσεις και νέα.
Σε τηλεοπτικό διάγγελμά του, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσες κάλεσε το κοινό να «συνεργαστεί με όλες τις αρχές, να ενεργήσει με υπευθυνότητα και ευγένεια». Οι πορτογαλικές αρχές δήλωσαν ότι οι διακοπές ρεύματος μπορεί να προκλήθηκαν από μια «πολύ μεγάλη ταλάντωση στην ηλεκτρική τάση» στο ισπανικό σύστημα.
Η πτέρυγα κυβερνοασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπαινίχθηκε ότι η διακοπή οφειλόταν σε τεχνικό ή καλωδιακό σφάλμα. Τα προκαταρκτικά ευρήματα του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια (ENISA) υποδηλώνουν ότι δεν επρόκειτο για επίθεση και ένας εκπρόσωπος δήλωσε στην Telegraph: «Προς το παρόν, η έρευνα φαίνεται να υποδεικνύει ένα τεχνικό/καλωδιακό πρόβλημα».
Η διακοπή ρεύματος θεωρείται η μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί ποτέ στην Ευρώπη, επισκιάζοντας μια διακοπή του 2003 που είχε ως αποτέλεσμα 56 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ιταλία και σε περιοχές της Ελβετίας να μείνουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα για έως και 12 ώρες. Η μεγαλύτερη διακοπή ρεύματος στην ιστορία σημειώθηκε στην Ινδία το 2012, όταν 700 εκατομμύρια άνθρωποι, περίπου το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού εκείνη την εποχή, έμειναν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα.