Οπρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν χάραξε μια «κόκκινη γραμμή» για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους δηλώνοντας ότι η Μόσχα θα εξετάσει το ενδεχόμενο να απαντήσει με πυρηνικά όπλα εάν επιτρέψει στην Ουκρανία να χτυπήσει βαθιά μέσα στη Ρωσία με δυτικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς .
Αλλά κάποιοι στη Δύση ρωτούν: το εννοεί πραγματικά;
Το ερώτημα είναι κρίσιμο για την πορεία του πολέμου, αναφέρει σε ανάλυσή του το Reuters. Εάν ο Πούτιν μπλοφάρει, όπως πιστεύουν η Ουκρανία και ορισμένοι από τους υποστηρικτές της, τότε η Δύση μπορεί να αισθάνεται έτοιμη να εμβαθύνει τη στρατιωτική της υποστήριξη στο Κίεβο, ανεξάρτητα από τις απειλές της Μόσχας.
Εάν μιλάει σοβαρά, υπάρχει ο κίνδυνος - που έχει επανειλημμένα δηλωθεί από τη Μόσχα και αναγνωρίζεται από την Ουάσιγκτον - η σύγκρουση να μετατραπεί σε Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στο τελευταίο από μια μακρά σειρά προειδοποιητικών σημάτων, ο Πούτιν επέκτεινε την Τετάρτη τη λίστα με τα σενάρια που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη χρήση πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία .
Θα μπορούσε να το κάνει αυτό, είπε, ως απάντηση σε μια μεγάλη διασυνοριακή συμβατική επίθεση που περιλαμβάνει αεροσκάφη, πυραύλους ή μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Μια αντίπαλη πυρηνική δύναμη που υποστήριζε μια χώρα που επιτίθεται στη Ρωσία θα θεωρηθεί συμβαλλόμενο μέρος σε αυτήν την επίθεση.
Και τα δύο αυτά κριτήρια ισχύουν άμεσα για την κατάσταση που θα προέκυπτε εάν η Δύση επιτρέψει στην Ουκρανία να χτυπήσει βαθιά μέσα στο ρωσικό έδαφος με δυτικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, όπως οι αμερικάνικοι ATACMS και οι βρετανικοί British Storm Shadows, κάτι που ο Πούτιν είπε ότι θα χρειαζόταν δυτική υποστήριξη δορυφόρου και στόχευσης.
«Ήταν ένα πολύ σαφές μήνυμα: «Μην κάνετε λάθος – όλα αυτά τα πράγματα μπορεί να σημαίνουν πυρηνικό πόλεμο», είπε ο Νικολάι Σόκοφ, πρώην Σοβιετικός και Ρώσος διπλωμάτης.
Ο Bahram Ghiassee, ένας πυρηνικός αναλυτής με έδρα το Λονδίνο στο think-tank Henry Jackson Society, συνέδεσε το χρονοδιάγραμμα των δηλώσεων του Πούτιν με την προσπάθεια της Ουκρανίας να πείσει τη Δύση για τη χρήση πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς στη ρωσική επικράτεια και το γεγονός ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι πρόκειται να συναντηθεί με τον Τζο Μπάιντεν αυτή την εβδομάδα.
«Ο Πούτιν λέει: σταματήστε το ακριβώς εκεί», είπε ο Ghiassee.
«Πυρηνικός εκβιασμός»
Η αντίδραση από το Κίεβο ήταν γρήγορη, με τον προσωπάρχη του Ζελένσκι να κατηγορεί τον Πούτιν για «πυρηνικό εκβιασμό».
"Κατά τη γνώμη μου, αυτή είναι μια ακόμη μπλόφα και επίδειξη της αδυναμίας του Πούτιν. Δεν θα τολμήσει να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα γιατί αυτό θα τον καταστήσει εντελώς απομονωμένο", δήλωσε στο X ο Anton Gerashchenko, πρώην σύμβουλος του υπουργού Εσωτερικών της Ουκρανίας.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν είπε ότι η προειδοποίηση του Πούτιν ήταν ανεύθυνη και ότι δεν ήταν η πρώτη φορά που απειλεί με πυρηνικά.
Ο Andreas Umland, αναλυτής στο Σουηδικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων, κατηγόρησε τον Πούτιν ότι παίζει ψυχολογικά παιχνίδια.
"Πρόκειται για μια ψυχολογική επιχείρηση δημοσίων σχέσεων, από το Κρεμλίνο, χωρίς πολλή ουσία. Έχει σχεδιαστεί για να φοβίσει τους ηγέτες και τους ψηφοφόρους των χωρών που υποστηρίζουν την Ουκρανία", έγραψε.
Ο Φαμπιάν Χόφμαν, διδακτορικός ερευνητής και ειδικός στον τομέα της άμυνας στο Όσλο, είπε ότι δεν πιστεύει ότι θα ΄περεπε η Δύση να αγνοήσει τα σχόλια του Πούτιν, αλλά ότι είναι σημαντικό να μην υπάρξει υπερβολική αντίδραση.
«Η ρωσική πυρηνική χρήση δεν είναι επικείμενη», είπε στο X. «Η ανησυχία δικαιολογείται μόνο όταν η Ρωσία δίξει ότι προετοιμάζεται πραγματικά».
Ο Χόφμαν είπε ότι τα επόμενα βήματα θα μπορούσαν να είναι η αφαίρεση των κεφαλών από την αποθήκευση και η αντιστοίχιση τους με οχήματα παράδοσης για ένα τακτικό χτύπημα, πριν ενταθούν οι προετοιμασίες για μεγάλης κλίμακας πυρηνική χρήση προετοιμάζοντας σιλό και θέτοντας βομβαρδιστικά σε συναγερμό - όλα αυτά θα τα εντόπιζαν οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ.
Αλλαγή του πυρηνικού δόγματος
Ωστόσο, ο Πούτιν ήταν πιο συγκεκριμένος από ό,τι στο παρελθόν σχετικά με τις συνθήκες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν πυρηνική χρήση. Ο εκπρόσωπός του είπε την Πέμπτη ότι τα σχόλιά του είχαν σκοπό να δείξουν στις δυτικές χώρες ότι θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες εάν συμμετείχαν σε επιθέσεις στη Ρωσία.
Ταυτόχρονα, οι ανακοινωθείσες αλλαγές υπολείπονταν των όσων ζητούσαν ορισμένοι σκληροπυρηνικοί. Ο πιο γνωστός από αυτούς, ο Σεργκέι Καραγκάνοφ, έχει υποστηρίξει την ανάγκη ενός περιορισμένου πυρηνικού χτυπήματος στην Ευρώπη που θα τρόμαζε τους εχθρούς της Ρωσίας και θα τους έκανε να λάβουν στα σοβαρά την πυρηνική της αποτροπή .
Πρακτικά, οι αλλαγές επεκτείνουν την πυρηνική ομπρέλα της Ρωσίας για να καλύψει τη γειτονική Λευκορωσία, έναν στενό σύμμαχο. Μειώνουν το όριο για πυρηνική χρήση δηλώνοντας, για παράδειγμα, ότι θα μπορούσε να έρθει ως απάντηση σε ένα συμβατικό χτύπημα που θα αποτελούσε «κρίσιμη απειλή για την κυριαρχία μας».
Προηγουμένως, το πυρηνικό δόγμα έκανε λόγο για απειλή για «την ίδια την ύπαρξη του κράτους».
Ο Πούτιν έκανε την ανακοίνωση σε ένα βίντεο τεσσάρων λεπτών στο οποίο εθεάθη να απευθύνεται στα εννέα μέλη ενός συμβουλίου ασφαλείας που συνεδριάζει δύο φορές το χρόνο για να συζητήσει την πυρηνική αποτροπή.
Είπε ότι η πυρηνική χρήση ήταν ένα ακραίο μέτρο και η Ρωσία πάντα προσέγγιζε το θέμα με υπευθυνότητα.
Οι υπουργοί και οι αρχηγοί πληροφοριών άκουγαν με προσήλωση, περιστασιακά ανακατεύοντας χαρτιά. Ένας συμμετέχων - ο Alexei Likhachev, επικεφαλής της κρατικής πυρηνικής εταιρείας Rosatom - κράτησε λεπτομερείς σημειώσεις. Αλλά οι πραγματικοί αποδέκτες του μηνύματος του Πούτιν ήταν στο Κίεβο, την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο.
Ο Yevgeny Minchenko, Ρώσος πολιτικός σύμβουλος, είπε ότι η δημοσιοποίηση του αναθεωρημένου δόγματος ήταν ένα ωμό μήνυμα προς την Ουκρανία και τη Δύση να μην κλιμακώσουν περαιτέρω τον πόλεμο στη Ρωσία.
«Αν προσπαθήσετε να μας σκοτώσετε με τα χέρια του πληρεξούσιου σας, θα σκοτώσουμε και τον πληρεξούσιό σας και εσάς», ήταν το μήνυμα, είπε.
Ο Σεργκέι Μάρκοφ, πρώην σύμβουλος του Κρεμλίνου, είπε ότι οι αλλαγές άνοιξαν την πόρτα στη Ρωσία για τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων πεδίου μάχης σε ορισμένα σενάρια, συγκεκριμένα κατά της Ουκρανίας.
"Το όριο για τη χρήση πυρηνικών όπλων έχει μειωθεί. Τώρα θα είναι ευκολότερο για τη Ρωσία να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα", ανέφερε ο Μάρκοφ στο επίσημο blog του.
"Ο λόγος για την αλλαγή του πυρηνικού δόγματος ήταν η απειλή μιας πλήρους κλιμάκωσης από τη Δύση. Η Δύση είναι σίγουρη ότι η Ρωσία δεν θα χρησιμοποιήσει πρώτα τακτικά πυρηνικά όπλα. Η Ρωσία λέει τώρα ότι είναι έτοιμη να το κάνει."
Ο Μάρκοφ πρότεινε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα κατά της Ουκρανίας ή αεροπορικές βάσεις στη Ρουμανία ή την Πολωνία εάν ουκρανικά πολεμικά αεροσκάφη πετούσαν από εκεί και εάν το Κίεβο - με την υποστήριξη των ΗΠΑ ή της βρετανικής δορυφορικής υποστήριξης - χρησιμοποιούσε τα τζετ για να χτυπήσει την ίδια τη Μόσχα ή τμήματα της κεντρικής Ρωσίας.
«Η Δύση δεν σέβεται τις κόκκινες γραμμές μας»
Ο Ιγκόρ Κοροττσένκο, στρατιωτικός αναλυτής που εμφανίζεται συχνά στην κρατική τηλεόραση, είπε ότι οι αλλαγές ήταν απαραίτητες επειδή η Δύση είχε αγνοήσει μια σειρά από προηγούμενα προειδοποιητικά σήματα κατά της περαιτέρω κλιμάκωσης, συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών ασκήσεων το καλοκαίρι με πρόβα χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων.
«Βλέπουμε ότι οι δυτικοί αντίπαλοι δεν σέβονται πλέον καμία «κόκκινη γραμμή», πιστεύοντας ότι οποιεσδήποτε ενέργειες για τον οπλισμό της Ουκρανίας και τα πλήγματα με τη βοήθεια της Δύσης εναντίον εγκαταστάσεων βαθιά μέσα στο ρωσικό έδαφος δεν θα αντιμετωπιστούν με πυρηνική κλιμάκωση», δήλωσε ο Κοροττσένκο στην εφημερίδα Izvestia.
Ο Βλαντιμίρ Αβατκόφ, ο οποίος συμμετέχει σε επίσημο συμβουλευτικό όργανο του Πούτιν για τις διεθνείς σχέσεις, είπε ότι η ανακοίνωση των αλλαγών στο δόγμα επέτρεψε στη Μόσχα να προλάβει οποιαδήποτε δυτική απόφαση για πυραύλους για την Ουκρανία.
«Ας σκεφτούν τώρα», είπε στο Telegram. "Αυτή είναι μια προσπάθεια όχι απλώς να τους προειδοποιήσουμε, αλλά να τους επιστρέψουμε τον φόβο».
Οι αλλαγές χαιρετίστηκαν θερμά από Ρώσους εθνικιστές και πολεμικούς μπλόγκερ, ορισμένοι από τους οποίους υποστήριζαν εδώ και καιρό ότι η Μόσχα χρησιμοποιεί πυρηνικά όπλα για να αναγκάσει την Ουκρανία σε συνθηκολόγηση και οδήγησε σε μια συζήτηση σχετικά με το τι θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια πυρηνική απάντηση.
Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας και πρώην πρόεδρος, προειδοποίησε ότι τα λόγια του Πούτιν θα πρέπει να κάνουν την Ουκρανία και τη Δύση να σκεφτούν.
«Η ίδια η αλλαγή των ρυθμιστικών συνθηκών για τη χρήση πυρηνικών εξαρτημάτων από τη χώρα μας μπορεί να ψύχει τη ζέση εκείνων των αντιπάλων που δεν έχουν χάσει ακόμη την αίσθηση της αυτοσυντήρησής τους», ανέφερε σε δήλωσή του.
«Η Δύση κωφεύει»
Ο Σόκοφ, ο πρώην Ρώσος διπλωμάτης, είπε ότι υπάρχει μια απτή αίσθηση απογοήτευσης στη Μόσχα για το γεγονός ότι η Δύση κωφεύει στις πολλές πυρηνικές προειδοποιήσεις της.
Είπε ότι όταν η Ρωσία πραγματοποίησε τρεις γύρους ασκήσεων προσομοίωσης φέτος για την εκτόξευση τακτικών πυρηνικών πυραύλων, υπήρξαν παράπονα στα μέσα ενημέρωσης και μεταξύ των ειδικών ότι οι δυτικές χώρες δεν έδιναν σημασία.
«Έτσι τώρα αποφάσισαν να ενισχύσουν το μήνυμά τους», είπε ο Σόκοφ. «Ο Πούτιν αποφάσισε ότι η Δύση είναι σαν μικρά παιδιά και πρέπει να εξηγήσεις κάθε μικρό πράγμα γιατί απλά δεν το καταλαβαίνουν».
Ο Σόκοφ είπε ότι ανησυχεί για τη «χαλαρή συζήτηση» μεταξύ πολιτικών και σχολιαστών που υποστηρίζουν ότι η Δύση δεν είχε συνέπειες για την παραβίαση μιας σειράς ρωσικών κόκκινων γραμμών - προμηθεύοντας την Ουκρανία με άρματα μάχης και μαχητικά αεροσκάφη F-16, για παράδειγμα - και ότι οι προειδοποιήσεις της Μόσχας μπορούν επομένως να αγνοηθούν.
Στην πραγματικότητα, είπε, η Δύση δεν είχε ακόμη παραβιάσει δύο κόκκινες γραμμές που η Ρωσία είχε διατυπώσει ξεκάθαρα: να στείλει στρατεύματα του ΝΑΤΟ να πολεμήσουν στην Ουκρανία και να επιτρέψει στην Ουκρανία να εκτοξεύσει δυτικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς στη Ρωσία.
«Πώς μπορούμε να πούμε για το πώς ο Πούτιν θα αντιδράσει, αν μέχρι στιγμής δεν έχουμε ξεπεράσει καμία ρωσική κόκκινη γραμμή;» είπε σε μια τηλεφωνική συνέντευξη, υποστηρίζοντας ότι μια τέτοια προσέγγιση βασίστηκε σε εικασίες και όχι σε δεδομένα. "Ανησυχώ πραγματικά για όλη τη χαλαρή συζήτηση, ακριβώς επειδή βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια κατάσταση που μας είναι εντελώς άγνωστη.. Εάν δεν λάβετε υπόψη σας τους κινδύνους, είναι πιθανό να έχετε μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη».