Εν έτει 2024, έχοντας διανύσει το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, η παρουσία των γυναικών στις Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ) είναι και εμφανής και έντονη, αποτελώντας μία σαφή συνάρτηση της εξίσου έντονης (και ουσιαστικής) παρουσίας τους σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο!
Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό, τελείως ενδεικτικώς, ότι, σήμερα, από τις 32 χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ, οι 7 από αυτές (Βέλγιο, Τσεχία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, «Βόρεια Μακεδονία», Πορτογαλία, Ισπανία) έχουν Υπουργούς Αμύνης γυναίκες, κάτι βεβαίως που δεν προκαλεί πλέον καμία απολύτως εντύπωση!
Στην Ελλάδα, σήμερα «Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας», οι Κυρίες στις ΕΔ αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κρίκο αυτής της «αλυσίδας» προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες και στους τρεις Κλάδους, σε όλα τα Όπλα, Σώματα και θέσεις, συμπεριλαμβανομένων και των σκαφών επιφανείας, υποβρυχίων, πιλότων μαχητικών και ελικοπτέρων, ειδικές δυνάμεις, αλεξιπτωτιστών, εκκαθαριστών ναρκοπεδίων κλπ.
Αυτή τη στιγμή δεν υπηρετούν μόνο στη Διοίκηση Υποβρυχίων Καταστροφών (ΔΥΚ) του Πολεμικού Ναυτικού και αυτό όχι γιατί κάτι τέτοιο απαγορεύεται αλλά γιατί καμία γυναίκα – στέλεχος του ΠΝ ή του Στρατού Ξηράς ή του Λιμενικού Σώματος – Ελληνική Ακτοφυλακή – ως τώρα τουλάχιστον – δεν έχει αποφασίσει να δηλώσει συμμετοχή για να συμμετάσχει στο 6μηνης διάρκειας Σχολείο Επιλογής και βεβαίως στη συνέχεια να αποφοιτήσει επιτυχώς από αυτό. Το ίδιο συμβαίνει και με το αντίστοιχο Σχολείο Επιλογής Διασωστών Μάχης, των κομμάντος της 31ης Μοίρας Ειδικών Επιχειρήσεων Διασώσεως (31 ΜΕΕΔ) της Πολεμικής Αεροπορίας, συνολικής διάρκειας 8 μηνών.
Ενδεικτικό της συμμετοχής γυναικείων στελεχών των Ελληνικών ΕΔ είναι και το γεγονός ότι π.χ. το 2020 στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων επί 900 μαθητών της Σχολής, οι 183 είναι γυναίκες κατανεμειμένες και στα τέσσερα έτη φοιτήσεως. Ανάλογα ποσοστά είναι και στις παραγωγικές σχολές όλων των Κλάδων μέχρι και τις πιο πρόσφατες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι γυναίκες εισέρχονται στις παραγωγικές σχολές αξιωματικών και υπαξιωματικών και των τριών Κλάδων των Ελληνικών ΕΔ, σε όλα τα τμήματα αυτών χωρίς περιορισμούς και ποσοστώσεις, μέσω του θεσμού των Πανελληνίων εξετάσεων και ακολούθως μετά την αποφοίτησή τους από αυτές, σταδιοδρομούν κανονικώς σε όλους τους Κλάδους, η καθεμία εκεί όπου ανήκει.
Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι μολονότι δεν υφίσταται στην Ελλάδα ο θεσμός της υποχρεωτικής στρατεύσεως των γυναικών, όπως είναι συνταγματικώς υποχρεωτικό για τους άνδρες, εντούτοις οι γυναίκες ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 έχουν ενταχθεί στο Στρατό Ξηράς, στο Πολεμικό Ναυτικό και στην Πολεμική Αεροπορία ως Επαγγελματίες Μακράς Θητείας (ΕΜΘ), Επαγγελματίες Οπλίτες (ΕΠΟΠ) κλπ, σταδιοδρομώντας ως κατώτερα επαγγελματικά στελέχη των ΕΔ και έχοντας φτάσει σήμερα σε βαθμούς κατώτερων αξιωματικών.
Σήμερα πάντως ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης κ. Νίκος Δένδιας, μιλώντας σε σχετική εκδήλωση που είχε διοργανώσει το ΓΕΕΘΑ, έκανε λόγο για τη σε εθελοντική βάση στράτευση των γυναικών, σε πρώτη φάση ως Δοκίμων Αξιωματικών για συγκεκριμένες ειδικότητες.
Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι η κατάταξη της πρώτης σειράς εθελοντριών του Στρατού Ξηράς είχε πραγματοποιηθεί το τριήμερο 5-7 Φεβρουαρίου 1979, επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή και Υπουργού Εθνικής Αμύνης του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα. Μία ημερομηνία που αποτελεί ορόσημο, όχι μόνο για τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας, αλλά και για την ιστορία του αγώνος για την ισότητα ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα.
Αυτό όχι γιατί τη χρονιά εκείνη (1979) εντάχθηκαν για πρώτη φορά οι γυναίκες στις Ελληνικές ΕΔ, καθώς κάτι τέτοιο είχε προηγηθεί κατά μερικές δεκαετίες, αλλά γιατί από τότε άρχισαν μαζικά και τακτικά να υπολογίζονται και να εντάσσονται γυναικεία μόνιμα στελέχη σε όλους τους Κλάδους των ΕΔ, στα Όπλα και στα Σώματα, ως υπαξιωματικοί.
Μέχρι τότε οι γυναίκες συμμετείχαν σε όλους τους πολέμους του Ελληνικού Στρατού, από τους Βαλκανικούς πολέμους, τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και τη Μικρασιατική εκστρατεία, τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και τον αιματηρό Εμφύλιο που ακολούθησε, ως νοσοκόμες-μέλη του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και αργότερα, μεταπολεμικώς, ως αξιωματικοί Νοσηλευτικής και των τριών Κλάδων των ΕΔ, ως απόφοιτοι της Σχολής Αξιωματικών Νοσηλευτικής (ΣΑΝ).
Από το 1979, ως προελέχθη, άρχισε η συστηματική κατάταξη εθελοντριών γυναικών σε όλα τα Όπλα και Σώματα του Στρατού και γενικότερα των ΕΔ κάτι που πλέον αποτελεί θεσμό, σε ενιαίο πλέον πλαίσιο κατατάξεως ανδρών – γυναικών, ανεξαρτήτως φύλλου, όποτε γίνονται οι σχετικές προσλήψεις!
Ημερομηνίες – σταθμοί στην παρουσία των γυναικών στις ελληνικές ΕΔ
Το 1946, όταν ως αποτέλεσμα των συνεπειών και των εμπειριών του Β’ ΠΠ, και στο πλαίσιο της αναδιοργανώσεως του ΕΣ, που πραγματοποιείτο την εποχή αυτή, αποφασίστηκε η συγκρότηση της πρώτης παραγωγικής σχολής γυναικών αξιωματικών για μόνιμο στρατιωτικό νοσηλευτικό προσωπικό. Στην Σχολή εισάγονταν μόνο γυναίκες μετά από εξέταση επιτροπής αποτελούμενη από την Διευθύνουσα Νοσηλεύτρια της Διευθύνσεως της Υγειονομικής Υπηρεσίας του ΓΕΣ και πέντε ανώτερους υγειονομικούς αξιωματικούς, με βάση το νέο Βρετανικό Σύστημα εκπαιδεύσεως που είχε υιοθετηθεί και εφαρμοζόταν στον Στρατό.
Στις 14 Νοεμβρίου 1946, οι πρώτες 21 μαθήτριες εισήλθαν στη «Στρατιωτική Σχολή Εκπαιδεύσεως Αδελφών Νοσοκόμων», όπως ήταν η αρχική της ονομασία, από την οποία προέκυψε η σημερινή Σχολή Αξιωματικών Νοσηλευτικής (ΣΑΝ). Η ημερομηνία αυτή αποτελεί και την ημέρα εορτασμού της ιδρύσεως της Σχολής (Στοιχεία: ΣΑΝ).
Το 1978, όταν με απόφαση της τότε κυβερνήσεως επετράπη στις πρώτες γυναίκες να ενταχθούν, σε εθελοντική βάση, ως κατώτερες υπαξιωματικοί στους τρεις Κλάδους των ΕΔ. Η απόφαση αυτή υλοποιήθηκε την επόμενη χρονιά 1979 με την κατάταξη της 1ης Σειράς στο ΣΞ, που πραγματοποιήθηκε – ως προελέχθη – το διάστημα 5-7 Φεβρουαρίου 1979, στο τότε υφιστάμενο «Κέντρο Εκπαιδεύσεως Γυναικών» στην Αθήνα, στο Γουδί, που τότε υπαγόταν στην ΑΣΔΕΝ!
Το 1991, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και ΥΕΘΑ τον Γιάννη Βαρβιτσιώτη, αποφασίστηκε όπως οι πρώτες γυναίκες ενταχθούν στις παραγωγικές Σχολές Αξιωματικών των τριών Κλάδων των ΕΔ (στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων στα «Σώματα», στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων ως Μηχανικοί, στη Σχολή Ικάρων ως Μηχανικοί και στη Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων). Από το 1995, οπότε αποφοίτησαν οι πρώτες γυναίκες μόνιμοι αξιωματικοί, εκτός Νοσηλευτικής, μέχρι σήμερα, το νερό έχει μπει στο αυλάκι.
Το 2002, έπεσε και το τελευταίο «οχυρό», με την εισαγωγή των πρώτων γυναικών στην κατηγορία των «Όπλων» στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, στους Ιπτάμενους της Σχολής Ικάρων και στους Μάχιμους της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, καθώς και στις αντίστοιχες «μάχιμες» ειδικότητες των παραγωγικών Σχολών Υπαξιωματικών. Τέσσερα και δύο χρόνια αντιστοίχως αργότερα αποφοίτησαν από τις Σχολές οι πρώτες γυναίκες αξιωματικοί των Όπλων (Πεζικού, Πυροβολικού, Τεθωρακισμένων, Μηχανικού, Διαβιβάσεων και Αεροπορίας Στρατού), μάχιμες του ΠΝ και ιπτάμενες της ΠΑ. Πρακτικώς και τυπικώς αυτό σημαίνει ότι θεωρητικώς μπορεί, περί το 2040 ή στη δεκαετία του 2040, να δούμε γυναίκα στρατηγό, ναύαρχο και πτέραρχο αρχηγό Κλάδου ή ακόμα και αρχηγό ΓΕΕΘΑ.
Για την ιστορία να αναφέρουμε (ενδεικτικώς) ότι σήμερα πλέον οι 2 από τις 3 πρώτες γυναίκες της πρώτης σειράς που εισήλθαν στη ΣΣΕ (Σώματα) είναι συνταγματάρχες Εφοδιασμού – Μεταφορών, οι πρώτες γυναίκες των Όπλων έχουν υπηρετήσει ήδη π.χ. ως διοικητής Λόχου Μηχανικού στον Έβρο, στο ΠΝ ως ύπαρχος σε πυραυλάκατο, ενώ στην ΠΑ είναι εκπαιδεύτρια στην Καλαμάτα και μέλος της Ομάδος Επιδείξεως Μεμονωμένου Αεροσκάφους “T-6A Texan”.
Σήμερα επίσης γυναίκες αξιωματικοί και υπαξιωματικοί υπηρετούν ισότιμα με τους άνδρες συναδέλφους τους, ως πιλότοι και τεχνικοί επιθετικών και μεταφορικών ελικοπτέρων, αρχηγοί και μέλη πληρωμάτων αρμάτων μάχης, ναρκαλλιευτές, ως μέλη Ειδικών Δυνάμεων και εκπαιδεύτριες στη Σχολή Αλεξιπτωτιστών στο ΣΞ, ως πιλότοι και πληρώματα, μαχητικών (Mirage 2000, F-16, F-4E Phantom), εκπαιδευτικών (T-6A Texan II), μεταφορικών αεροσκαφών (C-27J Spartan) και ελικοπτέρων (Super Puma) της ΠΑ, ως αξιωματικοί μάχιμοι και μηχανικοί και αντίστοιχων ειδικοτήτων υπαξιωματικοί στο ΠΝ. Με λίγα λόγια…ΠΑΝΤΟΥ!
Επίσης, η παρουσία για πρώτη φορά μιας γυναίκας ως Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, της κ.Κ. Σακελλαροπούλου, είχε ως αποτέλεσμα, για πρώτη φορά, να υπάρχει και γυναίκα αξιωματικός – Υπασπιστής της Προέδρου της Δημοκρατίας, αρχικώς του ΠΝ και σήμερα του ΣΞ, αν και γυναίκα υπασπιστής είχε υπάρξει για πρώτη φορά γενικώς όταν ήταν Αναπληρωτής ΥΕΘΑ η αείμνηστη Φώφη Γεννηματά και είχε τότε γυναίκα Υπασπιστή (τότε) Πλωτάρχη Νοσηλευτικής.
Τέλος, αλλά όχι και έσχατο, αξίζει να σημειωθεί ότι στις ΕΔ, και πιο συγκεκριμένα στο Πολεμικό Ναυτικό, ανήκει και υπηρετεί μία από τις καλύτερες ελληνίδες αθλήτριες υπερμαραθώνιων δρόμων, η οποία υπηρετεί σε κανονική υπηρεσία του ΠΝ και όχι στο αθλητικό, διακλαδικό, ΑΣΑΕΔ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ως σήμερα, εξ όσων μπορούμε να θυμηθούμε, όλη αυτή η μακρά και ευδόκιμη πορεία των γυναικών στις ΕΔ έχει καταγραφεί σε μορφή βιβλίου μόνο από έναν εξαιρετικό συνάδελφο και παλαιό (και έμπειρο στρατιωτικό συντάκτη), τον Νίκο Θεοτόκη, ο οποίος δούλεψε για πάρα πολλά χρόνια σε εφημερίδες και στην τηλεόραση του “MEGA”, διαπιστευμένος στο ΥΠΕΘΑ, με τίτλο «Γυναίκες και Πόλεμος» (εκδόσεις «Διηνεκές»), που έχει πλέον εξαντληθεί.