Πριν από ένα μήνα, περίπου στα μέσα Απριλίου, η Τράπεζα της Τουρκίας έδωσε στη δημοσιότητα την ετήσια έκθεσή της, από την οποία προέκυπτε ότι μετέφερε περίπου 30 τόνους τουρκικού χρυσού από τα θησαυροφυλάκια της αμερικανικής Federal Reserve στην Τράπεζα της Αγγλίας και στην Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS). Αυτή η κίνηση ενδέχεται να υποδηλώνει την ανησυχία της Αγκυρας ότι επίκειται νέο πλήγμα στην οικονομία της Τουρκίας, που ήδη συνθλίβεται μεταξύ των συμπληγάδων ενός νομίσματος σε ελεύθερη πτώση και ενός διψήφιου πληθωρισμού. Αυτήν τη φορά, όμως, ο κίνδυνος προέρχεται από την απόφαση του Αμερικανού προέδρου να επαναφέρει τις οικονομικές κυρώσεις κατά του Ιράν.
Η Αγκυρα διατηρεί στενούς οικονομικούς και εμπορικούς δεσμούς με την Τεχεράνη, οι οποίοι θα μπορούσαν να κλονιστούν εξαιτίας της απειλής κυρώσεων. Αρκετοί αναλυτές πιθανολογούν, όμως, ακόμα και την επιβολή οικονομικών κυρώσεων κατά της ίδιας της Τουρκίας λόγω της διευκόλυνσης που παρείχε παλαιότερα στην Τεχεράνη για να παρακάμπτει το αμερικανικό εμπάργκο. Ενδέχεται η Αγκυρα να συνεχίσει την ίδια τακτική και να διατηρήσει, φανερά ή κρυφά, οικονομικούς δεσμούς με την Τεχεράνη. Σύμφωνα με τον Ουγκούρ Γκούρσες, αρθρογράφο της τουρκικής εφημερίδας Hurriyet, η είδηση για τη μεταφορά του τουρκικού χρυσού εκτός ΗΠΑ ενδέχεται να είναι πιο σημαντική από τη μεταφορά του γερμανικού χρυσού στην Bundesbank.
Ισως αποτελεί προληπτικό μέτρο της Αγκυρας, που διαβλέπει την πιθανότητα να προχωρήσει η Ουάσιγκτον σε εναντίον της οικονομικές κυρώσεις. Ο λόγος είναι ότι η τουρκική τράπεζα Halkbank διευκόλυνε την Τεχεράνη να παρακάμπτει το αμερικανικό εμπάργκο. Την Τετάρτη, η αμερικανική δικαιοσύνη καταδίκασε τον Μεχμέτ Χακάν Ατίλα, αντιπρόεδρο της Halkbank, σε κάθειρξη 32 μηνών, επειδή έστησε τον μηχανισμό μέσω του οποίου η εν λόγω τράπεζα βοήθησε το Ιράν να παρακάμψει τις κυρώσεις. Παραμένει ακόμη άγνωστο ποια θα είναι η τύχη του Τουρκοϊρανού εμπόρου χρυσού Ρεζά Ζαράμπ, ο οποίος παρείχε τις σχετικές πληροφορίες και ενέπλεξε στην υπόθεση τον Χακάν Ατίλα.
Τις ίδιες μέρες που η Τράπεζα της Τουρκίας μετέφερε τον χρυσό, ο Τούρκος υπουργός Οικονομίας Νιχάτ Ζεϊμπεκτσί μετέβαινε στην Τεχεράνη, συνοδευόμενος από επιχειρηματίες και οικονομικούς παράγοντες, με στόχο τη σύσφιγξη των οικονομικών σχέσεων με το Ιράν. Το Συμβούλιο Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων της Τουρκίας, που διοργάνωσε την επίσκεψη, εκτιμά πως οι διμερείς εμπορικές σχέσεις μπορούν να φτάσουν τον στόχο των 30 δισ. δολαρίων ετησίως. Αν δεν πληγούν καίρια από την επαναφορά των κυρώσεων, όπως συνέβη στη διάρκεια της προηγούμενης φάσης, όσο δηλαδή δεν είχε υπογραφεί η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Οπως προκύπτει από επίσημα στοιχεία του τουρκικού υπουργείου Οικονομικών, οι εμπορικές συναλλαγές Τουρκίας - Ιράν κορυφώθηκαν το 2012, φθάνοντας τα 22 δισ. δολάρια, όταν η Τουρκία εξήγαγε χρυσό στο Ιράν. Εκτοτε ακολούθησαν πτωτική πορεία, υποχωρώντας στα 9,8 δισ. δολάρια το 2015 και στα 9,7 δισ. δολάρια το 2016, για να ανακάμψουν στα 10,7 δισ. δολάρια την περασμένη χρονιά.
Ο Ερντογάν δεν προτίθεται να διακόψει τις εμπορικές σχέσεις με την Τεχεράνη
Μόλις ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ ότι θα επαναφέρει τις κυρώσεις κατά του Ιράν, ο Τούρκος υπουργός Οικονομίας Νιχάτ Ζεϊμπεκτσί έσπευσε να δεσμευθεί ότι δεν πρόκειται να διακοπούν οι διμερείς εμπορικές σχέσεις Αγκυρας - Τεχεράνης. Παρά τους όποιους κινδύνους μπορεί να συνεπάγεται κάτι τέτοιο για την Αγκυρα, πολιτικοί και οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν ότι αυτή θα είναι πράγματι η επιλογή της Αγκυρας.
Σε σχόλιό του στην ιστοσελίδα Al-Monitor, που παρακολουθεί θέματα Μέσης Ανατολής, ο οικονομολόγος και καθηγητής Οικονομικών Κέναν Μορτάν προβλέπει ότι η Τουρκία θα βρεθεί υπό μεγάλη πίεση, αλλά θα βρει τρόπους να παρακάμψει τις κυρώσεις και να συνεργαστεί και πάλι με το Ιράν.
Σε επίσκεψή του στην ιρανική πρωτεύουσα προ μηνών, ο Τούρκος πρόεδρος υποσχέθηκε ότι οι τουρκικές τράπεζες θα ανοίξουν υποκαταστήματα στο Ιράν για να εξυπηρετήσουν το διμερές εμπόριο στα τοπικά νομίσματα. Τις ίδιες ημέρες, άλλωστε, οι κεντρικές τράπεζες των δύο χωρών υπέγραψαν συμφωνία, με την οποία δεσμεύονται να χρησιμοποιούν τα εθνικά τους νομίσματα στις διμερείς εμπορικές συναλλαγές.
Το συγκεκριμένο σχέδιο ενδέχεται να προσκρούσει στην αποδυνάμωση των δύο νομισμάτων, καθώς τόσο η τουρκική λίρα όσο και το ιρανικό ριάλ έχουν αποδυναμωθεί σημαντικά. Αυτό σημαίνει ότι ο επιχειρηματικός κόσμος ενδέχεται να αποφύγει τη χρήση τους. Οι δύο χώρες έχουν, πάντως, υπογράψει συμφωνία ανταλλαγής της τουρκικής λίρας με το ιρανικό ριάλ, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 16 Απριλίου.
Αν, πάντως, οι τουρκικές τράπεζες αποφύγουν να ανοίξουν υποκαταστήματα στο Ιράν, ή αυτό καταστεί αδύνατον μετά την επαναφορά των κυρώσεων, στην Κωνσταντινούπολη υπάρχει παράρτημα της ιρανικής τράπεζας Bank Mellat, που θα μπορούσε να αναλάβει τη διεκπεραίωση των εμβασμάτων.
Οπως επισημαίνει ο Ταχά Μελί Αρβάς, αρθρογράφος της τουρκικής εφημερίδας Sabah, είναι γεγονός ότι οι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών είναι πολύ στενοί. Το Ιράν είναι ο τρίτος προμηθευτής της Τουρκίας σε ενέργεια, καθώς της παρέχει το 22% των εισαγωγών της σε αργό πετρέλαιο και πάνω από το 16% σε φυσικό αέριο.
Παράλληλα, η Τουρκία είναι η τέταρτη μεγαλύτερη αγορά για τις εξαγωγές του Ιράν. Δεν αποκλείεται, όμως, οι Ιρανοί να εγκαταλείψουν τα τουρκικά προϊόντα αν βρουν καλύτερες εναλλακτικές. Η Αγκυρα εγκατέλειψε, άλλωστε, το Ιράν το 2012, όταν σταμάτησε να αγοράζει ιρανικό πετρέλαιο και άρχισε να εισάγει από το Ιράκ και τη Σαουδική Αραβία.
Πηγή: Καθημερινή