Η δεκαετία του 2000, η οποία δικαίως θα καταγραφεί ως η εποχή της τεχνητής ευμάρειας, μπορεί να χαρακτηρισθεί από την ξέφρενη ανάπτυξη πολλών ελληνικών επιχειρήσεων, ενδεχομένως δυσανάλογη με τις πραγματικές ανάγκες αλλά και αντοχές της ελληνικής οικονομίας.
Η εξάπλωση και γιγάντωση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, που είχαν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, κατ' αναλογίαν, πολυεθνικών προτύπων, γινόταν όχι με βάση κάποιο μακροχρόνιο σχεδιασμό και μια σοβαρή προσέγγιση των δυνατοτήτων της αγοράς, αλλά παρακινείτο από τον «αέρα» της εποχής και φυσικά τον δανεισμό χωρίς όριο.
Ήταν όμως απόλυτα αποδεκτό αφού δημιουργούσε χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, με διόλου ευκαταφρόνητους μισθούς και ταυτόχρονα αναπτύσσονται δορυφορικές επιχειρηματικές δραστηριότητες οι οποίες συνέδεαν την τύχη τους και το μέλλον τους με την έχουσα την δεσπόζουσα θέση στην αγορά.
Η έλλειψη όμως επιχειρηματικής κουλτούρας, γνώσης και παιδείας, καθώς και η αλόγιστη αλαζονεία την οποία επεδείκνυαν οι νέοι «ηγήτορες» της αγοράς, τους εμπόδισε να ερμηνεύσουν τα μηνύματα για τα νέα δεδομένα που θα έβρισκαν μπροστά τους, και να προβούν άμεσα σε διορθωτικές κινήσεις οι οποίες, με κόστος βέβαια, θα θωράκιζαν τις επιχειρήσεις τους και θα εξασφάλιζαν την βιωσιμότητά τους στο μέλλον.
Η κρίση του 2010, η οποία ήταν βίαια ανατρεπτική σε σχέση με το status που είχε δημιουργηθεί τα προηγούμενα χρόνια, κατέδειξε την ανεπάρκεια στο επιχειρείν και αποκάλυψε την αδυναμία της διαχείρισης, του σχεδιασμού και της προοπτικής πολλών ελληνικών επιχειρήσεων.
Στην πραγματικότητα ο αστείρευτος καταναλωτισμός και ο κατ' ουσία «συνεταιρισμός» με το τραπεζικό σύστημα δημιούργησαν τους γίγαντες με τα πήλινα πόδια. Οι συνέπειες από την κατάρρευση αυτών των οικοδομημάτων είναι δραματικές και επιφέρουν αλυσιδωτές εκρήξεις σε οικονομικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο.
Απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας που είναι αδύνατον να απορροφηθούν σε άλλες παραγωγικές δραστηριότητες, πλήγμα στα δημόσια έσοδα από την μη είσπραξη φόρων, εισφορών κλπ. και τριγμοί στο τραπεζικό σύστημα, από την μη πληρωμή των δανείων.
Η σωστή λειτουργία μιας ομαλής αγοράς επιβάλλει την προσπάθεια αναδιάρθρωσης και διάσωσης αυτών των επιχειρήσεων και όχι βέβαια του επιχειρηματία, ο οποίος και φέρει το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης.
Η ελληνική νομοθεσία με το άρθρο 99 του πτωχευτικού κώδικα (αντιγραφή από μοντέλα του εξωτερικού) δίνει την ευκαιρία, με μόνο γνώμονα το κοινωνικό και οικονομικό όφελος, της διάσωσης των επιχειρήσεων και την ενδεχόμενη επαναφορά τους στην κανονικότητα, έστω και μακροπρόθεσμα.
Για να επιτευχθεί ενδεχομένως το μοντέλο αυτό, σύμφωνα με τα όσα ορίζει η κείμενη νομοθεσία, δεν μπορεί να γίνει χωρίς δύο βασικές προϋποθέσεις που, δυστυχώς, δεν λαμβάνουν υπόψη τους οι άμεσα μετέχοντες στο εγχείρημα.
Η ουσιαστική και στενή εποπτεία και επιτήρηση των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους, η οποία θα απαιτεί και θα διασφαλίζει την τήρηση των όρων για την ομαλή εξυγίανση και αναδιάρθρωση της επιχείρησης με ταυτόχρονη διασφάλιση των συμφερόντων όλων των μερών.
Και το σημαντικότερο, η πλήρης απομάκρυνση των υφιστάμενων μετόχων από την διοίκηση της εταιρείας και η απαγόρευση εμπλοκής τους σε αυτή με οποιοδήποτε τρόπο καθώς και η ανάθεση σε ομάδα τεχνοκρατών – ειδικών στελεχών της αγοράς, χωρίς εξαρτήσεις πολιτικές, συνδικαλιστικές, οικονομικές ή επιχειρηματικές και οι οποίες θα αναλάβουν με όρους αγοράς την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος. Η υγιείς αγορά για να έχει πιθανότητες επιτυχίας απαιτεί πλέον μια άλλη κουλτούρα, δυστυχώς λέξη άγνωστη προς εμάς.
* Ο Ανδρέας Πάτσης ειναι δικηγόρος και νομικός σύμβουλος μεγάλων επιχειρήσεων