Τον Αύγουστο του 1875, ύστερα από πολύχρονες πιέσεις - κυρίως από το Χ. Τρικούπη - ο βασιλιάς Γεώργιος, στο λόγο του Θρόνου ενώπιον του Κοινοβουλίου, αναγκαζόταν να δεσμευτεί πως θα διορίζει στο εξής αποκλειστικά και μόνο πρωθυπουργούς, που θα απολάμβαναν την εμπιστοσύνη της Βουλής. Άρχισε, έτσι, από τότε, να εφαρμόζεται άτυπα η αρχή της ''δεδηλωμένης'', η αρχή δηλαδή ότι η κυβέρνηση μπορεί να συγκροτείται και να παραμένει στην εξουσία μόνον εφόσον στηρίζεται από την απόλυτη πλειοψηφία της Βουλής. Αυτή ακριβώς η αρχή θεσπιζόταν, μισό αιώνα αργότερα, με ρητή διάταξη στο Σύνταγμα του 1927 και έκτοτε επαναλαμβάνεται σε όλα τα Συντάγματα, ως θεμελιώδης αρχή του δημοκρατικού κοινοβουλευτικού πολιτεύματος.
Τη βασική αυτή αρχή, θεμελιώδη όρο και προϋπόθεση της δημοκρατικής διακυβέρνησης, έβαλε στο στόχαστρό του ο Αλ. Τσίπρας, με τη φαεινή και πρωτάκουστη πρόταση για ''εποικοδομητική ψήφο δυσπιστίας''. Αναπτύσσοντας τις προτάσεις του για τη συνταγματική αναθεώρηση, στις 25 Ιουλίου, αφού ανέφερε ως ''πρώτο μέτρο τη συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής'', πρόσθεσε: ''Συμπλήρωμα και αντίβαρο γόνιμης εφαρμογής παγίως εκλογικών συστημάτων απλής αναλογικής, είναι η εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας. Η υποχρέωση, δηλαδή, η πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης να συνοδεύεται από πρόταση, βιώσιμη, για νέα κυβέρνηση και νέο πρωθυπουργό''.
Με απλά λόγια, ο Αλ. Τσίπρας προτείνει να μη γίνεται δεκτή καμιά πρόταση δυσπιστίας, παρά μόνο εάν συνοδεύεται από πρόταση νέας κυβέρνησης που να είναι βιώσιμη. Εάν, για παράδειγμα, αποχωρήσουν ή εκδιωχθούν από το σημερινό σχήμα οι ΑΝΕΛ και η κυβέρνηση χάσει την εμπιστοσύνη της Βουλής, δεν θα μπορεί να υποβληθεί εναντίον της πρόταση δυσπιστίας, παρά μόνο εάν συντρέξουν δύο προϋποθέσεις. Πρώτον, να συμπράξουν εναντίον της κυβέρνησης, όχι μόνο όλα τα αντιπολιτευόμενα κόμματα, αλλά και οι ΑΝΕΛ. Και δεύτερον, να έχουν συμφωνήσει στη συγκρότηση νέου βιώσιμου σχήματος και να υποδείξουν κοινά αποδεκτό πρωθυπουργό. Εάν δεν υπάρξει τέτοια σύμπραξη, που προφανώς δεν μπορεί να υπάρξει, τότε δεν θα μπορεί να υποβληθεί πρόταση δυσπιστίας και η κυβέρνηση θα παραμένει στη θέση της, χωρίς την εμπιστοσύνη της Βουλής.
Εάν, δηλαδή, υιοθετηθεί η πρόταση Τσίπρα θα έχουμε πολυκομματικές κυβερνήσεις σε βάρος των οποίων δεν θα μπορεί να υποβληθεί πρόταση δυσπιστίας, ακόμη κι όταν χάνουν την εμπιστοσύνη της Βουλής, παρά μόνο σε δύο περιπτώσεις. Πρώτον, εάν συμμετέχουν στην πρόταση, ολόκληρη η αντιπολίτευση και τουλάχιστον ένα από τα κόμματα που είχαν συμπράξει στη συγκρότησή της. Και δεύτερον, εάν συμμετέχουν περισσότερα από τα κόμματα που συγκροτούν την κυβέρνηση και κάποια από τα αντιπολιτευόμενα. Ούτε, όμως, κι αυτό θα αρκεί για να υποβληθεί πρόταση δυσπιστίας. Θα χρειάζεται επιπλέον τα κόμματα που καταθέτουν την πρόταση να συμφωνούν στη συγκρότηση νέας βιώσιμης κυβέρνησης και να υποδεικνύουν κοινά αποδεκτό πρωθυπουργό.
Ουσιαστικά, δηλαδή, αυτό που προτείνεται είναι η διατήρηση στην εξουσία κυβερνήσεων μειοψηφίας, κυβερνήσεων που θα έχουν χάσει τη δεδηλωμένη εμπιστοσύνη της Βουλής. Έτσι, όμως, φαλκιδεύεται ουσιαστικά η αρχή της δεδηλωμένης. Και αυτό, δεν σημαίνει περισσότερη, αλλά λιγότερη Δημοκρατία. Σημαίνει, προπάντων λαγούμια για ανώμαλες και αντιδημοκρατικές καταστάσεις. Σημαίνει πλήγμα στη Δημοκρατία.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Ποιες αλλαγές στο Σύνταγμα προτείνει ο Τσίπρας
«Η ΝΔ δεν πρόκειται να συμμετέχει σε προσχηματικές και ανούσιες διαδικασίες»