Σενάρια αποτυχίας μιας Διάσκεψης για την Κύπρο έχει ετοιμάσει η κατοχική Τουρκία επενδύοντας στη διαχείριση της επόμενης ημέρας. Η Άγκυρα επιχειρεί να αναδείξει τις μεγάλες διαφορές, την παραδοχή του ΟΗΕ για έλλειψη «κοινού εδάφους» και να οδηγήσει στον τερματισμό κάθε προσπάθειας στο Κυπριακό.
Πρόκειται για ένα σχεδιασμό, που ετοιμάζεται από καιρό και στοχεύει στη δημιουργία προϋποθέσεων για εδραίωση μιας κατάστασης «μη λύσης» στο Κυπριακό, η οποία όμως θα διαμορφώνει συνθήκες για το καθεστώς των Τουρκοκυπρίων μετά από ένα νέο αδιέξοδο. Αυτός ο στόχος συνοδεύεται με κινήσεις, που ήδη γίνονται για αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος. Όπου αυτό καθίσταται δυνατόν, με παρέμβαση της Τουρκίας, ο Τατάρ συμμετέχει σε διεθνή φόρα. Ο άμεσος στόχος της Άγκυρας είναι η παρουσία και η βαθμηδόν αναβάθμιση του καθεστώτος της αποσχιστικής οντότητας, πρωτίστως, στον Οργανισμό Τουρκικών Κρατών (ΟΤΚ). Είναι πεδίο στο οποίο η Άγκυρα ασκεί μεγάλη επιρροή, αν και δεν φαίνεται να έχει εύκολο έργο το καθεστώς Ερντογάν σε σχέση με την αναβάθμιση του ψευδοκράτους.
Η Τουρκία δεν βιάζεται για τη σύγκληση της Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό. Έχει αποδεχθεί την πραγματοποίησή της με ουρές, που τίθενται υπό μορφή επιφυλάξεων και ερωτημάτων. Γενικά δεν φαίνεται να υπάρχει βιασύνη και ως εκ τούτου η Πενταμερής δεν αναμένεται να συγκληθεί σύντομα, αλλά κατά πάσα πιθανότητα το Φεβρουάριο ακόμη και Μάρτιο. Την ίδια ώρα, στο νησί αναμένεται η Βοηθός Γ.Γ. του ΟΗΕ, Ρόζμαρι Ντι Κάρλο, για επαφές με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, δίνοντας προτεραιότητα στο άνοιγμα νέων οδοφραγμάτων, όπως αυτό συμφωνήθηκε στο δείπνο της 15ης Οκτωβρίου στη Νέα Υόρκη.
Τι στοχεύει η Τουρκία;
Στην Άγκυρα θεωρούν πως έχουν κερδίσει πόντους με το γεγονός ότι τα Ηνωμένα Έθνη έχουν υιοθετήσει το αφήγημα τους ότι δεν υπάρχει «κοινό έδαφος» και ότι η προσπάθεια αφορά την εξεύρεση τρόπων για γεφύρωση των διαφορών. Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία με τη θέση που έχει καταθέσει στην άτυπη Διάσκεψη της Γενεύης, το 2021, για κυριαρχική ισότητα και ίσο διεθνές καθεστώς, περιέλαβε τις αξιώσεις της στην ατζέντα. Από τη στιγμή, που δεν επιστράφηκε το έγγραφο από τον τότε Πρόεδρο και δεν ζήτησε από τον Γενικό Γραμματέα να μην γίνει αποδεκτό, αυτό είναι στην ημερησία διάταξη, έστω και ατύπως. Κι αυτό έγινε ενώ το κοινό έδαφος υπάρχει και είναι οι αποφάσεις και τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.
Συνεπώς, ο Διεθνής Οργανισμός αποδεχόμενος την τουρκική θέση για την έλλειψη κοινού εδάφους αποδέχεται εν πολλοίς ότι μπορεί να υπάρξει μετακίνηση από τις δικές του αποφάσεις. Η ανακοίνωση των Ηνωμένων Εθνών μετά το δείπνο, Γκουτέρες, Χριστοδουλίδη, Τατάρ, στη Νέα Υόρκη, ήταν ξεκάθαρη. Σημείωνε ότι «ο Γενικός Γραμματέας ενθάρρυνε τους ηγέτες να εξετάσουν πώς να γεφυρώσουν το χάσμα στις θέσεις τους και να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη ώστε να επιτρέψουν μια κινητικότητα που θα οδηγήσει σε μια διευθέτηση». Δηλαδή, το κοινό έδαφος θα αναζητηθεί μεταξύ της θέσης της διεθνούς κοινότητας, που είναι τα ψηφίσματα και της τουρκικής θέσης για κυριαρχική ισότητα. Είναι αυτό που θέλουν οι Τούρκοι και γι αυτό υποστηρίζουν πως το θέμα «της επανένωσης έχει τελειώσει».
Είναι σαφές ότι η τουρκική πλευρά δεν έδωσε καμία ένδειξη για διαφοροποίηση ούτε κατά τις συζητήσεις που έχει με την Αθήνα. Επιμένει πως δεν συζητά ομοσπονδία. Είναι έτοιμη να εισέλθει σε μια διαδικασία, που θα οδηγήσει στη συγκρότηση, μέσα από τα «δυο κράτη», ενός συνομοσπονδιακού μοντέλου.
Εάν αποτύχει η Πενταμερής, που αυτός είναι ο στόχος της Τουρκίας από τη στιγμή κατά την οποία δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές οι αξιώσεις της από την ελληνική πλευρά, θα ξεκινήσει η ενεργοποίηση του σχεδίου Β’. Μεθοδεύοντας, συνεπώς, επιβεβαίωση της έλλειψης κοινού εδάφους, οι Τούρκοι θα προχωρήσουν στην υλοποίηση της «επόμενης ημέρας», την οποία προετοιμάζουν εδώ και αρκετό καιρό. Προφανώς και δεν είναι εύκολο εγχείρημα οι αναγνωρίσεις του ψευδοκράτους. Είναι σαφές πως μεγάλες χώρες του ΟΤΚ δεν αναμένεται να κάνουν το βήμα αυτό. Φαίνεται να στοχεύουν όπως τυχόν αναγνωρίσεις προέλθουν από μικρά κράτη, που είναι πλήρως εξαρτημένα από την Άγκυρα. Αυτό θα προωθηθεί για να μετρήσουν αντιδράσεις διεθνώς και για να μπορεί η Τουρκία να καλύψει τις επιπτώσεις που θα έχουν τα κράτη αυτά.
Η κυπριακή κυβέρνηση κινείται αποτρεπτικά και σε αυτή την προσπάθεια συμβάλει και η Ε.Ε. Στο πλαίσιο αυτό θεωρείται πολύ χρήσιμη η συνάντηση, που είχε στο Μπακού, ο υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος με τον Αζέρο ομόλογό του. Η στάση του Μπακού είναι βαρόμετρο και κρίνεται σημαντικό να υπάρχουν κανάλια επικοινωνίας με το Αζερμπαϊτζάν, όπως και με άλλες χώρες του ΟΤΚ.
Τα ευρωτουρκικά
Η Λευκωσία αξιολογεί συνεχώς την τουρκική στάση. Επιχειρεί δε να συντηρήσει κανάλια επικοινωνίας, που έχει ανοίξει απευθείας και με την Άγκυρα. Είναι σαφές πως για την κυπριακή κυβέρνηση το πρώτο εργαλείο που αξιοποιεί είναι τα ευρωτουρκικά. Είναι ένα θέμα που απασχολεί την Τουρκία, θέλει να αναβαθμίσει τις σχέσεις με την Ε.Ε. καθώς θα έχει οικονομικό και πολιτικό όφελος.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έθεσε το θέμα στους εταίρους μας στην Ε.Ε. και κάποιοι ηγέτες κρατών-μελών, όπως ο Γάλλος Πρόεδρος, Μακρόν, έθεσαν αυτή τη διασύνδεση, ευρωτουρκικών- Κυπριακού, στον Ερντογάν. Το θέμα είναι- όπως πάντα- να συνεργασθεί η Άγκυρα.
Ο πανταχού παρών Αλβανός Πρωθυπουργός Έντι Ράμα
Ο Πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντι Ράμα, ήταν ως γνωστό στη συνάντηση, στον καφέ, που οι Χριστοδουλίδης, Μητσοτάκης, Ερντογάν και Φιντάν, ήπιαν στη Βουδαπέστη, στον προθάλαμο της συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας. Μάλιστα, ακούγοντας τη συζήτηση που γινόταν, έσπευσε να πει στους παρευρισκόμενους ότι ήταν έτοιμος να φιλοξενήσει μια συνάντηση στη χώρα του. Επειδή προφανώς θέλησε να μην φανεί ότι τους προσκάλεσε μεν αλλά και δεν το εννοούσε, έδωσε και συνέχεια συζητώντας και κατ΄ιδίαν το ενδεχόμενο τούτο με τους εμπλεκόμενους. Συνέχεια, όμως, δόθηκε και στο Μπακού. Ο Έντι Ράμα, όπως δείχνουν και οι φωτογραφίες, βρέθηκε και στη σύντομη συνάντηση του Προέδρου Χριστοδουλίδη με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, στο Μπακού. Στις φωτογραφίες, που είδαν το φως της δημοσιότητας, φαίνεται ο Αλβανός Πρωθυπουργός να στέκεται μαζί με τους δυο και να παρακολουθεί την κουβέντα τους. Η αλβανική πλευρά υποστηρίζει ότι έχει εξασφαλίσει τη συναίνεση όλων για να φιλοξενήσει μια συνάντηση για το Κυπριακό. Το ενδεχόμενο αυτό, ωστόσο, δεν φαντάζει εφικτό αυτή τη στιγμή, καθώς εκτός των άλλων, είναι τα Ηνωμένα Έθνη που «τρέχουν» να διευθετήσουν ημερομηνίες για τη σύγκληση άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης. Βεβαίως, η πρωτοβουλία Ράμα, μάλλον, δεν αφορά Πενταμερή.
Την ίδια ώρα, η «μεσολάβηση» Ράμα είναι προβληματική. Κυρίως επειδή είναι πολύ καλά γνωστές οι σχέσεις των Τιράνων με την Άγκυρα. Αν και δεν θα έχει ουσιαστικό ρόλο πέραν της φιλοξενίας, στην περίπτωση που θα γίνει στα Τίρανα μια συνάντηση, είναι σαφές πως η κατοχική Τουρκία ασκεί σημαντική επιρροή στο καθεστώς Ράμα. Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Οκτώβριο ο Ερντογάν επισκέφθηκε τα Τίρανα, στο πλαίσιο συνεδρίασης του Συμβουλίου Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου μεταξύ των δυο χωρών. Μετά τη σύνοδο ο Ράμα ανακοίνωσε ότι η Τουρκία θα δωρήσει σημαντικό αριθμό καμικάζι drones στην Αλβανία!
Ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των δυο χωρών είναι 1 δισεκ. ευρώ και οι δυο πλευρές έθεσαν στόχο να τον διπλασιάσουν. Η Τουρκία είναι από τους μεγαλύτερους επενδυτές στην Αλβανία.
Σημειώνεται περαιτέρω, ότι κατά την επίσκεψη του ο Ερντογάν εγκαινίασε τέμενος στα Τίρανα, που ανεγέρθη με τουρκική χρηματοδότηση. Πρόκειται για το μεγαλύτερο τζαμί των Βαλκανίων, έχει τέσσερις μιναρέδες ύψους 35 μέτρων ο καθένας και η δομή του παραπέμπει στην οθωμανική αρχιτεκτονική.
Ο Ράμα επιχειρεί να παίξει ρόλο σε ένα διεθνές πρόβλημα και βρήκε το Κυπριακό σε… πρώτη ζήτηση και προσφέρθηκε να φιλοξενήσει μια συνάντηση.