Ο Πάπας Φραγκίσκος θεωρήθηκε ένας αρκετά ανοιχτόμυαλος ποντίφικας στην κεφαλή της Καθολικής Εκκλησίας, εκφράζοντας την επιθυμία να αλλάξει πολλά κατά την θητεία του.
Η διαφορετική του προσωπικότητα προοικονομήθηκε από την πρώτη μέρα που έλαβε την θέση του νέου Πάπα, όπου καλησπέρισε τον κόσμο που τον περίμενε στην πλατεία του Αγίου Πέτρου μιλώντας στα ιταλικά, τη γλώσσα των γονιών του, παρότι ήταν Αργεντινός και ο πρώτος μη Ευρωπαίος Πάπας εδώ και σχεδόν 13 αιώνες.
Στη συνέχεια, πριν από την παραδοσιακή ευλογία urbi et orbi, ζήτησε από το τεράστιο πλήθος να τον ευλογήσει, μία απρόσμενη κίνηση που προκάλεσε έκπληξη.
Οι επιλογές του Πάπα Φραγκίσκου
Ο Πάπας Φραγκίσκος συνέχισε να εκπλήσσει τον κόσμο με τις ταπεινές, όπως θα μπορούσε κανείς να πει, επιλογές του. Απέφυγε να χρησιμοποιήσει την παπική κάπα ή κόκκινες παντόφλες, αντ’αυτών επέλεξε μόνο ένα απλό λευκό ράσο και τα συνηθισμένα μαύρα παπούτσια του. Δεν αξιοποίησε ούτε πιάτα με οικόσημο, ούτε νέο θωρακικό σταυρό, αλλά κράτησε τον σιδερένιο που φορούσε, από το 1998, ως αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες.
Όπως αναφέρει δημοσίευμα του Economist, δεν είχε διαμέρισμα 12 δωματίων στο Βατικανό, αλλά μια σουίτα δύο δωματίων στον ξενώνα φιλοξενουμένων, και τα γεύματα στην τραπεζαρία τα λάμβανε μαζί με όλους τους άλλους. «Θα δούμε πόσο θα διαρκέσει», είχε πει στην αρχή ένας βοηθός και εν τέλει οι επιλογές του κράτησαν μέχρι τον θάνατό του.
Ο ίδιος έπραξε όλα αυτά θέλοντας απλώς να βρίσκεται ανάμεσα στους ανθρώπους, σε ανοιχτό χώρο, μαζί με το ποίμνιό του. Στο διαμέρισμα του Βατικανού, θα ήταν μόνος του. Στο αλεξίσφαιρο παπικό αυτοκίνητο, το οποίο επίσης απέρριψε, δεν θα μπορούσε να αγκαλιάσει και να φωτογραφηθεί με κόσμο, αλλά και να παίξει με τα παιδιά και να γελάσει με τις καλόγριες.
Από τον ξενώνα, επίσης, θα μπορούσε να ξεγλιστρήσει με λίγη επισημότητα, να εμφανιστεί σε νοσοκομεία, φυλακές και ξενώνες προς μεγάλη έκπληξη των κρατουμένων και των εργαζομένων. Τη Μεγάλη Πέμπτη επισκεπτόταν τέτοιους χώρους για να γονατίσει μπροστά σε ανθρώπους που είχαν πρόβλημα, να πλύνει τα πόδια τους, να τους στεγνώσει με πετσέτα και να τους φιλήσει.
Ανοιχτός προς τον κόσμο
Ο Πάπας Φραγκίσκος άνοιξε την καρδιά και το χέρι του στα βάσανα των φτωχών, κάτι που του έδωσε τον χαρακτηρισμό του «επισκόπου των φτωχογειτονιών» στο Μπουένος Άιρες, καθώς επέμενε ότι αυτός και οι ιερείς του έπρεπε να βγαίνουν στους δρόμους και στο περιθώριο.
Η τεράστια εγκύκλιός του «Laudato Si’ » του 2015, που συμβούλευε τη φροντίδα για τη Γη, επιτέθηκε με σφοδρότητα στον καταναλωτισμό και το κίνητρο του κέρδους- έδωσε μάλιστα ένα αντίγραφο στον Ντόναλντ Τραμπ όταν τον επισκέφθηκε, και αργότερα αμφισβήτησε τις άκαρδες απόψεις του προέδρου για τη μετανάστευση. Πεπεισμένος ότι όταν οι άνθρωποι κλείνονται στον εαυτό τους, η απληστία τους αυξάνεται, έβαλε σκοπό να πλησιάσει τον κόσμο, ταΐζοντας εκατοντάδες άστεγους με πίτσα στο Βατικανό και υιοθετώντας αρκετές οικογένειες Σύρων προσφύγων.
Ανατρέποντας την καθολική παράδοση αιώνων, αρνήθηκε να υπερασπιστεί το δόγμα για χάρη… του δόγματος. Ορισμένες διδασκαλίες – για τις αμβλώσεις, την ευθανασία, τον γάμο μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου – εξακολουθούσαν να είναι αδιαπραγμάτευτες στο μυαλό του. Η αμαρτία ήταν αμαρτία για αυτόν σε συγκεκριμένα ζητήματα. Άλλα θέματα έφεραν στην επιφάνεια τη συμπαγή ρίζα του συντηρητισμού που τον διακατείχε: σαφώς δεν μπορούσε ακόμη να ασχοληθεί με τους παντρεμένους ιερείς ή τις γυναίκες διακόνους. Σε πολλά θέματα, ωστόσο, άφηνε περιθώρια για κατανόηση.
Για τους ομοφυλόφιλους, έλεγε: «Ποιος είμαι εγώ για να κρίνω;» Η «προτροπή» του για την έγγαμη αγάπη, «Amoris Laetitia», φαινόταν να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο οι διαζευγμένοι και οι ξαναπαντρεμένοι να μπορούν να κοινωνήσουν. Η μεγαλύτερη οργή του στρεφόταν εναντίον των «υποκριτών» που, αν και ονομαστικά ήταν κληρικοί, στην πραγματικότητα φαίνονταν να νοιάζονται κυρίως για την καριέρα τους στην εκκλησία.
Τα άλυτα ζητήματα και οι εχθρικές διαθέσεις εναντίον του
Οι προσπάθειες του Φραγκίσκου να αντιμετωπίσει την κακοποίηση παιδιών από κληρικούς ήταν συχνά αδέξιες και οι συγγνώμες του δεν έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση στον Τύπο ή στα θύματα. Οι προσπάθειές του να διευθετήσει τη «μαύρη τρύπα» των οικονομικών του Βατικανού, αν και εν μέρει επιτυχείς, τον άφησαν ανοιχτό σε κατηγορίες για αυταρχικότητα, υποστηρίζει ο Economist.
Δεν ήταν λίγοι οι κληρικοί που ήταν ενεργά εχθρικοί απέναντί του. Ορισμένοι παρουσίασαν dubia, σοβαρές δογματικές αμφιβολίες, σχετικά με τη διδασκαλία του «Amoris Laetitia». Τους αγνόησε, διορίζοντας πεισματικά στην θέση των καρδινάλιων το είδος των ανθρώπων που του άρεσαν, εκείνους που είχαν βιώσει δυσκολίες και τους ανοιχτόμυαλους. Παράλληλα, ικανοποιητικές επιτυχίες σημείωσε στα εξωτερικά εγχειρήματα, όπως η διαμεσολάβηση του για μια νέα σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κούβας.
Παραδέχτηκε «εκατοντάδες» λάθη και αμαρτίες στο παρελθόν του και ενδεχομένως (αν και τίποτα δεν αποδείχθηκε) αισθανόταν ότι είχε πολλά να επανορθώσει. Αν είναι έτσι, η μετάνοια στράφηκε προς ένα σκοπό: το έλεος. Μια ελεήμων εκκλησία δεν μπορούσε να συρρικνωθεί προς τα μέσα, διότι καθήκον της ήταν να προσφέρει φροντίδα, αγάπη και χάρη σε όλους όσους είχαν ανάγκη: όχι μόνο στα βαπτισμένα μέλη, αλλά σε κάθε άτομο.
Έτσι φαίνεται ότι πίστευε και ενεργούσε ο Πάπας Φραγκίσκος, κάθε μέρα του ποντιφικού του αξιώματος.