Τις πρώτες αυξήσεις στις συντάξεις ύστερα από δέκα χρόνια αλλεπάλληλων περικοπών φέρνει το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο. Πρόκειται για ένα πλαίσιο 104 άρθρων, το οποίο αλλάζει βασικούς άξονες του ασφαλιστικού συστήματος και επηρεάζει τη ζωή όλων των Ελλήνων.
Με το νομοσχέδιο – μεταξύ άλλων – έρχονται ανατροπές στο καθεστώς για τις ασφαλιστικές εισφορές 1,5 εκατ. ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολουμένων και αγροτών, καταργούνται οι διπλές εισφορές για όσους έχουν παράλληλη ασφάλιση, αυξάνονται τα ποσοστά αναπλήρωσης για τις κύριες συντάξεις, έρχεται από την 1η Μαρτίου ο e-ΕΦΚΑ με τη συγχώνευση του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ) και του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), αυξάνονται επικουρικές συντάξεις που κόπηκαν το 2016 για όσους συνταξιούχους είχαν άθροισμα κύριας και επικουρικής 1.300 ευρώ μεικτά και δημιουργείται μόνιμος μηχανισμός στήριξης των συντάξεων με αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 0,5% του ΑΕΠ.
«ΤΑ ΝΕΑ» σχεδίασαν και παρουσιάζουν έναν χρήσιμο οδηγό, με 15 ερωτήσεις – απαντήσεις, με τις βασικές παραμέτρους του νέου ασφαλιστικού συστήματος όπως αυτό προδιαγράφεται από το νέο νομοσχέδιο
1. Ποιες αλλαγές έρχονται με το νέο ασφαλιστικό στα ποσοστά αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων;
Αυξάνονται οι συντελεστές της ανταποδοτικής – κύριας – σύνταξης από τα 30 έτη και άνω. Σε ό,τι αφορά τους συνταξιούχους με 30 χρόνια ασφάλισης δεν θα δουν καμία αύξηση στην σύνταξή τους καθώς το ποσοστό αναπλήρωσης παραμένει στο 26,37%, όπως είναι και σήμερα. Ομως για κάθε επιπλέον χρόνο εργασίας ο συντελεστής αυξήθηκε κατά 0,56% και διαμορφώθηκε στο 1,98% από 1,42%. Ετσι στα 35 έτη φτάνει στο 37,31% από 33,81%, στα 40 χρόνια στο 50,01% από 42,80%. Στα 42 χρόνια φτάνει στο 51,01% από 46,80% καθώς μετά τα 40 έτη προβλέπεται προσαύξηση στο ποσοστό αναπλήρωσης κατά 0,50% ανά έτος.
2. Ποιες θα είναι οι αυξήσεις που θα δουν οι συνταξιούχοι με τα νέα αυξημένα ποσοστά αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων;
Οι αυξήσεις των ανταποδοτικών κύριων συντάξεων θα είναι από 12 ευρώ για όσους έχουν αποχωρήσει ή αποχωρούν με 30 έτη ασφάλισης έως και 252 ευρώ για όσους έχουν 40 έτη ασφαλιστικού βίου. Οι αυξήσεις αυτές μετράνε από 1ης Οκτωβρίου 2019 για τους ήδη συνταξιούχους και τα αναδρομικά τουλάχιστον 5 ή 6 μηνών μηνών θα δοθούν εφάπαξ σε μία δόση μετά την ψήφιση του νόμου και φυσικά μετά τους απαραίτητους επανυπολογισμούς των συντάξεων.
3. Ποιους συνταξιούχους αφορά το νέο σύστημα αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων;
Με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης (για όσους έχω πάνω από 30 συντάξιμα έτη) μεγάλο μέρος των συνταξιούχων που σύμφωνα με τον νόμο Κατρούγκαλου έχουν θετική προσωπική διαφορά θα δουν τα χρήματα λογιστικά και όχι στην τσέπη τους. Το νομοσχέδιο αναφέρει πως από 1.10.2019 οι συντάξεις που έχουν ήδη κανονιστεί και καταβληθεί με βάση τις ρυθμίσεις του Ν. 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) ή εκκρεμεί ο υπολογισμός τους αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με τα ποσοστά αναπλήρωσης, όπως αναφέρονται παραπάνω. Ο σχετικός υπολογισμός γίνεται από 1.10.2019, ημερομηνία από την οποία καταβάλλονται και τυχόν προκύπτουσες αυξήσεις.
Για τις αιτήσεις συνταξιοδότησης που έχουν υποβληθεί έως την 30ή Σεπτεμβρίου 2019 το ποσό της απονεμόμενης σύνταξης δεν μπορεί να υπολείπεται του ποσού της σύνταξης που θα απονεμόταν κατά το προϊσχύον καθεστώς. Τυχόν διαφορά που προκύπτει καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά. Οι επανυπολογισθείσες κύριες συντάξεις σύμφωνα με τον νόμο Κατρούγκαλου υπολογίζονται εκ νέου από 1.10.2019 με βάση τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης. Από 1.10.2019, αν το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων είναι μεγαλύτερο εκείνου που προκύπτει από τον υπολογισμό τους, το επιπλέον ποσό όπως επανυπολογίζεται εξακολουθεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά, συμψηφιζόμενο κατ’ έτος και μέχρι την πλήρη εξάλειψή του, με την εκάστοτε αναπροσαρμογή των συντάξεων.
Εάν η επανυπολογισθείσα προσωπική διαφορά είναι μεγαλύτερη του ποσού που προέκυπτε κατά το προϊσχύον καθεστώς, καταβάλλεται η προσωπική διαφορά κατά το προϊσχύον καθεστώς. Αν το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων είναι μικρότερο από αυτό που προκύπτει από τον υπολογισμό τους βάσει των νέων ποσοστών αναπλήρωσης, τότε το ποσόν των συντάξεων προσαυξάνεται κατά το ένα πέμπτο της πρόσθετης διαφοράς που προκύπτει, για την περίοδο από την 1η Οκτωβρίου 2019 έως την 31η Δεκεμβρίου 2020 και ισόποσα κατ’ έτος έως την 31η Δεκεμβρίου 2024. Εάν η επανυπολογισθείσα προσωπική διαφορά είναι μικρότερη του ποσού που προέκυπτε κατά το προϊσχύον καθεστώς, καταβάλλεται η προσωπική διαφορά κατά το προϊσχύον καθεστώς. Φυσικά κερδισμένοι είναι όσοι αποχώρησαν μετά τον νόμο Κατρούγκαλου ή εξέλθουν μελλοντικά στη σύνταξη.
4. Ποιες θα είναι οι αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις;
Τις αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις θα λάβουν οι συνταξιούχοι μετά την ψήφιση του σχεδίου νόμου, πιθανότατα τον Απρίλιο, μαζί με τα αναδρομικά από 1ης Οκτωβρίου 2019 – όσοι είχαν άθροισμα κύριας και επικουρικής πάνω από 1.300 ευρώ το καλοκαίρι του 2016 και είδαν τις επικουρικές τους τότε να μειώνονται. Η μεσοσταθμική αύξηση θα είναι 99,57 ευρώ τον μήνα και σε απόλυτους αριθμούς θα κυμαίνεται από 5 ευρώ έως 196 ευρώ. Ειδικότερα :
-- το 100% των συνταξιούχων του Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης του Προσωπικού της Εμπορικής Τράπεζας ΤΕΑΠΕΤΕ θα δει μέση αύξηση 29,49%
-- το 56,95% των συνταξιούχων του Τομέα Επικουρικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Ναυτικών και Τουριστικών Πρακτορείων θα δει μέση αύξηση 31,29%
-- το 18,78% των συνταξιούχων του ΙΚΑ ΕΤΕΑΜ θα πάρει μέση αύξηση 44,92%.
-- το 51,66% των συνταξιούχων Ταμείου Ασφάλισης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων (ΤΑΔΚΥ) θα δει μέση αύξηση 28,81%.
-- το 38,48% των συνταξιούχων μηχανικών του ΤΣΜΕΔΕ θα πάρει μέση αύξηση 12,29%.
Οι αυξήσεις αυτές αφορούν μόνο τις επικουρικές συντάξεις που είχαν υποστεί μείωση λόγω του ορίου των 1.300 ευρώ ως άθροισμα κύριας και επικουρικής, καθώς το ΣτΕ έκρινε πως οι μειώσεις αυτές ήταν αντισυνταγματικές.
Ολα τα ποσοστά αντικατοπτρίζονται σε αντίστοιχες μειώσεις του 2016. Από τους 300.000 και πλέον επικουρικούς συνταξιούχους που είχαν περικοπή το καλοκαίρι του 2016, οι 250.000 ήταν οι περισσότερο χαμένοι, καθώς είδαν μειώσεις έως 48,24%. Από το πρώην ΙΚΑ προέρχεται η μεγαλύτερη δεξαμενή συνταξιούχων που υπέστησαν το 2016 τις περικοπές και τώρα θα πρέπει να δουν αυξήσεις.
Στους ευνοημένους από τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ για τις περικοπές των επικουρικών είναι:
-- 139.055 μισθωτοί ΙΚΑ που είχαν μέση περικοπή 45%. Από το πρώην ΙΚΑ προέρχεται η μεγαλύτερη δεξαμενή συνταξιούχων που υπέστησαν το 2016 τις περικοπές και τώρα θα πρέπει να δουν αυξήσεις. Ειδικότερα από τους 251.728 συνταξιούχους που είχαν τις υψηλότερες περικοπές, οι μισοί και πλέον προέρχονται από το πρώην ΙΚΑ. Ειδικά για τους μισθωτούς του ΕΤΕΑΜ ορίστηκε συντελεστής επανυπολογισμού με τη μέθοδο του μέσου όρου στο 0,4927, δείχνοντας μείωση 50,73% στην καταβαλλόμενη σύνταξη. Οι συνταξιούχοι του ΕΤΕΑΜ είχαν έτσι ονομαστική μείωση 50,73% στην παλιά τους σύνταξη, ενώ η πραγματική μείωση εξαρτήθηκε από το ύψος της κύριας σύνταξης που διέσωσε όσους έπεσαν κάτω από τον πήχη των 1.300 ευρώ (μεικτά) άθροισμα κύριας και επικουρικής (πήραν «προσωπική διαφορά»).
-- 1.009 τραπεζοϋπάλληλοι της πρώην Τράπεζας Πίστεως, οι οποίοι είχαν μέση μείωση 48,24% καθώς λόγω υψηλών κύριων συντάξεων δεν προστατεύτηκαν από το όριο των 1.300 ευρώ.
-- 8.858 εμποροϋπάλληλοι που είχαν μέση μείωση 41,21% το 2016.
-- 7.341 δικηγόροι που έχασαν το 41,35% της επικουρικής τους το 2016.
-- 2.813 πρώην εργαζόμενοι σε Γεωργικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις – έχασαν το 39,56% της επικουρικής τους το 2016.
-- 538 βενζινοπώλες που απώλεσαν το 38,37% της επικουρικής τους.
-- 21.618 ναυτικοί που μέτρησαν απώλειες 36,54%.
-- 1.758 εργαζόμενοι σε εταιρείες Οινοποιίας, Ζυθοποιίας και Οινοπνευματοποιίας, που έχασαν το 31,95% της επικουρικής τους το 2016.
-- 3.215 πρώην υπάλληλοι Ναυτικών και Τουριστικών Πρακτορείων, που έχασαν το 31,29% της επικουρικής τους.
-- 3.887 πρώην υπάλληλοι Εμπορικής Τράπεζας, που μέτρησαν απώλειες 29,49%.
-- 16.265 υπάλληλοι δήμων, οι οποίοι είχαν περικοπές 28,81%.
5. Τι θα γίνει με τα παλιά αναδρομικά (συνταξιούχοι πριν από τον νόμο Κατρούγκαλου);
Η απόφαση του ΣτΕ για τα παλιά αναδρομικά (πριν από τον νόμο Κατρούγκαλου) – μετά τη δίκη-πιλότος που έγινε στις 10.1.2020 – αναμένεται να δημοσιοποιηθεί Απρίλιο ή Μάιο. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι θα σεβαστεί την απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου. Μερίδα νομικών θεωρεί πιο πιθανή τη δικαίωση για το 10μηνο που μεσολαβεί από 10.6.2015 έως 11.5.2016, δηλαδή μετά τη δημοσίευση των προηγούμενων αποφάσεων του ΣτΕ και μέχρι την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, μόνο για αυτό το περίφημο 10μηνο – 11μηνο το κόστος αγγίζει τα 4 δισ. (3,985 δισ.). Εκτιμάται ότι αν ληφθεί απόφαση για να δοθούν τα αναδρομικά αυτό το δεκάμηνο, τότε η καταβολή τους θα γίνει σε δόσεις και σε βάθος χρόνου.
6. Προβλέπονται αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων;
Με το υπό κατάθεση ασφαλιστικό νομοσχέδιο δεν προβλέπονται αλλαγές ούτε στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ούτε στον υπολογισμό των συντάξεων, ο οποίος παραμένει ως έχει και είχε διαμορφωθεί με το νόμο Κατρούγκαλου.
7. Τι αλλαγές επέρχονται για τις συντάξεις και τις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολουμένων;
Με το νέο ασφαλιστικό σχέδιο νόμου ο αυτοαπασχολούμενος και ο ελεύθερος επαγγελματίας, αποκτούν το δικαίωμα να επιλέγουν μόνοι τους πόση σύνταξη θα πάρουν όταν έρθει η ώρα και συμπληρωθεί το όριο ηλικίας. Ο,τι πληρώσει ο ελεύθερος επαγγελματίας τόση σύνταξη θα πάρει. Οποιος λοιπόν επιλέξει να πληρώνει μόνο την ελάχιστη εισφορά θα έχει και μικρότερη σύνταξη, ενώ όποιος θελήσει να πληρώσει κάτι παραπάνω τότε επιβραβεύεται με μία καλύτερη σύνταξη, ιδιαίτερα τώρα που τα ποσοστά αναπλήρωσης αυξήθηκαν.
Ο νέος τρόπος υπολογισμού των εισφορών που θα ισχύσει αναδρομικά από 1.1.2020 για περίπου 1.500.000 μη μισθωτούς προβλέπει πως θα λάβουν συντάξεις από 775 ως 2.501 ευρώ.
Οσοι νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι επιθυμούν να εξασφαλίσουν σύνταξη άνω των 1.000 ευρώ με παραμονή στην αγορά εργασίας από 35 έως 40 έτη θα πρέπει να επιλέξουν την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών από την 4η κατηγορία και άνω, δηλαδή 297 ευρώ μηνιαίως.
Οσοι επιλέξουν να καταβάλλουν την ελάχιστη εισφορά της πρώτης κατηγορίας, ύψους 155 ευρώ, θα λάβουν 779 ευρώ ύστερα από 40 χρόνια ασφάλισης για το άθροισμα εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης, ενώ όσοι επιλέξουν την ανώτατη ασφαλιστική κατηγορία για 40 χρόνια καταβάλλοντας 500 ευρώ τον μήνα θα λάβουν σύνταξη 1.659 ευρώ.
Θα υπάρξουν μία υποχρεωτική κατηγορία και πέντε προαιρετικές, ενώ μια ειδική 7η υποκατηγορία θα είναι διαθέσιμη μόνο στους νέους επαγγελματίες με δραστηριότητα έως 5 έτη. Η πρώτη και υποχρεωτική ασφαλιστική κατηγορία θα ανέρχεται στα 220 ευρώ τον μήνα (μαζί με τα 10 ευρώ υπέρ ανεργίας).
Οι υπόλοιπες πέντε προαιρετικές ασφαλιστικές κατηγορίες διαμορφώνονται στα 262 ευρώ, 312 ευρώ, 373 ευρώ, 445 ευρώ και 576 ευρώ. Οι νέοι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι με ασφάλιση έως 5 έτη θα μπορούν να καταβάλλουν 136 ευρώ τον μήνα εντασσόμενοι στην υποκατώτατη κατηγορία εισφορών του νέου συστήματος.
Το τρίπτυχο πάνω στο οποίο βασίζεται το νέο σύστημα εισφορών προβλέπει ελεύθερη επιλογή ασφαλιστικών εισφορών, όπου ο καθένας θα μπορεί να επιλέξει ελεύθερα την κατηγορία των ασφαλιστικών εισφορών του, πλήρη αποσύνδεση από τα χρόνια ασφάλισης και τις γνωστές κλάσεις του παρελθόντος και πλήρη αποσύνδεση από το εισόδημα.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των εισφορών θα πηγαίνει για την κύρια σύνταξη και το υπόλοιπο για τις ασφαλιστικές εισφορές υγειονομικής περίθαλψης. Ετσι, όσο περισσότερα πληρώνει ένας επαγγελματίας ως εισφορά, τόσο περισσότερα θα πηγαίνουν για την κάλυψη της σύνταξής του.
8. Τι θα ισχύσει για τις εισφορές των αγροτών;
Διαμορφώνονται έξι κατηγορίες σταθερών ασφαλίστρων. Η πρώτη και υποχρεωτική ασφαλιστική κατηγορία για τους προερχόμενους από τον πρώην ΟΓΑ θα ανέρχεται στα 119 ευρώ μηνιαίως. Οι υπόλοιπες πέντε προαιρετικές ασφαλιστικές κατηγορίες διαμορφώνονται στα 143 ευρώ, 171 ευρώ, 205 ευρώ, 246 ευρώ και 319 ευρώ. Στο νέο σύστημα οι αγροτικές εισφορές ακολουθούν τριετή μεταβατική περίοδο. Το 2021 η ελάχιστη εισφορά διαμορφώνεται στα 121 ευρώ, ενώ οι υπόλοιπες πέντε προαιρετικές ως εξής: 146 ευρώ, 174 ευρώ, 210 ευρώ, 251 ευρώ και 326 ευρώ.
9. Ποιες είναι οι αλλαγές στο καθεστώς της διαδοχικής ασφάλισης;
Μειώνονται οι ελάχιστες προϋποθέσεις που απαιτούνται για να μπορέσει κάποιος να λάβει σύνταξη από τον τελευταίο φορέα ασφάλισής του. Σύμφωνα με τη σχετική διάταξη αλλάζουν οι όροι συνταξιοδότησης για όσους έχουν ένσημα από δύο φορείς και άνω. Ειδικότερα μειώνονται κατά 500 ένσημα οι ελάχιστες προϋποθέσεις που απαιτούνται για να μπορέσει κάποιος να λάβει σύνταξη από τον τελευταίο φορέα ασφάλισής του. Για να μπορέσει κάποιος να λάβει σύνταξη από τον τελευταίο φορέα ασφάλισής του θα απαιτούνται 1.000 ημέρες ασφάλισης συνολικά, έναντι 1.500 που ισχύει σήμερα και 300 ημέρες ασφάλισης την τελευταία πενταετία έναντι 500 που ισχύει σήμερα. Αντίστοιχα, για συντάξεις λόγω αναπηρίας ή θανάτου θα απαιτούνται 600 ημέρες ασφάλισης οποτεδήποτε. Για τη συμπλήρωση αυτών των προϋποθέσεων μπορεί να συνυπολογιστεί και ο χρόνος αναγνώρισης της στρατιωτικής θητείας για τον οποίο καταβλήθηκαν εισφορές. Στην περίπτωση που δεν πληρούνται ούτε αυτά τα κριτήρια, τότε προβλέπεται η δυνατότητα να εξεταστεί το αίτημα του ασφαλισμένου με τις προϋποθέσεις του Ταμείου όπου πραγματοποίησε τις περισσότερες ημέρες ασφάλισης, εφόσον έχει συμπληρωθεί το όριο ηλικίας που προϋποθέτει ο τελευταίος φορέας. Επίσης, προβλέπεται ότι στα πρόσωπα που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα λόγω γήρατος με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης στο 67ο έτος της ηλικίας, με συνυπολογισμό διαδοχικού χρόνου ασφάλισης, χορηγείται σύνταξη από τον ΕΦΚΑ χωρίς να εξετάζονται οι ελάχιστες προϋποθέσεις (1.000 ένσημα / 300 την τελευταία 5ετία). Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, η ρύθμιση αυτή κρίθηκε αναγκαία διότι υπάρχουν περιπτώσεις ασφαλισμένων που έχουν συμπληρώσει συνολικά 15 έτη ασφάλισης και έχουν κλείσει τα 67, αλλά δεν μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από τον ΕΦΚΑ κάνοντας χρήση των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης του νόμου Κατρούγκαλου. Οπως προβλέπεται, «οι αιτήσεις οι οποίες έχουν απορριφθεί επανεξετάζονται κατόπιν όχλησης του ασφαλισμένου, με έναρξη των οικονομικών αποτελεσμάτων από την έναρξη ισχύος του νόμου». Αντίθετα, οι αιτήσεις που εκκρεμούν κρίνονται με το νέο καθεστώς και «τα οικονομικά αποτελέσματα ανατρέχουν στην ημερομηνία της αρχικής αίτησης συνταξιοδότησης»
10. Ποιες αλλαγές γίνονται με το νομοσχέδιο με τα δελτία παροχής υπηρεσιών (μπλοκάκια);
Καταργείται η υποχρέωση ασφάλισης για το μπλοκάκι στην περίπτωση που ο εργαζόμενος είναι ταυτόχρονα και μισθωτός. Η πλήρης απαλλαγή για τους παραλλήλως απασχολούμενους θα ισχύει για όσους καλύπτουν από τον μισθό τους την ελάχιστη εισφορά για σύνταξη και υγεία των 252 ευρώ. Αυτό σημαίνει πως ο πήχης της ελάχιστης συνολικής ασφαλιστικής υποχρέωσης για τους παραλλήλως απασχολούμενους από μισθό και μπλοκάκι μπαίνει στα 252 ευρώ εισφορά κλάδου σύνταξης και υγείας εφόσον ασκείται ελεύθερο επάγγελμα και στα 143 ευρώ εφόσον ασκείται αγροτικό επάγγελμα. Οσοι καλύπτουν από τον μισθό τους πλήρως την εισφορά αυτή, απαλλάσσονται πλήρως από τις εισφορές στο μπλοκάκι. Διαφορετικά πρέπει να πληρώσουν το υπόλοιπο. Ευνοϊκό καθεστώς θεσμοθετείται για τα καινούργια μπλοκάκια με δραστηριότητα έως πέντε ετών από την έναρξη ασκήσεως του επαγγέλματος, εφόσον υπάρχει παράλληλη μισθωτή απασχόληση. Ειδικά γι’ αυτούς η πλήρης απαλλαγή ισχύει εφόσον καλύπτεται από τον μισθό τους το ποσό της πρώτης και ελάχιστης ασφαλιστικής κατηγορίας, συμπεριλαμβανομένης της εισφοράς για ασθένεια, δηλαδή της εισφοράς των 210 ευρώ.
11. Τι αλλάζει στο καθεστώς της παράλληλης ασφάλισης;
Επέρχονται αλλαγές στο καθεστώς παράλληλης ασφάλισης για τους ασφαλισμένους οι οποίοι ασκούν παράλληλα δύο ή περισσότερες επαγγελματικές δραστηριότητες, μισθωτού ή μη μισθωτού. Προβλέπονται οι ακόλουθες περιπτώσεις: για τους αυτοτελώς απασχολουμένους που παράλληλα ασκούν και ελεύθερο επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, θα καταβάλλεται πλέον μία ασφαλιστική εισφορά, την οποία θα επιλέγει ο ασφαλισμένος από τις έξι ασφαλιστικές κατηγορίες που προβλέπονται (για ασφαλισμένους στο πρώην ΕΤΑΑ και πρώην ΟΑΕΕ). Ειδικά στις περιπτώσεις ιδιοκτητών τουριστικών καταλυμάτων και γενικά όλων των κύριων και μη κύριων καταλυμάτων με το ειδικό σήμα λειτουργίας του ΕΟΤ δυναμικότητας έως και πέντε δωματίων σε ολόκληρη την επικράτεια, οι οποίοι συγχρόνως απασχολούνται στον αγροτικό τομέα ως αγρότες, μελισσοκόμοι, κτηνοτρόφοι – πτηνοτρόφοι, αλιείς θα καταβάλλεται κατ’ επιλογή του ασφαλισμένου μία ασφαλιστική εισφορά από τις προβλεπόμενες στις έξι ασφαλιστικές κατηγορίες για ασφαλισμένους στον πρώην ΟΓΑ. Ο χρόνος ασφάλισης θα λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στον πρώην ΟΓΑ.
12. Ποιο θα είναι το νέο καθεστώς στην απασχόληση συνταξιούχων;
Μειώνεται η παρακράτηση της σύνταξης (κύριας και επικουρικής) από το 60% που ισχύει σήμερα στο 30%. Η αλλαγή του ποσοστού παρακράτησης της σύνταξης θα ισχύσει για το σύνολο των συνταξιούχων που εργάζονται πριν και μετά την εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου (13 Μαΐου 2016).
Ειδικότερα το 70% της σύνταξής τους θα λαμβάνουν με το νέο Ασφαλιστικό οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι. Αυτό σημαίνει ότι αυξήσεις στις συντάξεις τους θα δουν και οι συνταξιούχοι οι οποίοι επιλέγουν να συνεχίσουν την εργασία τους, καθώς μειώνεται η ποινή που επέβαλλε ο νόμος Κατρούγκαλου και στο εξής η παρακράτηση από το 60% της σύνταξής τους περιορίζεται στο 30%. Ετσι οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι θα λαμβάνουν το 70% της σύνταξής τους. Στόχος της ρύθμισης είναι να σταματήσει το φαινόμενο της ανασφάλιστης απασχόλησης των συνταξιούχων.
Η μείωση στη σύνταξη της συγκεκριμένης κατηγορίας θα ανέλθει στο 30% (αντί για το 60%) για τους συνταξιούχους που ήταν μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα και επαγγελματίες (δηλαδή τους ασφαλισμένους στα τέως ταμεία ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ, ΕΤΑΠ) και συνεχίζουν μετά τη συνταξιοδότηση να εργάζονται, ενώ δεν ισχύει καμία απολύτως μείωση στις συντάξεις των απασχολούμενων αγροτών και κτηνοτρόφων (ασφαλισμένων τέως ΟΓΑ). Η μείωση αυτή θα ισχύει μόνο για όσο διάστημα απασχολούνται, αν και έχουν συνταξιοδοτηθεί. Μετά την παύση της απασχόλησής τους, η σύνταξή τους θα επανέρχεται στο 100%.
13. Τι θα γίνει με τους χαμηλοσυνταξιούχους και τη 13η σύνταξη;
Αρχικά είχε ανακοινωθεί ότι θα καθιερωθεί μόνιμος μηχανισμός στήριξης των χαμηλοσυνταξιούχων, ο οποίος θα αντικαταστήσει τη λεγόμενη 13η σύνταξη. Ο σχεδιασμός ήταν ότι θα δίνεται ένα ποσό μία φορά τον χρόνο (πριν από τα Χριστούγεννα) σε όλους τους χαμηλοσυνταξιούχους, αναπήρους και ανασφάλιστους υπερηλίκους. Ωστόσο στο άρθρο 47 του νομοσχεδίου, με το οποίο καταργείται η 13η σύνταξη, δεν υπάρχει πλέον αναφορά στη χρηματοδότηση εφάπαξ παροχής προς τους συνταξιούχους, κάθε Δεκέμβριο, αλλά μια πιο γενική για χρηματοδότηση πολιτικών κοινωνικής ασφάλισης, πρόνοιας και υγείας. Το άρθρο ορίζει ότι από 1.1.2020 στον ετήσιο κοινωνικό προϋπολογισμό εγγράφεται δαπάνη ύψους 0,5% του ΑΕΠ, από την οποία καλύπτεται, κατά πρώτον, η δαπάνη που δημιουργείται ετησίως σε εφαρμογή των αποφάσεων του ΣτΕ (υπ’ αριθ. 1890/2019 και 1891/2019) και, κατά δεύτερον, η δαπάνη πολιτικών κοινωνικής ασφάλισης, πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης και υγείας.
14. Υπάρχει μέριμνα για τις εκκρεμείς συντάξεις;
Η διοικητική και οργανωτική ενοποίηση του ΕΦΚΑ (κύριες συντάξεις) με το ΕΤΕΑΕΠ (επικουρικές συντάξεις και εφάπαξ βοηθήματα) είναι σημαντικό κεφάλαιο στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο. Ο ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ θα έχουν εντός του e-ΕΦΚΑ ενιαία μεν, αλλά διακριτή λογιστική διαχείριση για κάθε κλάδο. Στόχος είναι να προκύψουν οικονομίες κλίμακος και να βελτιωθεί ο χρόνος απονομής των συντάξεων. Προβλέπεται ο ψηφιακός μετασχηματισμός του ΕΦΚΑ, αλλά και για το σύστημα «Ατλας». Το «Ατλας» θα παίξει καθοριστικό ρόλο για την ολοκλήρωση του εγχειρήματος της «ψηφιακής σύνταξης», ώστε τον Ιούνιο του 2021 το 90% των νέων συντάξεων να εκδίδεται ψηφιακά.
15. Τι προβλέπεται για τη μείωση εισφορών των μισθωτών;
Μείωση εισφορών έρχεται και για τους μισθωτούς, αλλά μόνο για όσους εργάζονται με πλήρη απασχόληση, από το δεύτερο εξάμηνο του 2020. Η μείωση του 2020 θα είναι 0,9 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ θα φτάσει σωρευτικά τις 5 μονάδες μέχρι και το 2023. Η αφαίρεση 0,9 ποσοστιαίων μονάδων από τον όγκο των ασφαλιστικών εισφορών εργοδότη και εργαζομένου, που σήμερα φτάνουν αθροιστικά στο 40,56%, μεταφράζεται σε ελάφρυνση 2,21% του μη μισθολογικού κόστους που αφορά την ασφάλιση.