Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ανησυχεί όλο και περισσότερο για τις στρεβλώσεις στη ρωσική οικονομία εν καιρώ πολέμου, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ πιέζει για τον τερματισμό της σύγκρουσης στην Ουκρανία, ανέφεραν στο Reuters πέντε πηγές με γνώση της κατάστασης.
Η ρωσική οικονομία, με οδηγό τις εξαγωγές πετρελαίου, φυσικού αερίου και ορυκτών, αναπτύχθηκε δυναμικά τα τελευταία δύο χρόνια, παρά τις πολλαπλές δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά την εισβολή της στην Ουκρανία.
Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες η κατάσταση βαίνει επιδεινούμενη λόγω της έλλειψης εργατικού δυναμικού και των υψηλών επιτοκίων που εισήχθησαν για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, ο οποίος καλπάζει λόγω των στρατιωτικών δαπανών, οι οποίες φτάνουν σε επίπεδα ρεκόρ.
Η κατάσταση, όπως διαμορφώνεται, στρέφει τμήμα της ρωσικής ελίτ στην προοπτική μιας διευθέτησης του πολέμου στην Ουκρανία μέσω διαπραγματεύσεων, την οποία πλέον βλέπουν θετικά, σύμφωνα με δύο από τις πηγές με γνώση του αντικειμένου.
Ως γνωστόv, ο Τραμπ έχει δεσμευτεί να επιλύσει γρήγορα τη σύγκρουση στην Ουκρανία, τη μεγαλύτερη στην Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή την εβδομάδα είπε ότι είναι πιθανή η επιβολή περισσότερων κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, εκτός εάν ο Πούτιν διαπραγματευτεί για τον τερματισμό του πολέμου, προσθέτοντας ότι η Ρωσία βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλο οικονομικό πρόβλημα.
Ανώτερος συνεργάτης του Κρεμλίνου δήλωσε την Τρίτη ότι η Ρωσία δεν έχει λάβει μέχρι στιγμής συγκεκριμένες προτάσεις για συνομιλίες.
«Η Ρωσία, φυσικά, ενδιαφέρεται από οικονομική άποψη να διαπραγματευτεί ένα διπλωματικό τέλος της σύγκρουσης» δήλωσε σε συνέντευξή του ο Ολέγκ Βιούγκιν, πρώην αντιπρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, αναφέροντας τον κίνδυνο αυξανόμενων οικονομικών στρεβλώσεων, καθώς η Ρωσία ανεβάζει στροφές στις αμυντικές της δαπάνες.
Ο Βιούγκιν δεν ήταν μία από τις πέντε πηγές, που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαισθησίας της κατάστασης στη Ρωσία. Η έκταση των ανησυχιών του Πούτιν για την οικονομία, που περιγράφονται από τις πηγές, και η επιρροή αυτών στις απόψεις εντός του Κρεμλίνου για τον πόλεμο, τεκμηριώνονται εδώ για πρώτη φορά.
Στο παρελθόν το Reuters έχει μεταδώσει ότι ο Πούτιν είναι έτοιμος να συζητήσει με τον Τραμπ επιλογές για κατάπαυση του πυρός, αλλά αυτό προϋποθέτει ότι τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας στην Ουκρανία πρέπει να γίνουν αποδεκτά και η Ουκρανία πρέπει να εγκαταλείψει την προσπάθειά της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Ο Τραμπ «είναι επικεντρωμένος στον τερματισμό αυτού του βάναυσου πολέμου», εμπλέκοντας ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου Μπράιαν Χιούζ απαντώντας σε ερωτήσεις του Reuters. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι σύμβουλοι του Τραμπ έχουν υπαναχωρήσει από τις πομπώδεις δηλώσεις του προέδρου ότι ο τριετής πόλεμος θα μπορούσε να τελειώσει σε μια μέρα.
Λίγες μέρες πριν από την ορκωμοσία του Τραμπ, η κυβέρνηση Μπάιντεν επέβαλε το πιο ευρύ μέχρι στιγμής πακέτο κυρώσεων στη Ρωσία, με στόχο τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, μια κίνηση που ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν, είπε ότι θα δώσει στον Τραμπ πλεονέκτημα σε οποιαδήποτε συνομιλίες λόγω της οικονομικής πίεσης στη Ρωσία.
Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι η Ρωσία μπορεί να πολεμά για όσο χρειαστεί και ότι η Μόσχα δεν θα υποκύψει ποτέ μπροστά σε άλλη δύναμη για τα εθνικά της συμφέροντα.
Η ρωσική οικονομία των 2,2 τρισ. δολαρίων είχε δείξει μέχρι στιγμής αξιοσημείωτη αντοχή κατά τη διάρκεια του πολέμου και ο Πούτιν έχει επαινέσει κορυφαίους οικονομικούς αξιωματούχους και επιχειρήσεις για την παράκαμψη των πιο αυστηρών δυτικών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί ποτέ σε μια μεγάλη οικονομία.
Μετά την ύφεση του 2022, το ΑΕΠ της Ρωσίας αυξήθηκε ταχύτερα από αυτό της ΕΕ και των ΗΠΑ το 2023 και το 2024.
Φέτος, ωστόσο, η κεντρική τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπουν ανάπτυξη κάτω του 1,5%, αν και η κυβέρνηση κάνει ελαφρώς πιο θετικές προβλέψεις.
Ο πληθωρισμός έχει εκτιναχθεί σε διψήφιο ποσοστό, παρά το γεγονός ότι η κεντρική τράπεζα αύξησε το επιτόκιο αναφοράς στο 21% τον Οκτώβριο.
«Υπάρχουν ορισμένα ζητήματα εδώ, δηλαδή ο πληθωρισμός, μια υπερθέρμανση της οικονομίας» είπε ο Πούτιν στην ετήσια συνέντευξη Τύπου στις 19 Δεκεμβρίου.
«Η κυβέρνηση και η κεντρική τράπεζα έχουν ήδη καθήκον να μειώσουν τον ρυθμό» είπε.
«Οι στόχοι του πολέμου επιτεύχθηκαν»
Πέρυσι, η Ρωσία σημείωσε τη μεγαλύτερη πρόοδο στην Ουκρανία από την αρχή του πολέμου, διευρύνοντας τα εδάφη που έχει καταλάβει, με αποτέλεσμα να ελέγχει πλέον σχεδόν το 1/5 της ουκρανικής επικράτειας.
Ο Πούτιν, σύμφωνα με πηγή που επικαλείται το Reuters, θεωρεί ότι οι βασικοί στόχοι της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης στην Ουκρανία έχουν ήδη επιτευχθεί, όπως ο έλεγχος των εδαφών που συνδέουν την ηπειρωτική Ρωσία με την Κριμαία και η αποδυνάμωση των ουκρανικών στρατιωτικών δυνάμεων.
Ο Ρώσος πρόεδρος παραδέχεται όμως, σύμφωνα με την ίδια πηγή, ότι ο πόλεμος ασκεί πιέσεις στην οικονομία, χαρακτηρίζοντας ως «πραγματικά μεγάλα προβλήματα» τον αντίκτυπο των υψηλών επιτοκίων στις μη στρατιωτικές επιχειρήσεις και τη βιομηχανία.
Σημειώνεται ότι η Ρωσία αύξησε φέτος τις αμυντικές δαπάνες της στο 6,3% του ΑΕΠ, που είναι το υψηλότερο επίπεδο στη μετασοβιετική εποχή, γεγονός που εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις, ενώ σε συνδυασμό με τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού εν καιρώ πολέμου, έχει οδηγήσει στην αύξηση των μισθών.
Επιπλέον, η κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες για την ενίσχυση των φορολογικών εσόδων προκειμένου να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμά της.
Τι ανησυχεί τον Πούτιν
Η ανησυχία του Πούτιν για την οικονομία έγινε εμφανής και κατά τη διάρκεια συνάντησης που είχε στο Κρεμλίνο, το βράδυ της 16ης Δεκεμβρίου, με επικεφαλής επιχειρήσεων, όπου επέπληξε κορυφαίους αξιωματούχους του οικονομικού επιτελείου του, σύμφωνα με δύο πηγές του Reuters με γνώση των συνομιλιών.
Μια μάλιστα από τις πηγές αυτές, μετά τη συνάντηση, ανέφερε ότι ο Πούτιν εξέφρασε την έντονη δυσαρέσκειά του όταν ενημερώθηκε πως οι ιδιωτικές επενδύσεις έχουν περιοριστεί λόγω του υψηλού κόστους χρηματοδότησης.
Το Κρεμλίνο έδωσε στη δημοσιότητα την εισαγωγική τοποθέτηση του Πούτιν από αυτήν τη συνάντηση, όπου εξήρε την προσπάθεια των ρωσικών επιχειρήσεων, ωστόσο δεν αποκάλυψε ποιοι επιχειρηματίες συμμετείχαν στις κεκλεισμένων των θυρών συνομιλίες. Το Reuters επιβεβαίωσε πάντως από μία πηγή ότι η επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας Ελβίρα Ναμπιουλίνα δεν παρέστη.
Την Τετάρτη, ο Πούτιν σε συνάντηση που είχε με το υπουργικό συμβούλιο, σε μια προφανή αναφορά σε εκείνη τη συνάντηση, επεσήμανε τους κινδύνους που ενέχει η μείωση της πιστωτικής δραστηριότητας για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ρωσικής οικονομίας.
Το υψηλό επίπεδο των επιτοκίων έχουν επικρίνει άλλωστε και ορισμένοι από τους πιο ισχυρούς επιχειρηματίες της Ρωσίας, όπως ο διευθύνων σύμβουλος της Rosneft Ιγκόρ Σεχίν, ο διευθύνων σύμβουλος της Rostec Σεργκέι Τσεμέζοφ, ο μεγιστάνας του αλουμινίου Όλεγκ Ντεριπάσκα και ο μεγαλομέτοχος της χαλυβουργίας Severstal Αλεξέι Μορντάσοφ.
Η Ναμπιουλίνα έχει δεχθεί επίσης ισχυρές πιέσεις να μην αυξήσει περαιτέρω τα επιτόκια από δύο από τους πιο ισχυρούς τραπεζίτες της Ρωσίας - τον διευθύνων σύμβουλο της Sberbank Γκέρμαν Γκρεφ και τον διευθύνοντα σύμβουλο της VTB Αντρέι Κόστιν - που φοβούνται ότι η Ρωσία οδεύει προς στασιμοπληθωρισμό, σύμφωνα με πηγή του Reuters.
Στην ομιλία του στις 19 Δεκεμβρίου, ο Πούτιν είχε ζητήσει να υπάρξει «μια ισορροπημένη απόφαση για τα επιτόκια». Την επόμενη ημέρα, στην τελευταία συνεδρίασή της για το έτος, η κεντρική τράπεζα της χώρας κράτησε το βασικό επιτόκιό της αμετάβλητο στο 21% παρά τις προσδοκίες της αγοράς ότι θα αυξηθεί κατά 200 μονάδες βάσης.
Μετά την ανακοίνωση της απόφασης, η Ναμπιουλίνα αρνήθηκε ότι υπέκυψε στις πιέσεις
Η Ναμπιουλίνα, πρώην οικονομική σύμβουλος του Πούτιν που διετέλεσε επίσης ως υπουργός Οικονομίας της Ρωσίας, είναι μία από τις πιο ισχυρές γυναίκες στη Ρωσία. Ανέλαβε το τιμόνι της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας τον Ιούνιο του 2013 και σύμφωνα με τρεις πηγές που επικαλείται το Reuters χαίρει της εμπιστοσύνης του Ρώσου προέδρου.
Μόλις λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία το 2022, ο Πούτιν πρότεινε στη Ναμπιουλίνα μια τρίτη θητεία ως διοικήτρια της κεντρικής τράπεζας. Έτσι, η θητεία της ολοκληρώνεται το 2027.
Οι υποστηρικτές της Ναμπιουλίνα τονίζουν ότι οι επικριτές της δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις πραγματικές αιτίες του πληθωρισμού - που είναι οι τεράστιες αμυντικές δαπάνες -, προσθέτοντας ότι χωρίς τις παρεμβάσεις της η οικονομική σταθερότητα θα είχε απειληθεί.
Ορισμένοι βουλευτές ωστόσο έχουν ζητήσει την αντικατάσταση της Ναμπιουλίνα, κάτι που δεν είναι πιθανό, σύμφωνα με δύο από τις πηγές του Reuters.
«Κανείς σε μια τέτοια συγκυρία δεν θα αλλάξει τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας», είπε μια από τις πηγές, με γνώση των συζητήσεων για την οικονομία. «Η εξουσία της Ναμπιουλίνα είναι αδιαμφισβήτητη, ο πρόεδρος την εμπιστεύεται», πρόσθεσε.
Πεσκόφ: Σταθερή η ρωσική οικονομία παρά τις προκλήσεις
Το Κρεμλίνο πάντως, από τη μεριά του, επιχειρεί να παρουσιάσει μια εντελώς διαφορετική εικόνα, σημειώνοντας ότι η ρωσική οικονομία παραμένει σταθερή παρά τις προκλήσεις.
Όταν ρωτήθηκε από το Reuters σχετικά, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνο, Ντμίτρι Πεσκόφ, απάντησε ότι η οικονομία της Ρωσίας παραμένει σταθερή και διατηρεί έναν σχετική υψηλό ρυθμό ανάπτυξη παρότι παρατηρούνται ορισμένα προβλήματα.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου πρόσθεσε ότι η Μόσχα θα συνεχίσει να εξυπηρετεί τόσο τις στρατιωτικές ανάγκες της όσο και τις υποχρεώσεις της προς την κοινωνία.