Η αρρώστια ήταν και είναι αυτή που φοβίζει περισσότερο από οτιδήποτε τον άνθρωπο. Μη γνωρίζοντας την αιτία, τη φύση και τον τρόπο αντιμετώπισης της νόσου, μοναδική σωηρία η θεϊκή παρέμβαση. Θεραπείες και θαύματα δεν είναι μονοπώλιο των Χριστιανών. Κάθε θρησκεία και έχει τις ιστορίες της για αγίους και άλλους ανθρώπους με ικανότητες να θεραπεύουν ή να κάνουν άλλα υπερφυσικά πράγματα. Στο χριστιανισμό ήδη από το Χριστό έχουμε θαύματα και θεραπείες, π.χ. η θεραπεία του λεπρού. Πολλοί πήγαιναν τους αρρώστους εκεί που έκανε κύρηγμα ο Χριστός για να τους θεραπεύσει.
Ακραίες μορφές θεραπευτικών θαυμάτων έχουμε και σήμερα, όπως π.χ. με τους τηλεοπτικούς ευαγγελιστές στις ΗΠΑ. Ή ακόμη και στα μέρη μας, με διάφορους αγίους που συνεχίζουν να έχουν ιαματική επιρροή, π.χ. η Χρυσοβαλλάντω που βοηθά τα υπογόνιμα ζευγάρια.
Πολύ πιο έντονο ήταν αυτό το φαινόμενο του θεραπευτή – προστάτη αγίου μέχρι και τα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Υπήρχε ένας «καταμερισμός» στους αγίους. Κάποιοι άγιοι προστάτευαν μια πόλη, άλλοι μια ανθρώπινοι δραστηριότητα, και ορισμένοι την προστασία από κάποια νόσο.
Εκτός από τους Άγιους Ανάργυρους Κοσμά και Δαμιανό έχουμε και άλλους αγίους γιατρούς. Οι δυο μικρασιάτες αδελφοί ήταν θεραπευτές, «πρώτοι γιατροί του κόσμου» που γιάτρευαν τον κόσμο δωρεάν. Γι’ αυτό και «ανάργυροι», δηλαδή χωρίς αργύρια.
Τα δυο αδέλφια, γόνοι ευκατάστατης οικογένειας, σπούδασαν ιατρική την οποία εξάσκισαν φιλανθρωπικά κυρήτοντας ταυτόχρονα το λόγο του θεού. Ηταν καλοί γνώστες της ιατρικής επιστήμης – γνώριζαν πολύ καλά τα βιβλία του Ιπποκράτη, του Γαληνού, του Διοσκορίδου κ.ά – και γιάτρευαν τους ασθενείς. Δεν θεωρούσαν ότι αυτό γινόταν από την επιστημονική τους ικανότητα αλλά το απέδιδαν στη χάρη του θεού. Δεν έμεναν σε έναν τόπο αλλά περιόδευαν σε διάφορα μέρη προσφέροντας τις υπηρεσίες τους.
Η ετυμολογία των ονομάτων
Κοσμάς < κόσμος· στολίδι
Δαμιανός, Δαμιανή Άγνωστης ετυμολογίας Πιθανά συνδέεται με το αρχαίο Δάμων (<δήμος)
Ανάργυρος, ό < αν- στερητ. + άργυρος ο χωρίς χρήματα. Καθένας από τους αγίους Αναργύρους Κοσμά και Δαμιανό που θεράπευαν χωρίς να παίρνουν χρήματα (Αναργυρία)