Διαχρονικό αγκάθι για την Ελληνική οικονομία αποτελεί το ιδιωτικό χρέος, το οποίο αυτή τη στιγμή σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών διαμορφώνεται στο 120,7% του ΑΕΠ. Συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα βρίσκεται σε καλύτερη θέση καθώς ο ευρωπαϊκός μέσος όρος βρίσκεται στο 134%. Το ιδιωτικό χρέος εξακολουθεί να είναι υπέρογκο, γεγονός που απαιτεί προσεκτική διαχείριση ειδικά σε μια περίοδο αύξησης των επιτοκίων, όπου η πιθανότητα αδυναμίας εξυπηρέτησης των ιδιωτικών χρεών και η πιθανότητα των οφειλετών να χάσουν την ρύθμιση στην οποία είχαν υπαχθεί, αυξάνεται. Σύμφωνα με τον Υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, την Τρίτη θα κατατεθεί τροπολογία για την βελτίωση του εξωδικαστικού μηχανισμού.
Ιδιαίτερα στην επιφάνεια έχει έρθει αυτές τις μέρες το ζήτημα των “κόκκινων” δανείων, λόγω της πρόσφατης απόφασης του Αρείου Πάγου για την νομιμοποίηση των Εταιρειών Διαχείρισης να πραγματοποιούν πλειστηριασμούς. Oι εταιρείες διαχείρισης στο τέλος του γ΄ τριμήνου του 2022 διαχειρίστηκαν δάνεια ύψους 86,8 δισ. ευρώ, έναντι 87,01 δισ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο. Συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, υπάρχει αύξηση καθώς τέλη του 2021 οι εταιρείες διαχείρισης είχαν στην κατοχή τους χρέη ύψους 79,7 δισ. Ευρώ.
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών (ΔΣΑ) με παρέμβαση του, ζήτησε η κυβέρνηση να λάβει νομοθετικές πρωτοβουλίες για την οριζόντια αναστολή των πλειστηριασμών της πρώτης κατοικίας. Ο ΔΣΑ προανήγγειλε ότι θα διερευνήσει τη δυνατότητα προσφυγής ενώπιον των ευρωπαϊκών θεσμών για την παραβίαση του άρθρου 107 ΣΛΕΕ που αφορά τις έμμεσες κρατικές επιδοτήσεις, σχετικά με την λειτουργία των funds. Ενώ μια απόφαση θέλει έως και 3 χρόνια για να δημοσιευτεί στον Άρειο Πάγο, στην περίπτωση αυτήέχουμε επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης σε 8 ημέρες.
Σύμφωνα με την Ένωση Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΕΔΑΔΠ), αυτή τη στιγμή υπάρχουν 600.000 ακίνητα που έχουν δοθεί ως εξασφάλιση σε προβληματικά δάνεια. Το 50% αφορά οικιστικά ακίνητα, για τα οποία σύμφωνα με την ΕΕΔΑΔΠ υπολογίζεται ότι η πλειοψηφία των οφειλετών θα βρει συμβιβαστική λύση. Το υπόλοιπο 50% αφορά άλλες κατηγορίες (βιομηχανικά ή άλλα επαγγελματικά ακίνητα, αποθήκες, κλπ.).
Μέσω της πλατφόρμας e-auction, διαπιστώνεται ότι το α’ τρίμηνο του 2023 έχουν προγραμματιστεί τουλάχιστον 10 μεγάλοι πλειστηριασμοί βιομηχανικών ακινήτων (κυρίως εταιρείες στον τομέα των τροφίμων και της κλωστοϋφαντουργίας), των οποίων συνολικά η τιμή εκκίνησης υπολογίζεται σε 39 εκατ. ευρώ.
Τι λένε νομικοί κύκλοι
Κατά μέσο όρο πραγματοποιούνται 1.000 πλειστηριασμοί την εβδομάδα, εκ των οποίων το 60%-70% αφορά την πρώτη κατοικία, επισημαίνουν νομικοί κύκλοι. Η απόφαση του Αρείου Πάγου ξεπαγώνει χιλιάδες πλειστηριασμούς, σε μια περίοδο με έντονες πληθωριστικές πιέσεις και αυξήσεων των επιτοκίων από την ΕΚΤ. Η δυνατότητα διαπραγμάτευσης δανειοληπτών με τα funds έχει ουσιαστικά χαθεί. Ο νομικός κόσμος επισημαίνει την ανάγκη για υποχρεωτική διαπραγμάτευση του χρέους πριν το στάδιο του πλειστηριασμού, με ουσιαστικό τρόπο και ρεαλιστικές δόσεις. Αναφορικά με την προσπάθεια ρύθμισης των χρεών μέσω της αναβίωσηςτων 120 δόσεων η οποία ξεκινά τον Απρίλιο, ο νομικός κόσμος επισημαίνει ότι αφορά μόνο όσους είχαν υπαχθεί στη ρύθμιση, αφήνοντας έτσι έξω τουλάχιστον ένα 30% των οφειλετών.
Παραδείγματα από την υπόλοιπη Ευρώπη
Μια χώρα που αντιμετώπισε δυσκολία στη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους (ειδικά κατά την διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης) είναι η Ιρλανδία. Συστάθηκε ο φορέας διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων ΝΑΜΑ όπου μεταφέρθηκαν δάνεια με υποθήκη εμπορικά ακίνητα. Αναφορικά με τα στεγαστικά δάνεια, ελάχιστα είναι αυτά που έμειναν στον φορέα καθώς το κράτος προστάτευσε την πρώτη κατοικία με τη θέσπιση ενός αυστηρού κώδικα συμπεριφοράς για τους δανειστές και τους δανειολήπτες.
Αγκάθι και για την Ιταλία έχουν υπάρξει τα “κόκκινα”δάνεια, τα οποία μειώθηκαν μέσα από το πρόγραμμα παροχής κρατικών εγγυήσεων, τις εξωδικαστικές ρυθμίσεις, την μεταφορά δανείων σε οργανισμούς διαχείρισης χρέους, αποφορτίζοντας έτσι τους ισολογισμούς των ιταλικών τραπεζών.
Τέλος, έχουμε την περίπτωση της Κύπρου η οποία εν µέσω της τελευταίας αξιολόγησης της από την τρόικα είχε καταφέρει να νομοθετήσει την δυνατότητα οοφειλέτης να έχει το δικαίωμα να εξαγοράζει το δάνειο από την τράπεζα στην τιμή που πωλείται στα funds. Το επόμενο διάστημα στην Κύπρο θα ρυθμιστούν δάνεια ύψους €450 εκατ., η πλειοψηφία των οποίων έχουν ως εξασφάλιση την κύρια κατοικία. Εντός του α’ τριμήνου 2023 πρεμιέρα θα κάνει το «Σχέδιο Ενοίκιο Έναντι Δόσης», στο πλαίσιο της πολιτικής για άμβλυνση των κοινωνικών επιπτώσεων από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Βασικός σκοπός του σχεδίου είναι η προστασία της κύριας κατοικίας από τυχόν εκποίηση και διευθέτηση των στεγαστικών μη εξυπηρετούμενων δανείων ευάλωτων ομάδων πληθυσμού με χαμηλά ή καθόλου εισοδήματα.
* Η Δάφνη Γρηγοριάδη είναι Οικονομική Αναλύτρια.