Καθώς οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας της ΕΕ συγκεντρώνονται άτυπα στις Βρυξέλλες αντί στη Βουδαπέστη, όπως είθισται, την Πέμπτη (29 Αυγούστου), οι εντάσεις με την Ουγγαρία αναμένεται να κορυφωθούν καθώς ξεκινάει η νέα σεζόν των θεσμικών οργάνων.
Με έναν καταιγισμό των λεγόμενων ειρηνευτικών αποστολών για την Ουκρανία, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν αυτοαποκαλέστηκε ως μεσάζοντας που θα μπορούσε να επιλύσει ορισμένα ζητήματα με τη Ρωσία, την Κίνα ή άλλους παράγοντες που ενδιαφέρονται να επηρεάσουν την ευρωπαϊκή πολιτική. Η κίνηση αυτή ενόχλησε την ΕΕ και τα κράτη μέλη της και είχε ως αποτέλεσμα την απόφαση να υποβαθμιστεί και να μεταφερθεί η υψηλού κύρους συνάντηση της Πέμπτης από τη Βουδαπέστη στις Βρυξέλλες.
Τους επόμενους μήνες, άλλες άτυπες συναντήσεις υπό την ουγγρική προεδρία θα έχουν πιθανότατα την ίδια τύχη με υποβαθμισμένη συμμετοχή της χώρας, δηλαδή από χαμηλόβαθμους αξιωματούχους αντί για υπουργούς.
Η ουγγρική προεδρία της ΕΕ έχει μετατραπεί σε «διπλωματία τρολ», δήλωσε ο Πέτερ Κρέκο, διευθυντής της Political Capital, προσθέτοντας ότι ο Όρμπαν «θέλει απλώς να προκαλέσει περισσότερη οργή των ηγετών της ΕΕ».
«[Αλλά] το κλίμα έχει πραγματικά παγώσει γύρω από την Ουγγαρία (…), βλέπουμε σίγουρα ότι η συμπεριφορά της ΕΕ απέναντι στην Ουγγαρία αλλάζει», πρόσθεσε ο ίδιος.
Ερωτηθείς για το πώς σχολιάζει την ευρωπαϊκή αντίδραση, ο διπλωματικός σύμβουλος του Όρμπαν απέρριψε τα μποϊκοτάζ ως «παιδαριώδη και παράλογα» και δήλωσε ότι η Βουδαπέστη θα επιμείνει στη γραμμή της.
«Δυστυχώς, η έντονη αντίδραση στην ειρηνευτική αποστολή [μας] δεν μας εξέπληξε καθόλου», δήλωσε στο Euractiv ο Μπαλάζ Όρμπαν, που δεν σχετίζεται με τον πρωθυπουργό.
«Η φίμωση των διαφορετικών φωνών είναι εντελώς αντίθετη με το ευρωπαϊκό πνεύμα και τις αξίες του, τις οποίες πολλοί στις Βρυξέλλες υποστηρίζουν με τόση σφοδρότητα», είπε.
Πετρέλαιο και βίζες
Πάντως, η Βουδαπέστη είχε δύο σοβαρούς λόγους για να είναι σύγκρουση με τις Βρυξέλλες.
Τον περασμένο μήνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέρριψε το αίτημα της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας για την έναρξη διαδικασίας διαβούλευσης με την Ουκρανία σχετικά με τις κυρώσεις για το πετρέλαιο που επέβαλε το Κίεβο στον Ρώσο παραγωγό Lukoil, υποστηρίζοντας ότι «δεν φαίνεται να δικαιολογούνται επείγουσες διαβουλεύσεις».
Το θέμα της Ουγγαρίας που διευκολύνει τις βίζες εργασίας για Ρώσους και Λευκορώσους πολίτες, το οποίο τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ λένε ότι θα μπορούσε να απειλήσει την εσωτερική ασφάλεια του μπλοκ, είναι πιθανό να αποτελέσει ακόμα ένα αγκάθι στις σχέσεις Βρυξελλών – Βουδαπέστης.
Ενώ η Ουγγαρία αρνήθηκε ότι η εν λόγω κίνησή της ελλοχεύει κινδύνους για την ασφάλεια της Σένγκεν, τα πιο ρωσόφιλα κράτη μέλη ή εκείνα που έχουν πρόσφατα επηρεαστεί από φερόμενες πράξεις δολιοφθοράς στο έδαφός τους, είναι απίθανο να αφήσουν το θέμα να περάσει έτσι, δήλωσαν αρκετοί διπλωμάτες της ΕΕ.
Οι Ούγγροι αξιωματούχοι, ωστόσο, έχουν όλο και περισσότερο προσδιορίσει το ζήτημα ως πεδίο μάχης και είναι πρόθυμοι να παλέψουν.
Έπονται δύσκολο φθινόπωρο
Τα ζητήματα αυτά αναμένεται να οξύνουν την ατμόσφαιρα τους επόμενους μήνες και πιθανότατα να επηρεάσουν τη λήψη αποφάσεων της ΕΕ.
Η όγδοη δόση της ουκρανικής στρατιωτικής βοήθειας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Διευκόλυνσης Ειρήνης (EPF) έχει μπλοκαριστεί από την Ουγγαρία εδώ και σχεδόν 18 μήνες για διάφορους λόγους. Οι διπλωμάτες της ΕΕ δεν είναι βέβαιοι ότι θα ξεμπλοκαριστεί σύντομα, τουλάχιστον όχι πριν από το τέλος του έτους αυτού.
Παραμένει επίσης απίθανο να υπάρξει ένα δέκατος πέμπτος γύρος κυρώσεων κατά της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, δήλωσαν διπλωμάτες της ΕΕ.
Παρά το ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να μην είναι πρόθυμη να διακινδυνεύσει μια μάχη, μια πιθανή όμως κλιμάκωση των ρωσικών επιθέσεων προς τον χειμώνα μπορεί να την ωθήσει και πάλι προς την κατεύθυνση επιβολή κυρώσεων οξύνοντας έτσι την πολιτική αντιπαράθεση.
Την ίδια στιγμή, η Δύση αντιμετωπίζει καθυστερήσεις στην οριστικοποίηση των τεχνικών λεπτομερειών για τη συμφωνία 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων προς την Ουκρανία μέσω της αξιοποίησης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Οι συνομιλίες προχωρούν αργά λόγω των ανησυχιών των ΗΠΑ για το πόσο μόνιμο μπορεί να είναι το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων, δεδομένου ότι η ΕΕ πρέπει να ανανεώνει τις κυρώσεις της κατά της Ρωσίας κάθε έξι μήνες, με την ομοφωνία όλων των κρατών μελών της ΕΕ των 27, και της Ουγγαρίας.
Η Ουάσινγκτον έχει ζητήσει πιο μακροχρόνιες διαβεβαιώσεις που θα προέβλεπαν τη μετατροπή του μηχανισμού κυρώσεων της ΕΕ σε δωδεκάμηνο ή μεγαλύτερο κύκλο, λένε άνθρωποι που γνωρίζουν το θέμα.
Και έπειτα, υπάρχει η άτυπη σύνοδος κορυφής της ΕΕ τον Νοέμβριο, η οποία παραδοσιακά πραγματοποιείται στην εκάστοτε χώρα που ασκεί την προεδρία της ΕΕ. Προβλέπεται να διεξαχθεί παράλληλα με την επόμενη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (EPC) περίπου 50 Ευρωπαίων ηγετών.
Παραμένει ασαφές ακόμα όμως πόσο καλά θα πάνε αυτές οι συναντήσεις, αφού αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ ορκίστηκαν να μποϊκοτάρουν τις συναντήσεις στην Ουγγαρία μετά τα αιφνιδιαστικά ταξίδια του Όρμπαν σε Μόσχα και Πεκίνο.
Τι σε οδηγεί, Βίκτορ;
«Όποιο θέμα και αν συζητάμε ή αντιμετωπίζουμε πρόσφατα, κυρίως όταν σχετίζεται με την Ουκρανία ή την ευρωπαϊκή μας ασφάλεια, έχουμε πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μας το ερώτημα: Τι τρικλοποδιά θα βάλει [πάλι] η Ουγγαρία μπροστά μας;», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ.
Άλλοι έχουν επισημάνει όλο και περισσότερο τα ζητήματα εμπιστοσύνης, καθώς οι δεσμοί της Ουγγαρίας με τη Ρωσία έχουν αρχίσει να κάνουν τους Ευρωπαίους να νιώθουν «όλο και πιο άβολα», αμφισβητώντας τα κίνητρα του Όρμπαν να πάει ενάντια στην ενότητα της Ένωσης.
«Ενώ ο Όρμπαν δεν είναι σαφώς ηλίθιος, αυτό που κάνει αυτή τη στιγμή με τη Ρωσία και την Κίνα τον αποξενώνει εντελώς από το ευρωπαϊκό mainstream», δήλωσε ο Κρέκο.
«Έχει ένα τίμημα, και το ξέρει, αλλά εξακολουθεί να το κάνει – οπότε λογικά, είναι δύσκολο να υποθέσουμε ότι δεν κερδίζει κάτι από αυτό», είπε, αναφερόμενος στα επιχειρηματικά συμφέροντα από τα συμβόλαια πυρηνικής ενέργειας της Rosatom και τα έργα υποδομής.
Η Ρωσία χρησιμοποιεί το «κλασικό εργαλείο της παγίδευσης χρημάτων» στην Ουγγαρία, όπως και παντού, δήλωσε ο Κρέκο, αναγνωρίζοντας ότι δεν είναι μόνο αυτό.
«Ο Όρμπαν πιστεύει πρώτα απ’ όλα τελικά ότι η Ρωσία θα κερδίσει τον πόλεμο – και νομίζω ότι αυτή είναι μια πραγματική πεποίθηση από την κυβερνητική πλευρά», δήλωσε ο Κρέκο.
«Μακροπρόθεσμα, πιστεύει ότι η Δύση έχει τελειώσει και ότι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι σχέδια του χθες και όχι του αύριο», πρόσθεσε.
Ταυτόχρονα, αναλυτές λένε ότι η έλλειψη άμεσης, ισχυρής και αποφασιστικής αντίδρασης από τους Ευρωπαίους ηγέτες μπορεί να έδωσε κίνητρο στις κινήσεις της Βουδαπέστης.
«Η αδυναμία τόσο της Γερμανίας όσο και της Γαλλίας σε πολιτικό επίπεδο είναι σε μεγάλο βαθμό ένας από τους λόγους για τους οποίους υπάρχει τόσο μεγάλος χώρος για να γεμίσει ο Όρμπαν με τις πολιτικές του», δήλωσε η Μαρίγια Γκολούμπεβα, αναλύτρια στο Κέντρο Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPA).