Οκτώ αιώνες ιστορίας της ελληνικής Ομογένειας στη Μόσχα επιχειρεί να καλύψει η έκθεση με τίτλο «Ελληνική Μόσχα: Από τον Θεοφάνη τον Έλληνα έως τις μέρες μας», που εγκαινιάστηκε στο Μουσείο Σύγχρονης Ιστορίας της Ρωσίας, στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων εορτασμών του Έτους Ιστορίας Ελλάδας-Ρωσίας, με το οποίο τιμώνται τα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης του 1821.
Με αφετηρία την εμβληματική μορφή του κορυφαίου Έλληνα αγιογράφου, που δημιούργησε σχολή στη Ρωσία, αγιογράφησε ναούς του Κρεμλίνου και του Νόβγκοροντ και δίδαξε την τέχνη του στους ιδρυτές της ρωσικής εκκλησιαστικής τέχνης, όπως ο Αντρέι Ρουμπλιόφ, η έκθεση καταγράφει στιγμές της ζωής και του έργου κομβικών προσωπικοτήτων της ρωσικής και σοβιετικής ιστορίας, που είχαν ελληνική καταγωγή και διακρίθηκαν στον εκκλησιαστικό στίβο, την πολιτική, τις επιχειρήσεις, την εκπαίδευση, την επιστήμη και την τέχνη.
Ανάμεσά τους η Ζωή - Σοφία Παλαιολογίνα, που καταγόταν από τον βυζαντινό Μυστρά και αναδείχθηκε σε πριγκίπισσα της Μόσχας, ως δεύτερη σύζυγος του πρίγκιπα Ιβάν Γ', οι 'Αγιοι Μάξικος ο Γραικός και ο αρχιεπίσκοπος Αρσένιος Ελασσόνος.
«Οι ελληνορωσικές σχέσεις έχουν βάθος πολλών αιώνων, στηρίζονται σε πνευματικούς και πολιτισμικούς δεσμούς, στην κοινή ορθόδοξη πίστη μας», επεσήμανε στην τελετή εγκαινίων της έκθεσης η πρέσβης της Ελλάδας στη Μόσχα Αικατερίνη Νασίκα, η οποία υπογράμμισε όχι μόνο το ρόλο των πρώτων προκαθημένων της ρωσικής Ορθοδοξίας, που ήταν Έλληνες, αλλά και των ευεργετών τόσο της Ρωσίας, όσο και του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. «Μορφές όπως αυτές των αδελφών Ζωσιμά, Χατζηκώνστα, του Ματθαίου Ριζάρη ή του Ζώη Καπλάνη, της οικογένειας Μπούμπα και τόσων άλλων. Διαχρονικό μνημείο της παρουσίας τους στη Μόσχα παραμένουν μέχρι σήμερα οι τάφοι τους στη Μονή της Θεοτόκου του Δον», σημείωσε η Ελληνίδα πρέσβης, που συνεχάρη τους διοργανωτές και τους επιμελητές της μοναδικής στα χρονικά έκθεσης.
Από τους πρώτους μητροπολίτες και τους ιεραποστόλους, όπως οι αδελφοί Ιωαννίκιος και Σωφρόνιος Λειχούδη, που δίδαξαν στη Ρωσία και ίδρυσαν το πρώτο πανεπιστήμιό της, την Σλαβογραικολατινική Ακαδημία, ως τον σοβιετικό κυρίαρχο των αιθέρων Βλαδίμηρο Κοκκινάκη, την ηρωίδα του εθελοντισμού στη Σ.Ένωση και θρυλική πρώτη γυναίκα οδηγό τρακτέρ Πάσα Ανγκέλινα, τον συλλέκτη έργων της σοβιετικής πρωτοπορίας Γεώργιο Κωστάκη, τον μαέστρο του θεάτρου Μπαλσόι Οδυσσέα Δημητριάδη, τον αρχαιολόγο Βίκτωρα Σαρηγιαννίδη, διαπρεπείς Έλληνες έγραψαν με έδρα τη Μόσχα σημαντικές σελίδες της ρωσικής ιστορίας, κινούμενοι ανάμεσα στον ρωσικό και τον ελληνικό κόσμο.
Η έκθεση διοργανώνεται με πρωτοβουλία του Συλλόγου Ελλήνων Μόσχας και του δραστήριου προέδρου του, του γνωστού οφθαλμίατρου Χρήστου Ταχτσίδη, υποστηρίχθηκε από την Πρεσβεία της Ελλάδας στη Μόσχα, το ρωσικό υπουργείο Πολιτισμού, το Δήμο και το Πατριαρχείο Μόσχας και δεκάδες χορηγούς, ομογενείς, εθελοντές και συλλέκτες, οι οποίοι παραχώρησαν πολύτιμα σπάνια αντικείμενα και έργα τέχνης.
Τον χαιρετισμό του Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών Κυρίλλου μετέφερε στην ελληνική κοινότητα και τους φιλέλληνες, που διαχρονικά την στηρίζουν, ο επικεφαλής του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, ο οποίος εγκωμίασε «τη μεγάλη συμβολή των σπουδαίων τέκνων του ελληνικού λαού στη διαμόρφωση και την ανάπτυξη της εκπαίδευσης, της επιστήμης και του πολιτισμού στη Ρωσία», σημειώνοντας με αφορμή την επέτειο της Επανάστασης ότι «δεν είναι λιγότερο σημαντική η συμμετοχή Ρώσων διπλωματών, στρατιωτών και αξιωματικών στην αγώνα του ελληνικού λαού για ανεξαρτησία».
Συνεχάρη τους διοργανωτές της ιστορικής έκθεσης ο αντιπρόεδρος της Κρατικής Δούμας (Κάτω Βουλής) Αλεξέι Γκορντέγεφ, ο οποίος δήλωσε και ο ίδιος ενθουσιώδης φιλέλληνας, ενώ τη χαρά του γιατί και σήμερα «οι Έλληνες της Ρωσίας αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της πνευματικής ελίτ της χώρας», εξέφρασε στον γραπτό χαιρετισμό του ο επιχειρηματίας Ιβάν Σαββίδης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας. Ο Ι.Σαββίδης αναφέρθηκε και στους Έλληνες, που διαπρέπουν στη σημερινή Ρωσία, όπως οι γνωστοί γιατροί Χρήστος Ταχτσίδης και Ιβάν Στυλίδης, ο ομογενής κοσμοναύτης Θεόδωρος Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλος και ο παγκόσμιας φήμης αρχιμουσικός Θεόδωρος Κουρεντζής, «ονόματα, που δεν χρειάζονται συστάσεις».
Η έκθεση «Ελληνική Μόσχα» θα μείνει ανοιχτή για ένα μήνα και ήδη γεννά ιδέες για συνέχισή της με άλλες μορφές και βαθύτερη μελέτη της ιστορίας της ελληνικής ομογένειας στη Ρωσία και την πρώην Σοβιετική Ένωση.