Εορτολόγιο - Βίοι Αγίων: Σήμερα, 15 Ιανουαρίου η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη των: Μαρτύρων Ελένης, Ελπιδίου, Δάνακτος και Πανσοφίου. Οσίων Παύλου του Θηβαίου και Ιωάννου του «Καλυβίτου», Γερασίμου Παλλαδά, πατριάρχου Αλεξανδρείας.
Γεράσιμος Παλλαδάς, μια προσωπικότητα που άργησε να αναγνωριστεί
Θεολόγοι και ιστορικοί τον κατατάσσουν στους μεγάλους της Εκκλησίας. Στις προσωπικότητες εκείνες που προσέφεραν τα πάντα, έδωσαν μάχες και δεν δίστασαν να συγκρουστούν ακόμη και με τους ισχυρούς της ορθοδοξίας.
Ο Γεράσιμος Παλλαμάς, γεννήθηκε μεταξύ των ετών 1625 και του 1633 στον Σκυλλούντα Πεδιάδος Κρήτης ο πατέρας του Θεόδωρος υπήρξε πρωτοπαπάς και ιεροκήρυκας στον Χάνδακα.
Γνώριζε ελληνικά, λατινικά και εβραϊκά. Σπούδασε στην Κέρκυρα και στην Βενετία, στην οποία τότε ανήκε το Ηράκλειο, ελληνικά, λατινικά και εβραϊκά. Ενώ βρισκόταν στη Βενετία (1669), το Ηράκλειο έπεσε στους Οθωμανούς Τούρκους μετά από μακρά πολιορκία και ο πατέρας του πέθανε. Ο Γεράσιμος πήγε στην Πελοπόννησο, όπου είχαν καταφύγει πολλοί Κρητικοί, και εργάστηκε ως δάσκαλος, αλλά και στην Ηπειρο.
Κατόπιν μετακόμισε στην Καστοριά, όπου άρχισε να εργάζεται ως δάσκαλος και ιεροκήρυκας στην τοπική επισκοπή που τότε ήταν μέρος της Αρχιεπισκοπής Οχρίδας.
Το 1677 εξελέγη Μητροπολίτης Καστοριάς και το 1686 παύθηκε από την Ιερά Σύνοδο της Αρχιεπισκοπής Αχρίδας. Τον Μάιο του 1686 του δόθηκε επιτροπικώς η Μητρόπολη Αδριανουπόλεως. . Ο Καισάριος Δαπόντες γράφει ότι ο Μαυροκορδάτος «έκαμεν Αδριανουπόλεως τον από Καστορίας σοφώτατον Γεράσιμον».
Το 1688, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Παρθένιος Α΄ σκοτώθηκε σε σεισμό στην Σμύρνη και διάδοχός του εξελέγη ο Γεράσιμος. Κατά την Πατριαρχία του έκανε κάποιες αλλαγές στην Επίκληση της Θείας Λειτουργίας, θέμα για το οποίο ήρθε σε σύγκρουση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γαβριήλ Γ΄. Σώζονται πολλές χειρόγραφες ομιλίες του.
Λόγω μεγάλων χρεών του πατριαρχείου αναγκάσθηκε να περιέλθει τις ρουμανικές χώρες και τη Ρωσία διενεργώντας εράνους.
Οι άρχοντες τον δέχονταν με τιμές και του προσέφεραν πλούσια δώρα, εξασφαλίζοντας τα εκεί μετόχια του πατριαρχείου. Εργάσθηκε για την επίλυση του χρονίζοντος σιναϊτικού προβλήματος και συνέταξε κανονισμό για το πτωχοκομείο της μονής Αγίου Γεωργίου Καΐρου. Ανέπτυξε πλούσια αλληλογραφία με προσωπικότητες της εποχής του, όπως τον Μέγα Πέτρο της Ρωσίας, τον πάπα Ρώμης Κλήμεντα ΙΑ΄, την Εκκλησία της Κύπρου και της Κρήτης.
Λόγω ασθενείας αλλά και γήρατος παραιτήθηκε από το αξίωμά του στις 20 Ιανουαρίου του 1710, ορίζοντας διάδοχό του τον Σαμουήλ τον Χίο. Αποσύρθηκε στην Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος, όπου πέθανε το 1714. Στον τάφο του υπήρχε η επιγραφή: «Εκοιμήθη ο δούλος του θεού και μακαριώτατος Πατριάρχης Αλεξανδρείας κυρ Γεράσιμος εν έτει αψιδ’΄μηνι Ιανουαρίω ιε’΄ Ινδικτιώνος». Στην Μονή φυλάσσεται μέχρι σήμερα η κάρα του.
Ήταν αξιόλογος συγγραφέας και πολλά θεολογικά, υμνογραφικά, φιλοσοφικά και φιλολογικά έργα του σώζονται μέχρι σήμερα. Ο μοναχός Καισάριος Δαπόντες ο Ξηροποταμηνός αναφέρει για τον Γεράσιμο Παλλαδά:
«Ανήρ σοφώτατος και αγιώτατος, θεολόγος, φιλόσοφος, ανιχνευτής του βάθους των θείων Γραφών, δαημονέστατος της ελληνικής, εβραϊκής και λατινικής γλώσσης εχρημάτισε…».
Στις 7 Μαΐου 2003, η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου της Μόσχας τον ανακήρυξε άγιο και η μνήμη του τιμάται στις 15 Ιανουαρίου.Ακολουθία συνέθεσε ο νυν μητροπολίτης Ρόδου Κύριλλος Κογεράκης. Η επίσημη αναγνώριση του έγινε από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας στις 17 Σεπτεμβρίου 2002 μ.Χ.
