Ήδη, αυτή είναι η δεύτερη συνάντησή μας στην Αθήνα, υπό την ιδιότητά μας ως Αρχηγών Κρατών των Χωρών μας. Ο Τόπος όπου βρισκόμαστε δεν συγκρίνεται με κανέναν άλλο στην Ευρώπη, ως προς τις βαθιές, κοινές μας ρίζες, οι οποίες εκτείνονται πολύ πέρα από τις σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας.
Η σημερινή Ευρώπη θα ήταν αδιανόητη χωρίς την Ελληνική κληρονομιά ή χωρίς την Αθηναϊκή Δημοκρατία του Περικλή.
Ωστόσο, σήμερα συναντιόμαστε υπό ειδικές περιστάσεις. Περιστάσεις που μας οδηγούν να συνειδητοποιήσουμε πλήρως το γεγονός ότι η Δημοκρατία, η οποία έχει τις ρίζες της εδώ και την οποία, στα χρόνια που πέρασαν, θεωρούσαμε δεδομένη με την σύγχρονη μορφή της, ως θεμέλιο των κοινωνιών μας, σήμερα αμφισβητείται. Και ότι πρέπει να αγωνιζόμαστε γι’ αυτήν -και ενίοτε κυριολεκτικώς να την υπερασπιζόμαστε- κάθε μέρα από την αρχή.
Οι αξίες και οι πεποιθήσεις μας τελούν υπό πίεση, σε βαθμό που δεν έχει προηγούμενο από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η αυταρχική σκέψη, την οποία νομίζαμε ότι είχαμε υπερβεί μετά την κατάρρευση των ολοκληρωτισμών, έρχεται πάλι στην επιφάνεια και αποτελεί, δυστυχώς, «πηγή γοητείας» για πολλούς ανθρώπους. Η υποχώρηση στον εθνικισμό και τον ευρωσκεπτικισμό βρίσκεται σε άνοδο σε πολλές γειτονιές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, πολλοί δεν θεωρούν πλέον την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ιστορικό επίτευγμα, ως εγγυητή της Ειρήνης και των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, της ευημερίας και της Κοινωνικής Δικαιοσύνης. Οι μνήμες της μακράς και δύσκολης πορείας από τις αβύσσους των Παγκόσμιων Πολέμων προς μιάν ενωμένη, δημοκρατική και ειρηνική, Ευρώπη και η ελκυστικότητα αυτής της Ενωμένης Ευρώπης κινδυνεύουν να ξεθωριάσουν και να βρεθούν στο περιθώριο.
Αυτό θα πρέπει να είναι ένα ηχηρό σήμα αφύπνισης, ιδίως για την Ελλάδα και την Γερμανία. Και για τις δύο Χώρες, η προοπτική Ειρήνης που εγγυάται η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση ήταν η απάντηση σε -πολύ διαφορετικές βεβαίως- εκτροπές της ιστορίας μας. Για την Γερμανία, αντιπροσώπευε την πορεία προς την επιστροφή στους κόλπους της Διεθνούς Κοινότητας, μετά την ασύλληπτη προδοσία όλων των αξιών του Πολιτισμού μας από τον εθνικοσοσιαλισμό. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ήταν ζήτημα σταθεροποίησης της Δημοκρατίας μετά από την στυγνή στρατιωτική δικτατορία. Τούτο γεννά μιαν ιδιαίτερη και εξόχως προσωπική για καθέναν ευθύνη διασφάλισης της επιτυχίας αυτού του μοναδικού εγχειρήματος.
Οι δύο Χώρες μας έχουν πιά σφυρηλατήσει εξαιρετικά στενούς δεσμούς στην πορεία δεκαετιών. Αναπτύσσουμε αρμονικές οικονομικές και πολιτικές σχέσεις. Και, πέρα από άλλα, αυτό που ενώνει αρρήκτως τις Χώρες μας είναι οι πολλές προσωπικές σχέσεις. Ωστόσο, αυτή η φιλία χρειάσθηκε μια πορεία. Η κοινή μας ιστορία είχε πολλές κορυφώσεις αλλά, δυστυχώς, και πολλές αβυσσαλέες καταστροφές. Το γεγονός ότι καταφέραμε, έχοντας επίγνωση του παρελθόντος, να δημιουργήσουμε ένα κοινό ευρωπαϊκό παρόν είναι ένα πολύτιμο δώρο που καλούμαστε να διαφυλάξουμε. Η ευθύνη μας να υπερασπιζόμαστε την Ελευθερία και την Αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου και να αντιστεκόμαστε στην αδικία, στον δεσποτισμό και στο έγκλημα, αλλά και να θωρακίζουμε την Δημοκρατία, προκύπτει από αυτό ακριβώς το οδυνηρό κεφάλαιο των σχέσεών μας. Αποτελεί επίσης το θεμέλιο της ευθύνης που επωμιζόμαστε να υποστηρίζουμε αυτόν τον ανεκτίμητο στόχο Ειρήνης, για τον οποίο πιστεύουμε ακράδαντα ότι δεν υπάρχει αποτελεσματική εναλλακτική πρόταση.
Στον σημερινό κόσμο χρειαζόμαστε πολύ περισσότερο -και δη επειγόντως- απ’ όσο στο παρελθόν αυτή την Ενωμένη Ευρώπη. Απειλές, τόσο διαφορετικές, όπως η τρομοκρατία με υποτιθέμενα ιδεολογικά κίνητρα και η κλιματική αλλαγή, οι οποίες μπορεί να εξελίσσονται αργά αλλά είναι ύπουλες, δεν σταματούν στα εθνικά σύνορα. Ιδίως όταν οι παραδοσιακοί σύμμαχοι απομακρύνονται από μας και αποχωρούν από την πολυμερή συνεργασία, η απάντησή μας, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να είναι η Ευρώπη. Πρέπει να προστατεύουμε και, όσο τούτο είναι δυνατό, να ενισχύουμε αυτή την Ενωμένη Ευρώπη. Με άλλες λέξεις, έχουμε υποχρέωση να κάνουμε αυτό που πηγάζει από την Εθνική και την Κοινή μας Ιστορία.
Γνωρίζουμε όμως επίσης ότι θα επιτύχουμε αυτή την αποστολή μόνον αν η Ευρωπαϊκή Ιδέα μιας φιλελεύθερης και δημοκρατικής κοινωνίας, που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα, παραμείνει ισχυρή και πειστική στον πυρήνα της. Αν δείξει ξανά στους ανθρώπους ότι θα βρει απαντήσεις στα πιο πιεστικά προβλήματα των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι αυτή, ως πολιτικό σύστημα, μπορεί να εγγυηθεί την πολιτική τάξη, την ασφάλεια, την ευημερία και την κοινωνική δικαιοσύνη και, ταυτόχρονα, να αναλάβει αποφασιστική δράση για να αντιμετωπίσει εξωτερικές απειλές. Εντέλει, αν η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να προσφέρει στις μελλοντικές γενιές λαμπρές προοπτικές, πολλώ μάλλον επειδή την μοίρα της την κρατάνε στα χέρια τους αυτές ακριβώς οι γενιές.
Γι’ αυτό τον λόγο η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται αποτελεσματικούς μηχανισμούς λήψης αποφάσεων και ισχυρά μέσα για την εφαρμογή τους. Και θα πρέπει να θυμόμαστε τι ήταν εκείνο που βοήθησε τόσο πολύ την Ευρωπαϊκή Ένωση να πετύχει τόσα πολλά τις τελευταίες δεκαετίες. Δηλαδή ποιο ήταν το θεμέλιο, πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε και, συγκεκριμένα, τις κοινές πολιτιστικές και πνευματικές ρίζες της και την Αλληλεγγύη μεταξύ των Μελών της. Μόνο τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξακολουθεί να σηκώνει τον πυρσό της ελπίδας για έναν πιο δίκαιο και ειρηνικό κόσμο, όπως ακριβώς έκανε για την γενιά μας.
Και οι δυο μας θέλουμε να συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι αναλογεί στον καθένα μας, προκειμένου να υποστηρίξουμε αυτή την προοπτική. Κι ακόμη τούτο: Εναπόκειται σε όλους μας να διατηρούμε το ευρωπαϊκό όραμα ζωντανό και ελκυστικό, τόσο για εμάς όσο, ιδίως, για τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας.
ΠΗΓΗ: Το άρθρο των Προέδρων Δημοκρατίας Ελλάδος και Γερμανίας κ.κ. Προκόπη Παυλόπουλου και Frank Walter Steinmeier δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες Καθημερινή και FAZ