Τα Μετέωρα εντάχθηκαν στον κατάλογο με τα 100 σημαντικότερα Γεωλογικά Μνημεία παγκοσμίως, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης που ανακοινώθηκαν από την Διεθνή Ένωση Γεωλογικών Επιστημών (ΙUGS), στο πλαίσιο του 37ου Παγκόσμιου Γεωλογικού Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Μπουσάν της Νότιας Κορέας.
Ας σημειωθεί ότι από το 2022 στα 100 Μνημεία Γεωλογικής Κληρονομιάς περιλαμβάνονται άλλες δύο θέσεις από την Ελλάδα, το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου και η ηφαιστειακή καλδέρα της Σαντορίνης.
Την γεωλογική σημασία των Μετεώρων παρουσίασε στην τελετή ανακήρυξης ο καθηγητής Νικόλαος Ζούρος, κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, ο οποίος είχε και την ευθύνη για την κατάθεση του σχετικού φακέλου υποψηφιότητας.
Υπενθυμίζεται ότι τα Μετέωρα έχουν αναγνωρισθεί από την UNESCO ως Μνημείο Παγόσμιας Κληρονομιάς και πέρυσι η περιοχή των Δήμων Μετεώρων και Πύλης αναγνωρίσθηκε ως Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO.
Η διαδικασία της αξιολόγησης
Η Διεθνής Ένωση Γεωλογικών Επιστημών, η κορυφαία παγκόσμια οργάνωση στις γεωεπιστήμες, σε συνεργασία με την UNESCO, ανέλαβε την πρωτοβουλία διαμόρφωσης καταλόγου με τις κορυφαίες περιοχές γεωλογικού ενδιαφέροντος παγκοσμίως.
Στο πλαίσιο αυτό, η Διεθνής Επιτροπή Γεωλογικής Κληρονομιάς (ΙUGS-IGC) της Διεθνούς Ένωσης Γεωλογικών Επιστημών υλοποιεί σε συνεργασία με την UNESCO ένα Διεθνές Πρόγραμμα τα τελευταία 4 χρόνια με σκοπό την καταγραφή, αξιολόγηση και ανάδειξη των σημαντικότερων Μνημείων Γεωλογικής Κληρονομιάς. Οι πρώτες 100 θέσεις παρουσιάσθηκαν τον Οκτώβριο του 2022.
Είναι ιδιαίτερα τιμητικό για τη χώρα μας το γεγονός ότι μεταξύ των 174 θέσεων από 64 χώρες που υποβλήθηκαν στην Διεθνή Επιτροπή Γεωλογικής Κληρονομιάς και αξιολογήθηκαν φέτος, περιλαμβάνονται τα Μετέωρα στις 100 σημαντικότερες.
Περισσότεροι από 400 γεωεπιστήμονες συμμετείχαν στην δεύτερη φάση της αξιολόγησης, προερχόμενοι από 55 χώρες. Η διαδικασία της αξιολόγησης πραγματοποιήθηκε το 2023-2024 και ο κατάλογος των νέων 100 θέσεων, που ανακοινώθηκε στο Παγκόσμιο Γεωλογικό Συνέδριο, περιλαμβάνει εξαιρετικής αξίας γεωλογικά μνημεία με διεθνή αξία.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, ως Μνημείο Γεωλογικής Κληρονομιάς (IUGS Geological Heritage Site) ορίζεται μία περιοχή που φέρει γεωλογικά στοιχεία ή/και γεωλογικές διεργασίες διεθνούς επιστημονικής εμβέλειας, που χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς και/ή έχει συνεισφέρει καθοριστικά στην ανάπτυξη των Γεωεπιστημών στο πέρασμα του χρόνου.
Τα Μετέωρα είναι ένα σύμπλεγμα από σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη οι οποίοι υψώνονται έξω από την Καλαμπάκα, στον νομό Τρικάλων στη Θεσσαλία, κοντά στα πρώτα υψώματα της Πίνδου και των Χασίων.
Τα μοναστήρια των Μετεώρων, που είναι χτισμένα στις κορυφές κάποιων από τους βράχους, είναι σήμερα το δεύτερο σημαντικότερο μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα, ύστερα από το Άγιο Όρος. Από τα τριάντα που υπήρξαν ιστορικά, σήμερα λειτουργούν μόνον έξι, τα οποία, από το 1988 περιλαμβάνονται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Τα Μετέωρα βρίσκονται στο βορειοδυτικό όριο της Θεσσαλικής πεδιάδας και κοντά στο νότιο άκρο της Μεσοελληνικής Λεκάνης, ενός τεκτονικού βυθίσματος το οποίο εκτείνεται από την Αλβανία μέχρι τη Θεσσαλία.
Το σύμπλεγμα των Μετεώρων αποτελείται κυρίως (σε ποσοστό που φτάνει το 95%) από βοτσαλωτό ψαμμίτη και κροκαλοπαγή του Ολιγόκαινου και του Μειόκαινου, και το υπόλοιπο ποσοστό αποτελούν κυρίως χοντρόκοκκοι ψαμμίτες. Απαντά επίσης ένα πολύ μικρό ποσοστό ιλυόλιθους, οι οποίοι όπου υπάρχουν σχηματίζουν ένα λεπτό στρώμα πάχους μερικών εκατοστών.
Τα Μετέωρα σήμερα έχουν τη μορφή απότομων κορυφών με ύψος που φτάνει τα 200 μέτρα και πλάτος μέχρι 300 μέτρα. Το μέσο υψόμετρο είναι 313 μέτρα.