Η κόπωση της λιτότητας, οι δημογραφικές τάσεις και η αυξανόμενη υποστήριξη των λαϊκιστικών πολιτικών κομμάτων θα καταστήσουν ακόμη πιο δύσκολο τον έλεγχο του χρέους. Η επόμενη παγκόσμια κρίση, η οποία είναι κοντά όσο ο επιχειρηματικός κύκλος ωριμάζει, θα προκαλέσει σοβαρούς εκτροχιασμούς σε χώρες που, στη δεκαετία της ανάπτυξης που προηγήθηκε, απέτυχαν να διορθώσουν τα δημοσιονομικά τους.
Μία από αυτές τις χώρες είναι η Ελλάδα, αναφέρει στην ειδική ανάλυσή της η Fitch, υπό τον τίτλο "Public Finances at Risk When Next Recession Strikes" (Τα δημόσια οικονομικά σε κίνδυνο, μόλις έρθει η επόμενη ύφεση).
Στην ειδική ανάλυσή της η Fitch, αναλύει τα δεδομένα 58 περιόδων ύφεσης σε αναπτυγμένες αγορές από 1980, σε μια προσπάθεια να διερευνήσει τις επιπτώσεις της ύφεσης στα δημόσια οικονομικά. Το βασικό στοιχείο όμως που κρατά είναι ότι, ακόμη και αν η παγκόσμια οικονομία βίωσε επί εννέα χρόνια ανάπτυξη, οι δείκτες χρέους/ΑΕΠ παρέμειναν σε πολύ υψηλά επίπεδα.
Από τα 22 κράτη που ερευνήθηκαν, τα 13 ξεκίνησαν να ανακάμπτουν το 2009 και άλλα τρία το 2010, κάνοντας τη διάρκεια της οικονομικής επέκτασης ήταν ήδη σχετικά μεγάλη.
Καθώς ο επιχειρηματικός κύκλος έχει ωριμάσει, τα κενά παραγωγής μειώθηκαν ή μετατράπηκαν θετικά, η ανεργία μειώθηκε σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, ο πληθωρισμός και τα επιτόκια αυξήθηκαν και η πιστωτική επέκταση σημείωσε άνοδο.
Αυτές οι εξελίξεις είναι όλες συνεπείς με την εκτίμηση ότι η επόμενη οικονομική ύφεση πλησιάζει, αν και υπάρχουν λίγα σημάδια υπερθέρμανσης. Επιπλέον, το πιο προηγμένο στάδιο του αμερικανικού επιχειρηματικού κύκλου και οι επιπτώσεις του στην αγορά της παγκόσμιας οικονομίας λόγω του ρόλου της Federal Reserve, του δολαρίου ΗΠΑ και των κεφαλαιαγορών των ΗΠΑ, θα μπορούσε να επιταχύνει το τέλος της ανάπτυξης σε άλλες χώρες.
Οι πρόσθετοι κίνδυνοι δημιουργούνται από τους εμπορικούς πολέμους, την αύξηση των τιμών του πετρελαίου, την εξομάλυνση της καμπύλης αποδόσεων των ΗΠΑ, την απομόχλευση της Κίνας και το άγχος σε ορισμένες αναδυόμενες αγορές.
Ως εκ τούτου, οι περισσότερες χώρες φαίνονται εκτεθειμένες, όταν τελικά σημειωθεί η επόμενη ύφεση, με πιθανές αρνητικές συνέπειες για ορισμένες αξιολογήσεις κρατικών ομολόγων.
Η Fitch, βέβαια, δεν προβλέπει ότι ο κίνδυνος της ύφεσης είναι άμεσος, παρ 'όλα αυτά, σε κάποια στιγμή θα υπάρξει.
Διδάγματα από τις παρελθούσες οικονομικές υφέσεις
Η Fitch ανέλυσε 58 σημαντικές οικονομικές συρρικνώσεις (με μείωση του ΑΕΠ τουλάχιστον 2% και διάρκειας τουλάχιστον δύο τριμήνων) σε 22 οικονομίες στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική από το 1980.
Η μέση πτώση του ΑΕΠ ήταν 4,4% και υπήρξαν επτά περίοδοι ύφεσης που συνεπάγονται μείωση του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 10%.
Υπήρξαν επτά περίοδοι ύφεσης που συνεπάγονταν μείωση του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 10% και με μείωση της παραγωγής κατά τουλάχιστον 5%. Η μέση διάρκεια αυτών των σημαντικών περιόδων ύφεσης ήταν πέντε τρίμηνα (μέσος όρος 5,7). Η Ελλάδα είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες περιόδους ύφεσης από το 1980, καθώς έχει επτά, με τη μεγαλύτερη εξ αυτών να είναι 23 τρίμηνα, όταν και η ύφεση ήταν βαθύτερη (31% μείωση του ΑΕΠ).
Παρόλο που η Fitch χρησιμοποιεί μια περίοδο 37 ετών, η περίοδος είναι αναπόφευκτα επηρεασμένη από τις σοβαρές οικονομικές κρίσεις μεταξύ του 2008 και του 2014 που σχετίζονται με τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές κρίσεις και τις κρίσεις της ευρωζώνης, οι οποίες αντιπροσωπεύουν έξι από τις επτά βαθύτερες οικονομικές κρίσεις. Παρόλα αυτά, η Fitch πιστεύει ότι η σχέση μεταξύ των παρελθουσών κρίσεων και των δημόσιων οικονομικών παρέχει μια χρήσιμη εικόνα σε σχέση με ενδεχόμενους κινδύνους σε περίπτωση επόμενης ύφεσης. Επιπλέον, ο κίνδυνος βαθιάς ύφεσης παραμένει σημαντικός λόγω των υψηλών επιπέδων του χρέους, καθώς και οι μεταρρυθμίσεις για να καταστεί η ευρωζώνη ένα πιο ανθεκτικό νομισματικό σύνολο εξακολουθούν να είναι ελλιπείς.
Ο αντίκτυπος στο δημόσιο χρέος
Η μέση συρρίκνωση του ισοζυγίου των δημόσιων προϋπολογισμών σε αυτές τις μεγάλες οικονομικές υφέσεις ήταν 4,3% του ΑΕΠ.
Για το δημόσιο χρέος, η Fitch διαπιστώνει ότι η μέση αύξηση αυτών των μεγάλων οικονομικών ελλειμμάτων ήταν 16% του ΑΕΠ (μετρούμενη από το έτος που προηγήθηκε της έναρξης της ύφεσης έως την κορύφωσή της ή τα επόμενα δύο έτη).
Οι 11 κρίσεις οδήγησαν σε άνοδο του χρέους άνω του 30% του ΑΕΠ.
Με άλλα λόγια υπάρχει ανοδική τάση του χρέους / ΑΕΠ κατά 1% ετησίως στις 22 χώρες μεταξύ 1979 και 2017, αλλά εξηγείται πλήρως από την αύξηση κατά τη διάρκεια των περιόδων ύφεσης.
Οι χώρες με το υψηλότερο προβλεπόμενο δημόσιο χρέος / ΑΕΠ στο τέλος του 2018 είναι η Ελλάδα 183%, η Ιταλία 131%, η Πορτογαλία 122%, η Κύπρος 110%, το Βέλγιο 102% και οι ΗΠΑ 101%.
Εάν αυτό επρόκειτο να αυξηθεί σύμφωνα με τη μεσαία επιδείνωση μιας σημαντικής ύφεσης, τότε το δημόσιο χρέος θα αυξανόταν έντονα σε επίπεδα ασυμβίβαστα με τις τρέχουσες αξιολογήσεις σε πολλές χώρες.
Σε αυτό το πλαίσιο, και δεδομένου του ότι σε περιόδους ύφεσης οι κυβερνήσεις επιλέγουν να αυξήσουν τις δαπάνες τους, άρα και το χρέος τους, η Fitch βλέπει περιορισμένη ανοχή από τις οικονομίες για να απορροφήσουν τη σημαντική υποβάθμιση των δημόσιων οικονομικών.
Η κόπωση της λιτότητας, οι δημογραφικές τάσεις και η αυξανόμενη υποστήριξη των λαϊκιστικών πολιτικών κομμάτων θα καταστήσουν ακόμη πιο δύσκολη τη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και τη σταθεροποίηση του δημόσιου χρέους / του ΑΕΠ μετά την επόμενη ύφεση.
Η Fitch διαπιστώνει ότι η μέση αύξηση αυτών των 58 μεγάλων περιόδων ύφεσης είναι 16% του ΑΕΠ (μέσος όρος 20%), όπως μετράται από την αύξηση του λόγου χρέους / ΑΕΠ στο τέλος του έτους που προηγείται της έναρξης της ύφεσης και η κορυφή της στην ύφεση ή μέχρι τα επόμενα δύο χρόνια.
Η άνοδος του δημόσιου χρέους έχει διογκωθεί σε ορισμένες περιπτώσεις λόγω του κόστους ανακεφαλαιοποίησης του τραπεζικού τομέα. Πέντε από τις οικονομικές περιόδους ύφεσης σημείωσαν άνοδο του δημόσιου χρέους / ΑΕΠ άνω του 50% και 11 σημείωσαν αύξηση άνω του 30%. Ο συνδυασμός αυτού του αποτελέσματος με τη μεσαία πτώση του ΑΕΠ σε μεγάλη ύφεση συνεπάγεται ότι κάθε πτώση του ΑΕΠ κατά 1% οδηγεί σε αύξηση κατά 3,6% περίπου του δείκτη χρέους / ΑΕΠ γενικής κυβέρνησης.
Εξαιρουμένης της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης της ευρωζώνης, σημειώθηκαν 32 μείζονες περιόδους ύφεσης με μέση μείωση του ΑΕΠ κατά 3,3%, αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 3,1% και αύξηση του δημόσιου χρέους / ΑΕΠ κατά 14%.
Ποιων χωρών τα δημόσια οικονομικά είναι πιο ευάλωτα σε μια μεγάλη ύφεση;
Με βάση το σημείο εκκίνησης των προβλέψεων της Fitch για τα υπόλοιπα του προϋπολογισμού της γενικής κυβέρνησης και τα μερίδια του χρέους / του ΑΕΠ για το 2018, τα δημόσια οικονομικά πολλών χωρών μοιάζουν εκτεθειμένα σε περίπτωση επιδείνωσης.
Οι χώρες με το υψηλότερο προβλεπόμενο δημόσιο χρέος / ΑΕΠ στο τέλος του 2018 είναι η Ελλάδα με ποσοστό 183%, η Ιταλία με 131%, η Πορτογαλία με 122%, η Κύπρος με 110%, το Βέλγιο με 102% και η Πορτογαλία στο 101%.
Εάν το δημοσιονομικό έλλειμμα αυξηθεί σύμφωνα με τη μέση επιδείνωση μιας μεγάλης ύφεσης, τότε το δημόσιο χρέος θα αυξηθεί απότομα σε επίπεδα ασυμβίβαστα με τις τρέχουσες αξιολογήσεις σε πολλές χώρες.
Το δημόσιο χρέος / το ΑΕΠ θα υπερέβαινε το 100% στην Ισπανία, τη Γαλλία, τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Πηγή: bankingnews.gr